 Henryk Samsonowicz (2010) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 23 stycznia 1930 |
| Data i miejsce śmierci | 28 maja 2021 |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia średniowieczna | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1954 – historia |
| Habilitacja | 1960 – historia |
| Profesura | 1980 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status | członek rzeczywisty |
| Doktorhonoris causa Uniwersytet Gdański – 2009 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – 2014 Uniwersytet Jagielloński – 2015 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | Uniwersytet Warszawski |
| Okres zatrudn. | 1950–2021 |
| Rektor | |
| Uczelnia | Uniwersytet Warszawski |
| Okres spraw. | 1980–1982 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister edukacji narodowej | |
| Okres spraw. | 12 września 1989–12 stycznia 1991 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
 | |
| Odznaczenia | |
          | |
Henryk Bohdan Samsonowicz (ur.23 stycznia1930 wWarszawie[1], zm.28 maja2021[2] tamże[3]) – polski historykmediewista i nauczyciel akademicki,profesornauk humanistycznych. W latach 1980–1982 rektorUniwersytetu Warszawskiego, w latach 1989–1991minister edukacji narodowej wrządzie Tadeusza Mazowieckiego. KawalerOrderu Orła Białego.
Podczasokupacji niemieckiej uczestniczył wtajnych kompletach, a następnie w tzw. kursach przygotowawczych do szkoły rybackiej przyul. Siennej 16, zorganizowanych przez nauczycieli zGimnazjum im. Jana Zamoyskiego[4]. Po wojnie ukończyłVII Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego[5].
W 1947 podjął studia historyczne na Wydziale HumanistycznymUniwersytetu Warszawskiego, których absolwentem został w 1950[6]. Podjął pracę na stanowisku asystenta na macierzystej uczelni. W 1954 otrzymał stopieńdoktora nauk historycznych, na podstawie pracy kandydackiej zatytułowanejRzemiosło wiejskie w Polsce w XIV–XVI w. i przygotowanej pod kierunkiem profesoraMariana Małowista[7]. W 1960 habilitował się w oparciu o rozprawęBadania nad kapitałem mieszczańskim Gdańska w drugiej połowie XV wieku. W 1969 otrzymałtytuł naukowy profesora nauk humanistycznych[8].
Profesorem nadzwyczajnym został w 1971, a dziewięć lat później profesorem zwyczajnym w zakresie nauk humanistycznych. W latach 1964–2009 prowadził seminarium magisterskie, w 1969 zaczął kierować mediewistycznym i nowożytnym seminarium doktorskim w Instytucie Historycznym. Wypromował 11 doktorów.
Od 1967 byłprodziekanemWydziału Historycznego UW, w okresie 1970–1973 pełnił funkcję dziekana tej jednostki. W latach 1975–1980 był dyrektoremInstytutu Historycznego, z którym zawodowo związany był nieprzerwanie od 1950. Od 1 października 1980 do 8 kwietnia 1982 pełnił funkcjęrektora Uniwersytetu Warszawskiego.
Od 1978 do 1982 pełnił funkcję prezesaPolskiego Towarzystwa Historycznego, w 1982 został członkiemTowarzystwa Naukowego Warszawskiego[9].
W latach 1991–1996 był wiceprzewodniczącym Komitetu Badań Naukowych, w 1994 został członkiem korespondentemPolskiej Akademii Nauk, w latach 1999–2006 przewodniczył Wydziałowi I Nauk Społecznych PAN. W 2002 został członkiem rzeczywistym PAN, zasiadł też w jej prezydium. Został wykładowcąAkademii Humanistycznej w Pułtusku, a także członkiemPolskiej Akademii Umiejętności,Academia Europaea i innych instytucji naukowych. Wszedł w skład m.in. juryNagrody Naukowej KLIO. Zasiadał wKomitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk[10].
Opublikował około 800 prac naukowych, głównie z zakresu historii Polski okresuśredniowiecza, w tym 16 książek i podręczników uniwersyteckich. Bywał też ekspertem teleturniejuWielka gra. W 1975 organizował pierwszą olimpiadę historyczną. Wśród jego uczniów znaleźli sięAgnieszka Bartoszewicz,Wojciech Fałkowski,Zbigniew Morawski,Grzegorz Myśliwski,Jerzy Pysiak,Paweł Żmudzki[11].
