Zobacz też:inne jednostki pływające o nazwie HMS „Achilles”. HMNZS „Achilles” | |||
| Klasa | |||
|---|---|---|---|
| Typ | |||
| Historia | |||
| Stocznia | |||
| Położenie stępki | 11 czerwca 1931 | ||
| Wodowanie | 1 września 1932 | ||
 Royal Navy | |||
| Nazwa | HMS „Achilles” | ||
| Wejście do służby | 10 października 1933 | ||
| Royal New Zealand Navy | |||
| Nazwa | HMNZS „Achilles” | ||
| Wejście do służby | lipiec 1941 | ||
| Wycofanie ze służby | 17 września 1946 | ||
 Indyjska Marynarka Wojenna | |||
| Nazwa | INS „Delhi” | ||
| Wejście do służby | 5 lipca 1948 | ||
| Wycofanie ze służby | 30 czerwca 1978 | ||
| Los okrętu | złomowany | ||
| Dane taktyczno-techniczne | |||
| Wyporność | standardowa 7270 t | ||
| Długość | 169,1 m | ||
| Szerokość | 17 m | ||
| Zanurzenie | 5,8 m | ||
| Napęd | |||
| 4turbiny parowe Parsonsa, 6 kotłów Yarrowa, 4 śruby, 73280KM | |||
| Prędkość | 32,5 węzła | ||
| Zasięg | 5730 mil morskich (10 610 km) przy prędkości 13 węzłów (24 km/h) | ||
| Sensory | |||
| radar artyleryjski SS1 | |||
| Uzbrojenie | |||
| 8 dział152 mm 4 dział102 mm 12 karabinów maszynowych 12,7 mm wyrzutnie torpedowe:8x533 mm | |||
| Opancerzenie | |||
| 76,2 mm – burty, 25,4 cm – pokład i wieże | |||
| Wyposażenie lotnicze | |||
| 1 wodnosamolot Fairey Seafox/Supermarine Walrus/DH Queen Bee | |||
| Załoga | 550 (w czasie wojny: 680) | ||
| |||
HMS Achilles, późniejHMNZS Achilles iINS Delhi – brytyjskikrążownik lekki typuLeander, który służył w nowozelandzkim dywizjonie marynarki brytyjskiejRoyal Navy, a od 1941 roku wKrólewskiej Marynarce Wojennej Nowej Zelandii podczasII wojny światowej. Nazwany imieniem mitycznegobohateraIliady, wsławił się podczasbitwy u ujścia La Platy. Po wojnie sprzedany Indiom, służył od 1948 do 1978 roku jako INS „Delhi”.
Drugi z serii krążowników typuLeander, zaprojektowany na podstawie doświadczeń zdobytych przy budowie i eksploatacjikrążowników ciężkichtypuYork jako okręty eskortowe mające zapewnić osłonę dla konwojów przed atakami okrętów nawodnych. W wyniku doświadczeń z eksploatacji pierwszego okrętu klasy, zmodyfikowany do standardu „ulepszony-Leander”. Przenosił też bezzałogowe, sterowane radiowo samolotyDH.82 Queen Bee do szkolenia artylerzystów – zmodyfikowaneDH.82 Tiger Moth[potrzebny przypis].
Załoga liczyła w czasie pokoju 550 osób, podczas wojny 680, a pod koniec wojny 750[1].
Uzbrojenie główne stanowiło początkowo osiem dział kalibru 152 mm Mk XXIII o długości lufy L/50 (50kalibrów) w czterechwieżach dwudziałowych Mk XXI, rozmieszczonych po dwie na dziobie i rufie wsuperpozycji[2]. Działa miały maksymalny kąt podniesienia luf do 60°[2]. Strzelały pociskami o masie 50,8 kg na maksymalną odległość 22,4 km[3]. Na przełomie 1943/44 roku zdemontowano uszkodzoną trzecią wieżę (z pozycji X), pozostawiając sześć dział[1].
Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły początkowo cztery pojedyncze działa kalibru 102 mmMk V L/45 i trzy poczwórnie sprzężonekm-y 12,7 mm Vickers Mk III[2]. W toku wojny uzbrojenie przeciwlotnicze było modyfikowane. W kwietniu 1942 roku dodano siedem pojedynczych działek20 mm Oerlikon[1]. W 1942 roku zdjęto pojedyncze działa kalibru 102 mm z zamiarem zamiany ich na osiem armat tego kalibruMk XVI w podwójnych stanowiskach osłoniętychmaskami, lecz zamontowano je dopiero podczas remontu na przełomie 1943/44 roku[1]. Dodano wówczas także 16 armat automatycznych kalibru 40 mmMk VIII w czterech poczwórnie sprzężonych stanowiskach, a liczba działek 20 mm Oerlikon wzrosła do 16, w tym pięć podwójnie sprzężonych stanowisk i sześć pojedynczych[1]. W 1945 roku dodano cztery pojedyncze armaty40 mm Bofors L/56[4] (według innych informacji, pięć[5]). W służbie indyjskiej lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z 14 armat kalibru 40 mm, w tym w podwójnych stanowiskach[6].
Uzbrojenie ponadto stanowiły dwie poczwórne wyrzutnie torped kalibru 533 mm na pokładzie na burtach, z trzema torpedami zapasowymi[4]. Zdemontowano je w 1958 roku, przedłużając na ich miejscu pokład dziobowy[6].
Początkowo „Achilles” wyposażony był wkatapultę typu D-IL i jeden–dwa wodnosamolotyHawker Osprey, od 1937 rokuFairey Seafox[4]. Na przełomie 1940/41 roku przed przekazaniem Nowej Zelandii okręt wyposażono w cięższą katapultę E-IIH dla łodzi latającejSupermarine Walrus[4]. Wyposażenie lotnicze zdemontowano w 1943 roku[5].
Zbudowany w stoczniCammell Laird(inne języki) wBirkenhead, 1 września 1932. Wszedł do służby w Royal Navy 10 października 1933 pod nazwą HMS „Achilles”. Od 31 marca 1936 roku służył w Nowozelandzkim Dywizjonie Royal Navy (New Zealand Division)[7]. W lipcu 1941 Dywizjon Nowozelandzki przekształcono w Królewską Marynarkę Wojenną Nowej Zelandii, do której został włączony jako HMNZS „Achilles”[7]. Załogę w 60% stanowili Nowozelandczycy.
Początek wojny zastał okręt na południowymAtlantyku, gdzie rozpoczął służbę patrolową i poszukiwanie niemieckich statków handlowych. 22 października 1939 przybył naFalklandy, gdzie został przydzielony do Eskadry Południowoamerykańskiej, pod dowództwem komandoraHenry Harwooda – wraz zHMS „Exeter” iHMS „Cumberland” utworzył grupę „Force G”.
Osobny artykuł:Bitwa u ujścia La Platy..jpg)
Rankiem 13 grudnia 1939 roku z okrętów „Force G” („Ajax”, „Achilles”, „Exeter”) wypatrzono o godz. 06:16 dym i maszty okrętu wojennego, który po zbliżeniu rozpoznano jako niemiecki „pancernik kieszonkowy” „Admiral Graf Spee”. Okręty rozpoczęły bój artyleryjski, początkowo na długim dystansie, który jednak szybko skrócono, ze względu na mniejszą donośność artylerii lekkich krążowników alianckich. W trakcie wymiany ognia Achilles odniósł uszkodzenia, 4 członków załogi zostało zabitych, dowódca jednostki, kapitan W.E. Parry odniósł rany. „Admiral Graf Spee” został wzięty w dwa ognie przez okręty alianckie i odniósł liczne uszkodzenia, zabitych zostało 36 marynarzy niemieckich. W wyniku tego o godz. 7:45 „Admiral Graf Spee” zerwał kontakt bojowy, i skierował się do neutralnego portuMontevideo, do którego zawinął ok. godz. 22. „Ajax” i „Achilles”, bez wsparcia HMS „Exeter”, który doznał ciężkich uszkodzeń i musiał się chwilowo wycofać, cały czas śledziły niemiecki okręt i pilnowały, by nie wymknął się pod osłoną nocy. W rezultacie, dowódca niemiecki, komandorLangsdorff, aby nie dopuścić do internowania okrętu i aby uniknąć ofiar w załodze w boju z przeważającymi, jak sądził, siłami alianckimi, zdecydował o samozatopieniu okrętu[8].
