Urodził się jako siódme dziecko Alego Burgiby, emerytowanegoporucznika armiibejaTunezji. W młodym wieku został wysłany z rodzinnej miejscowościMonastyr do szkoły wTunisie. Tam został wprowadzony w świat kulturyfrancuskiej i myśli zachodniej. W 1924 roku przybył doParyża gdzie studiował prawo i politologię naSorbonie. W trakcie odbywania studiów nawiązał kontakty z niepodległościowymi intelektualistami zMaroka iAlgierii. Absorbowały go liczne filozoficzne i ideologiczne prądy osekularystycznym wydźwięku[1].
Do ojczyzny powrócił w 1927 roku. Pracował jako prawnik, angażując się jednocześnie w walkę o niepodległość. Od 1928 roku pisał dla „L'Etendard Tunisien”, a w latach 1930-34 dla „Saut At-Tunisi”. W 1932 roku był jednym z współtwórcównacjonalistycznego pisma „L'Action Tunisienne”. Na ten czas przyszła również jego aktywność w partiiDustur. Z czasem uznał liderów Dustur za zbytkonserwatywnych i nieśmiałych. W 1934 roku wraz z kilkorgiem współpracownikiem utworzył osobną partię znaną pod nazwąNeo-Dustur. Przyszły prezydent w 1937 roku został sekretarzem generalnym partii[1][1][4][5], a ugrupowanie przybrałoliberalny program[6], a jej celem była likwidacjakolonializmu[7]. Burgiba został uznany za przywódcę ruchu wyzwoleńczego[1], przez co partia szybko została zdelegalizowana, a on sam osadzony w więzieniu[7]. W 1936 roku opuścił więzienie i przystąpił do budowy struktur organizacyjnych ruchu niepodległościowego[1]. Poparcia szukał głównie na wsi i pośród wielkomiejskich pracowników. Popierał współpracę zezwiązkami zawodowymi, a szczególnie utworzenie związku Union Générale des Travailleurs Tunisiens (poparcie było po części sposobem przeciwdziałania Confédération Générale des Travailleurs sympatyzującej zkomunistami). Pod jego kierownictwem Neo-Dustur utworzyło organizacje mobilizacji studentów, rzemieślników, chłopstwa i kobiet. Z czasem instytucje te stały się podstawą działań Neo-Dustur[1].
W 1938 roku jako osoba niebezpieczna został wydalony do Francji, gdzie trafił do administrowanych przez armię więzień[1][7]. W 1942 roku aresztowali goNiemcy[7]. Odmówiłkolaboracji zarówno Niemcom iWłochom, niemniej jednakWehrmacht zezwolił mu na wyjazd do Tunisu. W 1945 roku wyjechał doEgiptu. Naemigracji podróżował po krajachEuropy (Belgia,Szwajcaria),Bliskiego Wschodu,Azji Wschodniej (Indie,Pakistan,Indonezja) i poStanach Zjednoczonych. Liczne podróże miały służyć pozyskania zwolenników dla sprawy niepodległości. W 1949 roku powrócił do Tunezji[1][3][7]. W 1952 ponownie aresztowany, osadzony pierwotnie w Tunezji, a później we Francji. W 1954 roku francuski rząd rozpoczął negocjacje z Burgibą, uznając przy tymautonomię wewnętrzną kraju. W czerwcu 1955 roku wynegocjował podpisanie konwencji nadającej Tunezji autonomię. W tym samym roku został zwolniony z więzienia. Francuzi ograniczyli się do kontroli nad sprawami obrony i sprawami zagranicznymi. Neo-Dustur wszedł w skład rządu autonomii, a Burgiba umocnił władzę w partii doprowadzając do usunięcia z niej swoich przeciwników[1][4].