W latach 1956–1982 należał doPolskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[9]. Od 1959 do 1961 pełnił funkcję I sekretarza komitetu uczelnianego PZPR na UW[12]. Z partii został usunięty wkrótce po wprowadzeniustanu wojennego. W 1968 był jedynym z pięciu orzekających członków Wyższej Komisji Dyscyplinarnej przy ministrze oświaty i szkolnictwa wyższego dla pracowników naukowo-dydaktycznych szkół wyższych, który zagłosował przeciwko podtrzymaniu decyzji uczelnianej komisji dyscyplinarnej, na mocy której zwolniono z pracy profesoraDamazego Tilgnera[13].
Podczaswydarzeń sierpniowych w 1980 przyłączył się do skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[14]. Od tegoż roku działał wNiezależnym Samorządnym Związku Zawodowym „Solidarność”. W 1985 brał udział w przygotowaniu opracowania zatytułowanegoRaport. Polska 5 lat po sierpniu. W 1988 został członkiemKomitetu Obywatelskiego przyLechu Wałęsie, objął w jego ramach funkcję przewodniczącego komisji nauki i oświaty[9]. W 1989 brał udział w obradach plenarnychOkrągłego Stołu. Po wyborach doSejmu kontraktowego zostałministrem edukacji narodowej w rządzie Tadeusza Mazowieckiego[15]. Jedną z podjętych wówczas decyzji była ta o wprowadzeniunauczania religii do szkół publicznych. Urząd ministra sprawował do stycznia 1991.
Był członkiem komitetu poparciaBronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w2010 i w2015[16][17].
W 2010 prezydentBronisław Komorowski odznaczył go Orderem Orła Białego[18], a 25 lutego 2011 powołał go w skład kapituły tego orderu[19]. W listopadzie 2015 w proteście przeciwko decyzji prezydenta RPAndrzeja Dudy o ułaskawieniuMariusza Kamińskiego zrezygnował z członkostwa w kapitule[20].
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z GwiazdąOrderu Odrodzenia Polski w 1998[21]. WyróżnionyOdznaką Honorową „Zasłużony dla Mazowsza”[22] orazMedalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości[23].
W czasach PRL otrzymał Krzyż Kawalerski[24], Oficerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, ZłotyKrzyż Zasługi iMedal Komisji Edukacji Narodowej[25]. W 1984 wyróżnionyLegią Honorową IV klasy[26].
Otrzymał tytułydoktora honoris causaDuquesne University w USA (1981),Akademii Pedagogicznej w Krakowie (1994),Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (1998)[27],Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2002)[28],Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach (wówczas Akademii Świętokrzyskiej, 2005),Uniwersytetu Wrocławskiego (2007) orazUniwersytetu Opolskiego (2009[29]),Uniwersytetu Gdańskiego (2009)[30],Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie (2010)[31],Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (2014)[32] iUniwersytetu Jagiellońskiego (2015)[33].
Został honorowym obywatelemSandomierza (2004),gminy Długosiodło (2006)[34],Ostrowca Świętokrzyskiego (2008),Pułtuska (2008) orazWarszawy (2015)[35].
Wyróżniony Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2000)[36],Nagrodą im. Profesora Hugona Steinhausa (2001)[37] oraz Perłą Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii nauka (2014)[38].
Pochodził z rodziny pieczętującej się herbemLis. Był synem geologaJana Samsonowicza oraz Henryki z Korwin-Krukowskich, członkiniPolskiej Organizacji Wojskowej, a w okresie międzywojennym gimnazjalnej nauczycielki geografii[39]. Miał starsze rodzeństwo: brataAndrzeja i siostrę Annę[40].
Od urodzenia mieszkał w kamienicy przy ul.Wilczej 22[41]. 10 czerwca 2021 został pochowany w alei zasłużonych nacmentarzu Powązkowskim w Warszawie (rząd 1, miejsce 103–105)[42][43].
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
| Ministrowie edukacji narodowej | |
|---|---|
| Ministrowie edukacji narodowej i sportu | |
| Minister edukacji narodowej | |
| Minister edukacji i nauki | |
| Ministrowie edukacji narodowej | |
| Minister edukacji i nauki | |
| Ministrowie edukacji |
| XX wiek | |
|---|---|
| XXI wiek |