Po bitwie Achilles powrócił doAuckland, do którego dotarł 23 lutego 1940 roku. Tam dokonano niezbędnych napraw i okręt powrócił do służby już w czerwcu. Wskutek nasilenia aktywności niemieckich rajderów na Pacyfiku w roku 1940, okręt odkomenderowano do służby patrolowej – m.in. „Achilles” eskortował pierwszy Trans-Tasmański konwój VK.1, składający się z frachtowców MV „Empire Star”, MV „Port Chalmers”, RMS „Empress of Russia”, TSS „Maunganui”, na trasie pomiędzySydney (wyjście z portu 30 grudnia 1940) a Auckland[9]. Gdy Japonia przystąpiła do wojny „Achilles” ochraniał konwoje wojskowe, później został przydzielony do siłANZAC operujących na południowo-zachodnim Pacyfiku.W grudniu 1941 okręt dołączył do grupy operacyjnej kontradmirałaJ.G. Crace’a, stanowiącej eskortę konwoju „Pensacola”[9].W trakcie operacji na wodach wokółNowej Georgii 5 stycznia 1943 roku okręt uległ uszkodzeniom, spowodowanym przez bomby zrzucone przez japoński samolot (uszkodzona wieża X). Pomiędzy kwietniem 1943 a majem 1944 Achilles był dokowany wPortsmouth w Anglii, podczas remontu uszkodzona wieża została wymieniona na 4pom-pomy. Okręt powrócił do służby w ramach floty nowozelandzkiej i Brytyjskiej Floty Pacyfiku.
Pokapitulacji Japonii, od października 1945 roku „Achilles” stacjonował jako okręt strażniczy wTokio, po czym powrócił w marcu 1946 roku do Nowej Zelandii, a w sierpniu wypłynął do Wielkiej Brytanii[7].
Po wojnie okręt zwrócono Wielkiej Brytanii 12 września 1946 roku wSheerness, a 17 września wycofano do rezerwy[10]. Został następnie sprzedanyIndiom i 5 lipca 1948 roku wcielony doIndyjskiej Marynarki Wojennej[10]. Otrzymał nazwęINS „Delhi”, odstolicy Indii, inumer burtowy C74[6].
15 września 1948 roku przypłynął po raz pierwszy doBombaju, po czym zostałokrętem flagowym Indyjskiej Marynarki Wojennej[10]. Już pod koniec roku odbył rejs zagraniczny z wizytą w portach Afryki wschodniej, naSeszelach iMauritiusie[10]. W 1950 roku na jego pokładzie premierJawaharlal Nehru złożył wizytę w Indonezji[10]. Reprezentował Indie na rewii floty z okazji koronacjiElżbiety II w 1953 roku[7]. W maju–lipcu 1955 roku odwiedziłWłochy[10]. W kolejnym roku „zagrał” w filmieBitwa o ujście rzeki o bitwie u ujścia La Platy[10]. Od 1958 roku został przeklasyfikowany na krążownik szkolny, w związku z przejęciem jego zadań przez nowo nabyty krążownikINS „Mysore”[7][3].
Wziął udział 18 grudnia 1961 roku w operacji zbrojnej aneksjiIndii Portugalskich, ostrzelał i uszkodził dwa statki portugalskie uchodzące z portu wDiu, które zostały na skutek tego opuszczone przez załogi i zajęte przez grupypryzowe[11]. Następnie wspierał ogniem działania wojsk indyjskich w Diu, ostrzeliwując cytadelę i lotnisko, co przyczyniło się do stłumienia oporu portugalskiego[3][11]. Podczaswojny z Pakistanem w 1965 roku okręt znajdował się w remoncie wBombaju i nie wziął w niej udziału[12].
W 1968 roku okręt uczestniczył w obchodach ogłoszenia niepodległości Mauritiusu, a w kolejnym roku złożył wizyty wFiji, Australii i Nowej Zelandii, gdzie odbył rejs z 95 weteranami z „Achillesa”[3]. W 1970 roku odbył rejs szkolny doTanzanii[3]. Po remoncie w Bombaju między majem 1971 a sierpniem 1972 roku, służył już tylko jako stacjonarna jednostka szkolna wKoczinie[3]. 23 grudnia 1977 roku powrócił o własnych siłach do Bombaju, gdzie 30 czerwca 1978 roku został wycofany ze służby[3]. Rozważano pomysł zachowania go jako okrętu-muzeum, lecz nie został zrealizowany[3]. Po wycofaniu został pocięty na złom w Bombaju.
