Podziemny budynek w Matmata w Tunezji, służył do filmowania domu Luke'a.
Gwiezdne wojny, część IV: Nowa nadzieja (ang.Star Wars: Episode IV – A New Hope; pierwotnie pod nazwąStar Wars)[3][4] – amerykańska filmowaopera kosmiczna z 1977 roku w reżyserii i według scenariuszaGeorge’a Lucasa, chronologicznie czwarty (w kolejności powstawania – pierwszy) film z kinowego uniwersumGwiezdne wojny. Film opowiada o młodymLuke’u Skywalkerze (Mark Hamill), który – podobnie jak ojciec – chce zostać rycerzemJedi.
Nowa nadzieja została dobrze przyjęta przez krytyków (w serwisieRotten Tomatoes film uzyskał 93% pozytywnych recenzji)[5]. W 1989 roku film został jednym z pierwszych 25 filmów wprowadzonych doNarodowego Rejestru Filmowego jako „film znaczący kulturowo, historycznie lub estetycznie” i od tego czasu jest przechowywany wBibliotece Kongresu[6].
AkcjaNowej nadziei toczy się dziewiętnaście lat po upadku Republiki i powstaniu Imperium oraz walce między Anakinem (obecnieLordem Vaderem), aObi-Wanem (obecnie Benem Kenobim), czyli w roku 0 BBY / ABY. Po upadku Republiki (czas zwany Wielką Czystką – okres pomiędzyZemstą Sithów aNową nadzieją) Lord Vader zabił większość rycerzyJedi w galaktyce. W wykonywaniu tego planu wspomagali go szturmowcy.
Imperium sprawuje najwyższą władzę w galaktyce. Organizacją usiłującą je obalić jestSojusz Rebeliantów, dowodzony przezMon Mothmę. Jak dotąd ponoszący porażki rebelianci, odnieśli pierwsze zwycięstwo i wykradli Imperium plany wielkiej bojowejstacji kosmicznej –Gwiazdy Śmierci, zdolnej do niszczenia całych planet. Darth Vader ruszył w pościg za statkiem rebeliantów.
Darth Vader wraz zeszturmowcami wdziera się na pokład statku i porywaksiężniczkę Leię, która wcześniej przekazuje plany dwómdroidom –R2-D2 iC-3PO. Roboty uciekają za pomocą kapsuły na pustynną planetęTatooine. Szturmowcy uważają, że była to awaria i nie strzelają do niej. Gdy roboty lądują na niej, okazuje się, że zostali porwani przez Jawów.
Na Tatooine, młody farmer –Luke Skywalker wybiera się wraz zwujem Owenem Larsem na wyprzedaż, gdzie dokonuje zakupu R2-D2 i C-3PO. Podczas jednej z napraw R2-D2, okazuje się, żerobot zawiera w sobie wiadomość od księżniczki, w której prosi ona niejakiegoObi-Wana Kenobiego o pomoc. Skywalker postanawia go odnaleźć, lecz wuj mu nie pozwala ryzykować. W pewnym momencie okazuje się, że R2-D2 uciekł. Luke i C-3PO ruszają jego tropem, lecz gdy go znajdują, niespodziewanie zostają zaatakowani przezLudzi Pustyni. Z sytuacji wybawia ich Ben Kenobi – w rzeczywistości Obi-Wan Kenobi, legendarny rycerz Jedi – zabiera chłopaka i droidy do swojego domu. Podczas rozmowy starzec mówi Luke’owi, że jego ojciec był wielkim Jedi, lecz został pokonany przez Lorda Vadera – byłego ucznia Obi-Wana. Przekazuje mu takżemiecz świetlny i wyjawia, że istniejeMoc – pole energii spajające cały wszechświat. Kenobi proponuje chłopakowi udział w wyprawie, jednak ten uznaje, że jest potrzebny do pracy w domu. Gdy wraca, zastaje zniszczoną farmę i dom oraz spalone ciała wujostwa, zabitych przez szturmowców. Chłopak uznaje, że nic go już nie trzyma na farmie.
Ben, Luke i droidy udają się dokantyny w Mos Eisley w poszukiwaniu pilota. Po krótkiej zaczepce, w wyniku której Kenobi odcina pewnemu kosmicie rękę mieczem świetlnym, odnajdują przemytników –Hana Solo oraz jego kompana,Wookieego imieniemChewbacca. Proponują im wysokie wynagrodzenie za przewóz. Han jest w sporze z potężnymHuttyjskim gangsteremJabbą, któremu jest winny sporą sumę kredytów galaktycznych, przez co ten jest gotów wiele zapłacić za jego życie. Tuż po wyjściu Luke’a i Bena zabija łowcę nagród – rodianina Greedo, który chce zdobyć nagrodę za pozbycie się Solo. Według planu Luke, Han, Ben i Chewbacca lecą naAlderaan. Podczas podróży Ben uczy Skywalkera posługiwania się Mocą oraz sztuki Jedi.
