.jpg)
Himjaryci (arab. مملكة حِمْيَر,hebr. ממלכת חִמְיָר) –ludarabski z południowo-zachodniej częściPółwyspu Arabskiego, który od ok. 115 p.n.e. do ok. 525 roku n.e. władał państwem na terenach obecnegoJemenu. Królestwo Himjarytów było jednym z sześciu największych królestwprzedmuzułmańskich – obokkrólestwa Saby,królestwa Katabanu,królestwa Ausanu,królestwa Hadramaut ikrólestwa Ma’in.
Początki dziejów Himjarytów nie są do końca znane[1]. Nebes (2010) podaje, że sięgają II w. p.n.e. – okresukrólestwa Katabanu[1], natomiast inne opracowania (Von Wissmann, 1964) dowodzą obecności Himjarytów na terenach Dahas, wzdłuż Wadi Bana i na wschód od granicy pomiędzy Katabanem a Hadramautem, już ok. 500 roku p.n.e., co jednak podawane jest w wątpliwość[2].
Po rozpadzie królestwa Katabanu grupa plemion himjaryckich zawładnęła południowo-zachodnią częścią Arabii, zdobywając kontrolę nad portami wAdenie i południowejTihamie nadOceanem Indyjskim[3]. Dzięki dostępowi do morza Himjaryci mogli konkurować zSabejczykami o kontrolę nad szlakami handlowymi[3]. Początek ery Himjarytów umiejscowiony jest ok. 110 roku p.n.e.[2] Stolicą ich państwa zostałZafar[4][5][6].
Himjaryci po raz pierwszy wzmiankowani byli pod koniec I w. p.n.e. w inskrypcji umieszczonej na murze obronnym Wadi al-Bana, chroniącej Hadramaut od strony portu[6]. O Himjarytach wspomniał po raz pierwszyPliniusz Starszy wNaturalis historia, cytując rzymskiego dowódcęGaiusa Aeliusa Gallusa, który w 24 roku p.n.e. poprowadził rzymską ekspedycją lądową w celu podporządkowania cesarstwu południowo-zachodniego krańca Półwyspu Arabskiego[2]. Pliniusz raportował, że Himjaryci to najliczniejszy lud południowej Arabii[2] i zawarł pierwszą wzmiankę o Zafarze[2][1]. Zafar wzmiankowany był również w anonimowym dzielePeriplus maris Erythrei z połowy I w. n.e.[1]
W II w. n.e. Arabię Południową najechaliAbisyńczycy, którzy zajęliTihamę, a ok. 240 roku Zafar, zmuszając Himjarytów do zawarcia z nimi aliansu przeciwko Sabejczykom[3]. Konflikt uniemożliwiał funkcjonowanie szlaków handlowych na terenach Sabejczyków, co doprowadziło do załamania się finansów ich państwa, które ostatecznie upadło ok. 270–280 n.e., pod presją napierających Arabów z Arabii Środkowej, Hadramidów od wschodu, Abisyńczyków od zachodu i Himjarytów od południa[7]. Tereny Saby zaanektowali Himjaryci[7], którzy wkrótce potem zajęli równieżHadramaut (jeszcze przed rokiem 300)[8]. Te sukcesy przypadły na okres panowaniaJasiruma Juhan’ima (ok. 265–287) i jego synaSzamara Juhar’isza (ok. 287–311)[9]. Na początku IV w. Himjaryci władali całą Arabią Południową z wyjątkiem Tihamy pozostającej w rękach Abisyńczyków[7]. Ich dominacja trwała 250 lat[9].
W IV wieku Himjaryci przenieśli stolicę państwa doSany[4]. Do 525 roku królestwo Himjarytów było dominującym państwem naPółwyspie Arabskim. Jego gospodarka bazowała narolnictwie i eksporciekadzidła orazmirry. Przez wiele lat pozostawało ważnym pośrednikiem między Afryką wschodnią a obszarem śródziemnomorskim, zwłaszcza w handlukością słoniową sprzedawaną doRzymu. Mieli również duży wpływ polityczny, jak i kulturowy na miasta wschodniej Afryki[10]. Himjaryci odrzucili tradycyjne pogańskie wierzenia ok. 380 roku i zwrócili się w stronęmonoteizmu, o czym świadcząinskrypcje świątynne odwołujące się do „Pana niebios” i „Pana nieba i ziemi”[1]. Nie ma zgodności co do tego, która z wielkich religii monoteistycznych,chrześcijaństwo czyjudaizm, miała początkowy wpływ na monoteizm Himjarytów, czy też może wykształcili oni własną formęrahmanizmu[1]. Wiele przemawia za wpływem judaizmu[1][11].
Ostatnim władcą Himjarytów byłDhu Nawas (okres panowania 521/522–525[12][a]). Wedługlegendy, Dhu Nawas miał być przystojnym mężczyzną adorowanym przez poprzedniego władcę, którego zabił, by uniknąć niechcianych zalotów[7]. Przy wsparciu arystokracji objął tron i przeszedł najudaizm, przyjmując imię Jusuf[7][1]. Wobec postępującejchrystianizacji Półwyspu Arabskiego, Dhu Nawas zaatakował chrześcijan wZafarze, by ok. 518–523 zająćNadżran[7][13]. Pomimo obietnicy danej przez króla o ochronie chrześcijan w zamian za poddanie miasta[1][14], w Nadżranie doszło do pogromu, podczas którego mogło zginąć nawet 20 tys. osób, które odmówiły konwersji na judaizm[7]. W odpowiedziCesarstwo Bizantyńskie we współpracy zAksum przeprowadziło ofensywę[7]. Według legendy, na Himjarytów wyruszyło 100 tys. żołnierzy dowodzonych przez dowódcę o imieniuAbraha[7]. Armia Dhu Nawasa została pokonana, a on sam zginął przy próbie powstrzymania lądowania wojsk najeźdźcy[12]. Według legendy Dhu Nawas miał popełnićsamobójstwo, wjeżdżając na koniu w wodyMorza Czerwonego[7].
Po śmierci Dhu Nawasy ok. 525–530 roku, król AksumKaleb zainstalował na tronie Himjarytów Simjafę Aszwę, który panował krótko i został obalony przez Abrahę[12]. Aksum próbowało usunąć Abrahę z tronu, nasyłając na niego swojego wodza – Abraha pokonał go jednak w pojedynku i utrzymał władzę[7]. Abraha, a potem jego synowie sprawowali władzę do 575 roku, kiedy to Persowie zajęli Arabię Południową[1][4].