W 1956 roku został premierem niepodległego kraju. W 1957 roku gdy parlament zniósłmonarchię, wprowadzając republikę, został jej prezydentem (od 1974 dożywotnim). Wybory z 1959 roku zakończyły się całkowitym zwycięstwem partii Neo-Dustur, która zdobyła wszystkie spośród 90 miejsc w Zgromadzeniu narodowym[1][6]. Liberalizował życie Tunezji. Priorytetowymi reformami w tym zakresie były te, dotyczące poprawy warunków życia i pozycji kobiet w społeczeństwie. W ramach laicyzacji wprowadzająckodeks prawny i cywilny nie patrzył na zasadyislamu (religię uważał za hamulec rozwoju). Prezydent wprowadził równouprawnienie kobiet, zakazał rodzinnego decydowania o małżeństwach, dał kobietom równe szanse w uzyskaniu rozwodów i wprowadził minimalny wiek dziewcząt wychodzących za mąż na 17 lat. Dziewczęta zyskały dostęp do powszechnej edukacji w której obowiązywał zakaz noszenia tradycyjnegohidżabu (który osobiście nazywał „wstrętną szmatą“). Zakazał zawierania związków poligamicznych[1][6].Administracja przeszła procestunezyfikacji mający na celu zastąpienie pracowników francuskich odpowiednikami tunezyjskimi. Wojsko silnie podporządkował rządowi[1], a na nakłady na zbrojenie przeznaczał jedynie 10% budżetu[4].
Polityka gospodarcza Tunezji pod rządami Burgiby oparta była na elementachsocjalizmu.Znacjonalizował on niektóre zagraniczne firmy, a ziemię obcokrajowców przekazał Tunezyjczykom. W ramach skrętu w stronę politycznejlewicy w 1964 przekształcił roku Neo-Dustur wDusturowską Partię Socjalistyczną. W 1969 roku powrócił do wcześniej wyznawanych zasad gospodarczego liberalizmu[1][6].
Utrzymywał dobre stosunki z Zachodem, w tym (przez większość czasu) z Francją oraz USA (które wspomogły technologiczną modernizację Tunezji)[1]. Relacje z Francją uległy czasowemu pogorszeniu w trakciewojny algierskiej, gdy wspierałalgierskie dążenia niepodległościowe. Prezydent finansował wówczasFront Wyzwolenia Narodowego oraz pozwalał partyzantom na schronienie się w Tunezji. W akcji odwetowej Francuzi przeprowadzili bombardowanie terenów wokół tunezyjskiego Sakiet Sidi Jusef będącego miejscem schronienia algierskich rebeliantów. W odpowiedzi na bombardowanie Burgiba wydalił z krajuambasadora Francji, zażądał ewakuacji pozostałych jeszcze wojsk francuskich z obszaru Tunezji i zarządził blokadę francuskiej bazy marynarki na terenie kraju. Na relacje francusko-tunezyjskie negatywnie wpłynęło ponadto wywłaszczenie osadników francuskich[1][8]. Po zakończeniu wojny algierskiej relacje uległy normalizacji[1]. W 1963 roku kraj opuścili ostatni żołnierze francuscy[4].
W latach 70. doszło do rozłamów w rządzącej partii, w wyniku których powstały ruchy opozycyjne. Burgiba stawał się coraz bardziej autorytarny, a jego obietnice liberalizacji systemowej nie doczekały się realizacji. W latach 80. doszło do ożywienia sięislamistów. Zamachy bombowe przeprowadzane przez religijnych fundamentalistów poskutkowały atakami sił bezpieczeństwa na to środowisko (co nierzadko wiązało się z nadużyciami)[1].7 listopada 1987 został odsunięty od władzy przez generałaZajna al-Abidina ibn Alego[2][19]. Oficjalnym powodem zmian na stanowisku prezydenta był zły stan zdrowia Burgiby[1][20]. Ostatnie lata życia spędził wareszcie domowym. Zmarł w 2000 roku. Został pochowany w rodzinnymmauzoleum[3].
Pierwszą żoną prezydenta była Francuzka Mathilde Lorrain (1927), z którą rozwiódł się w 1961 roku. Kolejną wybranką Burgiby była Tunezyjka Wassila ben Ammara, z którą rozwiódł się w 1986 roku[2][3].
Miał jednego syna Habiba Burgibę juniora (ur. 9 kwietnia 1927, zm. 28 grudnia 2009)[3].
↑Blundy, David; Lycett, Andrew (1987).Qaddafi and the Libyan Revolution. s. 76, Boston and Toronto: Little Brown & Co.ISBN 978-0-316-10042-7.
↑St.S.JohnSt.S.,RonaldR.BruceRonaldR.,Libya: From Colony to Revolution (revised edition), Oxford: Oneworld, 2012, s. 183,ISBN 978-1-85168-919-4,OCLC759585111.
↑DanielD.KawczynskiDanielD.,Seeking Gaddafi: Libya, the West and the Arab Spring, London: Biteback, 2011, s. 71-2,ISBN 978-1-84954-148-0,OCLC751807187.
.png)