W międzyczasie na Gwieździe Śmierci księżniczka jest torturowana przez Dartha Vadera, który bezskutecznie usiłuje wyciągnąć z niej informacje na temat położenia tajnej bazy rebeliantów. Ponieważ tortury nie dają rezultatów, wielki moffWilhuff Tarkin szantażuje Leię groźbą użycia mocy Gwiazdy Śmierci na jej rodzimej planecie, Alderaanie. Leia kłamie, że baza znajduje się naDantooine, nie powstrzymuje to Tarkina przed zniszczeniem Alderaanu. W tym samym momencie Kenobi mówi, iż odczuł zaburzenie w Mocy, „coś, jakby ból miliardów istot”. Gdy docierają na miejsce, okazuje się, że planeta została zniszczona. Wkrótce Gwiazda Śmierci wciąga ich do swojego wnętrza za pomocą promieni ściągających i blokuje wyjście polem ochronnym.
Luke, Han i Chewbacca postanawiają uwolnić Leię, a droidy w obawie o swoje bezpieczeństwo przemieszczają się po stacji. Ben natomiast idzie wyłączyć pole ochronne, by ich statek –Sokół Millennium mógł odlecieć. Wyłącza pole i natrafia na Lorda Vadera, z którym wdaje się w pojedynek na miecze świetlne. Solo, Skywalker i Wookiee, podszywając się pod szturmowców, odnajdują księżniczkę. Razem trafiają do zsypu na śmieci, gdzie mają zostać zgnieceni. W samą porę ratuje ich R2-D2, który wyłącza zgniatacze śmieci. Następnie natykają się na walczących ze sobą Bena i Vadera. Kenobi również ich zauważa i z rozmysłem opuszcza miecz, a gdySith zadaje cios, ciało Jedi znika. Czwórka bohaterów odlatuje do bazy rebeliantów, lecz jest śledzona i Gwiazda Śmierci przylatuje, by ją zniszczyć.
Na szczęście dzięki planom rebelianci mogą się obronić – grupa pilotów (w tym Luke) w myśliwcachX-wing ma wykorzystać słaby punkt Gwiazdy Śmierci – niewielki szyb wentylacyjny. Przed odlotem Skywalker kłóci się z Hanem, który, dostawszy pieniądze, nie chce ryzykować życia.
Rozpoczyna się bitwa oYavin, w której biorą udział trzy eskadry Rebelii i myśliwce Imperium, gdyż lasery Gwiazdy nie są w stanie trafić w małe maszyny rebelii. W pewnej chwili do walki przyłącza się Darth Vader, będący świetnym pilotem. Po długiej, zaciętej bitwie Luke zostaje jednym z trzech żywych pilotów (obok Biggsa Darklightera iWedge Antillesa). Przed śmiercią ocala ich zreflektowany Han Solo, który niszczy myśliwce Imperium. Luke słyszy głos Bena, który każe mu użyć Mocy i oczyścić umysł przy oddawaniu strzału. Skywalker tak też robi i oddaje celny strzał niszcząc stację kosmiczną z Tarkinem na pokładzie. Lord Vader ucieka, a Luke i Han zostają bohaterami Rebelii.
W 1997 roku wydano edycję specjalną filmu, w której wprowadzono wiele zmian względem oryginału z 1977 roku – m.in.[8]:
dodano ujęcia szturmowców Imperium jeżdżących na dewbackach na Tatooine,
dodano scenę rozmowy Hana Solo z Jabbą przy Sokole Millenium w Mos Eisley,
zmieniono konfrontację Hana zGreedo w kantynie w Mos Eisley – w tej edycji Greedo strzelił w kierunku Hana, pudłując, zanim został przez niego zabity, co jednak spotkało się z dezaprobatą ze strony wielu fanówGwiezdnych wojen,
do sceny zniszczenia Alderaanu przez Gwiazdę Śmierci dodano pierścień eksplozji,
dodano scenę rozmowy Luke’a z Biggsem Darklighterem na Yavinie IV,
dodano pierścień eksplozji w scenie zniszczenia Gwiazdy Śmierci,
Film zdobył sześćOscarów w następujących kategoriach: najlepsza muzyka, najlepszy montaż, najlepsze kostiumy, najlepsza scenografia, najlepszy dźwięk i najlepsze efekty specjalne. Otrzymał również nagrodę specjalną za efekty dźwiękowe. Był ponadto nominowany w kategoriach najlepszy film, najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz oryginalny i najlepszy aktor drugoplanowy (Alec Guinness).
Film otrzymał też m.in.nagrodę Hugo w kategoriinajlepsza prezentacja dramatyczna w 1978 roku[10].
↑Oryginalnie w filmie miała pojawić się scena konfrontacji Jabby z Hanem i aktor grający Jabbę zostać zastąpiony w postprodukcji. Ostatecznie scena nie została włączona i pojawiła się w 1997 roku na potrzeby Edycji Specjalnej, gdzie wykorzystano zamalowanie aktora, korzystając z komputerowej grafiki[8].