Feniks
 |
| Nazwa łacińska | Phoenix |
|---|
| Dopełniacz łaciński | Phoenicis |
|---|
| Skrót nazwy łacińskiej | Phe |
|---|
| Dane obserwacyjne (J2000) |
| Rektascensja | 1 h |
|---|
| Deklinacja | -50° |
|---|
| Charakterystyka |
| Powierzchnia | 469 stopnie kw. |
|---|
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3 | 1 |
|---|
| Najjaśniejsza gwiazda | Ankaa (α Phe, 2,40m) |
|---|
| Gwiazdozbiory sąsiadujące | |
|---|
| Roje meteorów | |
|---|
Widoczny na szerokościach geograficznych
pomiędzy 90° S a 27[1]° N. |
 |
|
Feniks (łac.Phoenix,dop.Phoenicis, skrótPhe) – niezbyt jasna, niewyraźna, 37. co do wielkościkonstelacjanieba południowego. Położona przy południowym krańcuErydanu[2]. Wszerokości geograficznejPolski niewidoczna (w południowej Polsce (Opołonek) granica gwiazdozbioru wznosi się na około dwa stopnie ponad horyzont). Jest to względnie mała konstelacja, ale największa spośród nowożytnych. Naniesiona pod koniec XVI wieku przezholenderskiego astronomaPetrusa Planciusa na podstawie obserwacji holenderskichnawigatorówPietra Dirkszoona Keysera orazFredericka de Houtmana. Została wyodrębniona na obszarze nieba znanymArabom jako Łódź zacumowana u brzegów gwiezdnej rzeki[2]. Opisana w dzieleUranometriaJohanna Bayera w 1603 roku. W czasach wcześniejszych gwiazdy Feniksa należały dogwiazdozbioru Erydanu. Liczba gwiazd widocznychnieuzbrojonym okiem: około 40.
Według legendyfeniks był nieprawdopodobnie pięknym mitycznym ptakiem, który miał jakoby żyć 500 lat. Pod koniec życia z cynamonowej kory i kadzideł zbudował gniazdo, w którym umierał, jak twierdzą niektórzy, w płomieniach. Z jego prochów rodził się mały feniks. Śmierć i odrodzenie były postrzegane jako symbol codziennego wschodu i zachoduSłońca.
Grupa gwiazd tworząca Feniksa była uważana przez różne kultury zaptaka. Konstelację nazywano Gryfem, Orłem, Młodymi Strusiami (Arabia) i Ognistym Ptakiem (Chiny)[1].
Konstelacja położona jest daleko odDrogi Mlecznej, a jedynymi obiektami interesującymi obserwatorów amatorów są gwiazdy podwójne i galaktyki[1].
Są blade, ale wyraźnie tworzą zarys startującego ptaka widzianego od przodu. Jasna Alfa oznacza głowę, a Beta, Zeta, Eta i Epsilon tworzą resztę korpusu. Natomiast Gamma i Delta tworzą jedno skrzydło, a ciemna Jota i Theta to drugie skrzydło. Trio w kształcie kija golfowego złożone z Alfy, Kappy i Epsilona tworzy najwyraźniejszyasteryzm konstelacji[1].
W tej konstelacji zaledwie siedem gwiazd ma jasność większą niż 4m.
- Alfa Phoenicis (α Phe), czyliAnkaa o jasności 2,40m. Nazwa ta po arabsku oznacza po prostu Feniksa, chociaż czasem nazywana była Nair al-Zaurak, czyli „jasna gwiazda w łodzi”, ponieważ Arabowie w tej części nieba widzieli łódź płynącą przez pobliską rzekęErydan. Ankaa togwiazda spektroskopowo podwójna o okresie aż 10,5 roku, główny składnik układu jest pomarańczowymolbrzymem. Układ jest odległy o 77 lat świetlnych od Słońca.
- Beta Phoenicis (β Phe) – o jasności 3,32m, również jestukładem podwójnym. Składniki to dważółte olbrzymy typu widmowego G8 i jasności 4 oraz 4,1m. Ichokres orbitalny wynosi około 168 lat, a dzieli je na niebie zaledwie 0,3 sekundy łuku. Katalogowa odległość do układu szacowana jest na 165-200lat świetlnych.
- Trzecia co do jasności,Gamma Phoenicis (γ Phe), jest olbrzymem typu M o barwie czerwonej, zmieniającym jasność w zakresie 3,39-3,49m. Gwiazda znajduje się w odległości 234 lat świetlnych.
- Zeta Phoenicis (Wurren) toukład wielokrotny składający się z czterech gwiazd. Dwie najjaśniejsze tworząukład podwójny zaćmieniowy typu Algol, którego jasność zmienia się od 3,9 do 4,4m z okresem 40 godzin. W pobliżu, w odległości odpowiednio 0,8 i 6,4 sekundy łuku, znajdują się słabsze składniki o jasności o jasności 7,2 i 8,2m. Kwartet ten jest odległy odSłońca o około 300 lat świetlnych[3].
- Inną wartą uwagi gwiazdą zmienną jest SX Phoenicis, prototyp rodzinygwiazd zmiennych o tej samej nazwie.
W obrębie konstelacji nie ma żadnych jasnych obiektów głębokiego nieba.
