 | |||
| etnarchaJudei,Samarii iIdumei | |||
| Okres | od 4 p.n.e. | ||
|---|---|---|---|
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Data urodzenia | ok. 27 lub 23 p.n.e. | ||
| Data śmierci | po 6 n.e. | ||
| Ojciec | |||
| Matka | |||
| |||
Dzielnica Heroda Archelaosa, od6rzymska prowincja Judea
DzielnicaHeroda Antypasa
DzielnicaHeroda Filipa II
Salome I (miastaJamnia, Azotus, Fazaelis)
Wolne miasta (Dekapolis)
Herod Archelaos[1],Herod Archelaus (ur. ok.27 lub23 p.n.e., zm. po6 n.e.) –etnarchaJudei,Samarii iIdumei w latach4 p.n.e. –6 n.e. SynHeroda Wielkiego,rodzony bratHeroda Antypasa. Przez ojca został przewidziany na króla Judei, lecz pod wpływem zamieszek, do jakich doszło po śmierci Heroda Wielkiego i sporów między jego synami,Oktawian August mianował Archelaosa jedynie etnarchą. Tyrańskie rządy Archelaosa sprawiły, że August w 6 roku pozbawił gotetrarchii i skazał na zesłanie doGalii. Dalsze losy Archelaosa nie są dokładnie znane.
| 4.Antypater | ||||||
| 2.Herod Wielki | ||||||
| 5.Kypros I | ||||||
| 1. Herod Archelaos | ||||||
| 6. NN | ||||||
| 3.Maltake | ||||||
| 7. NN | ||||||
Archelaos był starszym synemHeroda Wielkiego i jego czwartej żonyMaltake, z pochodzenia Samarytanki; rodzonym bratemAntypasa.
Badacze nie są zgodni, co do jego daty urodzenia. Część podaje, że urodził się około27 p.n.e.[2], inni że około23 p.n.e.[3] Archelaos początkowo nie był przewidywany na następcę przez ojca. Pojawił się dopiero w ostatnim, szóstym testamencie Heroda Wielkiego, sporządzonym na kilka dni przed jego śmiercią w4 p.n.e. W myśl tego testamentu Archelaos miał zostać królem, jego rodzony brat Antypas tetrarchąGalilei iPerei, a przyrodni Filip – tetrarchą Gaulanitis,Trachonitis i Batanei.
Archelaos nie zdecydował się na przyjęcie tytułu królewskiego; uważał, że testament jego ojca musi zostać zatwierdzony przez cesarzaOktawiana Augusta. Faktycznie został jednak następcą ojca; jako taki został przedstawiony armii przez siostrę Heroda,Salome I, i jej męża Aleksasa.
Archelaos, podobnie jak jego ojciec, okazał się okrutny i despotyczny. Rozgniewał także swych tradycyjnie myślących poddanych, poślubiając, wbrew Prawu Mojżeszowemu,Glafirę, dawną żonę jednego ze swych braci, Aleksandra, jednocześnie porzucając swoją pierwszą żonę. Glafira bowiem miała synów z pierwszego małżeństwa. Odwołał z urzędu arcykapłanaJoazara syna Boetosa. Następcą mianował jego brata –Eleazara. Tego również usunął z urzędu, powierzając godność arcykapłanaJezusowi synowi See.
Próbował naśladować ojca w kwestiach architektury, odnawiając pałac królewski w Jerychu i budując w tejże okolicy nowe miasto, które nazwał na swoją cześć Archelaidą.
W wyniku wielokrotnych skarg ciemiężonej ludności August w6 roku postanowił zesłać Archelaosa doWienny w południowej Galii, a jego ziemie przyłączyć wprost do sąsiedniej prowincji syryjskiej. To zadanie miał wykonaćKwiryniusz, nowo mianowany gubernatorSyrii. Pierwszym posunięciem, jakie z konieczności nasuwało się w związku z obejmowaniem nowych ziem, było dokonanie spisu ludności i jej majątków, jak również prywatnego majątku Archelaosa. Było to niezbędne, ponieważ własność prywatna Archelaosa ulegała konfiskacie, ludność zaś Judei miała odtąd podlegać (jak ludność wszystkich prowincji) rzymskiemu systemowi podatkowemu. JednocześnieJudea otrzymała regionalnego namiestnika (praefectus) jako zarządcę – pierwszym byłKoponiusz. Wiadomość o przygotowaniu spisu wywołała wśród Żydów gwałtowny opór. Arcykapłan Joazar, syn Boetosa, próbował uspokoić wzburzoną ludność, jednak niezadowolenie utrzymywało się i doprowadziło nawet do wybuchu powstaniazelotów pod wodząJudy Galilejczyka. Rewolta została jednak szybko stłumiona przez Rzymian.
Herod Archelaos jest wspomniany imiennie tylko raz wEwangelii Mateusza. Józef, Maria i Jezus uciekli do Egiptu, żeby uniknąćrzezi niewiniątek. Gdy umarł Herod Wielki, Józefowi anioł powiedział we śnie, by wrócił do Izraela. Lecz jako że w czasie powrotu usłyszał, że w Judei panuje Archelaos, postanowił udać się do Galilei[4].
Początek i konkluzja Przypowieści o minachJezusa Chrystusa wEwangelii Łukasza prawdopodobnie odnosi się do Archelaosa. W takiej sytuacji znalazł się udawszy się do Rzymu:
«Pewien człowiek szlachetnego rodu udał się w kraj daleki, aby uzyskać dla siebie godność królewską i wrócić (...) Ale jego współobywatele nienawidzili go i wysłali za nim poselstwo z oświadczeniem: „Nie chcemy, żeby ten królował nad nami”. Gdy po otrzymaniu godności królewskiej wrócił (...) [rzekł:]Tych zaś przeciwników moich, którzy nie chcieli, żebym panował nad nimi, przyprowadźcie tu i pościnajcie w moich oczach"».[5]
