| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | C3H6N6O6 | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory | C3H6N3(NO2)3 | |||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa | 222,12 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | biały, drobnokrystaliczny proszek[1] | |||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Heksogen (cyklonit,T4,Hx,RDX – odang.royaldemolition explosive[3] lubresearch department explosive) –organiczny związek chemiczny, jedna znitroaminheterocyklicznych, stosowana jakomateriał wybuchowy.
Prędkośćdetonacji cyklonitu wynosi 8440 m/s przy gęstości 1,70 g/cm³[4]. W temperaturze pokojowej jest bardzo stabilny – spala się, nie wybuchając. Do detonacji niezbędne jest użyciezapalnika. Heksogen staje się jednak bardzo wrażliwy w postaci krystalicznej poniżej −4 °C.
Heksogen jest jednym z najpotężniejszych materiałów wybuchowych kruszących. Ma dużą siłę kruszącą, jest stabilny podczas przechowywania i bezpieczny dzięki małej wrażliwości na bodźce mechaniczne[5][4]. Ma szerokie zastosowanie jako militarny materiał wybuchowy, zarówno samodzielnie w postaci różnych ładunków, jak i jako składnik wielu mieszanin. Po dodaniu do niego plastyfikatorów i innych składników powstająplastyczne materiały wybuchowe, takie jakC4, lecz np.Semtex zawiera zamiast niegopentryt. Heksogen jest też składnikiem m.in.A-IX-2,HBX,torpeksu,H-6,heksalu,HTA. Stosowany do napełnianiaspłonek pobudzających, lontów detonujących i artyleryjskich pocisków małokalibrowych oraz w mieszaninie ztrotylem, do napełniania korpusówpocisków artyleryjskich,bomb lotniczych, min i torped[6].
Heksogen otrzymano po raz pierwszy w II połowie lat 90. XIX w.[4][5][6] Odkrył go niemiecki chemik i farmaceutaGeorg Friedrich Henning (patent nr 104280 z 15 lipca 1898)[7]. Jego szerokie stosowanie rozpoczęło się po opanowaniu bezpiecznych i skutecznych metod syntezy. W czasachII wojny światowej był wykorzystywany w dużych ilościach przez obie walczące strony[5]. Współcześnie jest najważniejszym materiałem wybuchowym o zastosowaniu militarnym[8].
Heksogen otrzymywany jest w reakcji stężonegokwasu azotowego zurotropiną[6]. Uproszczony zapis reakcji[9]:
Produktami ubocznymi procesu sąazotan amonu idiazotan metanodiolu, CH2(ONO2)2. Związki te powstają także w głównej reakcji ubocznej[9]:
Inną metodą syntezy heksogenu jest nitrowanieurotropiny mieszaniną kwasu azotowego iazotanu amonu w obecnościbezwodnika octowego (podobnie produkuje się jeszcze silniejszyoktogen).
