To jest wersja przejrzana tej strony
| apostoł Armenii biskup męczennik | |||
 Grzegorz Oświeciciel na mozaice z kościołaTeotokos Pammakaristos wStambule,Turcja | |||
| Data i miejsce urodzenia | ok. 239–257 | ||
|---|---|---|---|
| Data śmierci | ok. 326–331 | ||
| Czczony przez | Kościół katolicki, | ||
| Wspomnienie | 30 września(kat.), | ||
| Patron | |||
| Szczególne miejsca kultu | Armenia | ||
| |||
| Konsekrator | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Grzegorz Oświeciciel (Lusaworicz) (orm. Գրիգոր Լուսավորիչ,Grigor Lusaworicz,ros. Священномученик Григорий, просветитель Армении; ur.239–257[1], zm.326–331[1]) – założyciel i patronKościoła ormiańskiego,męczennik chrześcijański,apostołArmenii[2],świętyKościoła katolickiego iprawosławnego.
Życiorys Grzegorza Oświeciciela, powstały w V wieku, przepełniony jest legendami[2]. Na temat jego pochodzenia funkcjonują w literaturze źródłowej dwie rozbieżne wersje.
Według ormiańskiej wersjiAgathangelosa, Grzegorz urodził się ok. 257 jako synpartyjskiego dostojnikaAnaka(inne języki), brataormiańskiego królaChosroesa I. W trakcie walk o władzę nad Armenią, Anak zamordował Choroesa wraz z całą rodziną oprócz syna, młodego księciaTirydatesa i córki Chosrowiducht. W wyniku tego Anak sam wraz z rodziną też został zamordowany, z wyjątkiem dwóch synów, z których dwuletni Grzegorz w porę został wysłany doCezarei Kapadockiej, natomiast drugiego wywieziono doPersji.
Według syryjskiej wersji Grzegorz był Grekiem zKapadocji. Według obu przekazów Grzegorz wychował się, odebrał wykształcenie i ożenił się w Cezarei Kapadockiej[3].
W Cezarei Grzegorz zostałochrzczony i wychowany jakochrześcijanin. Później wstąpił na służbę do królaTirydatesa, ukrywszy przed nim swoje pochodzenie, pragnąc odkupić winy swojego ojca. Gdy okazało się, że Grzegorz jest chrześcijaninem, odmawiając złożenia ofiary pogańskim bogom, został wtrącony do lochu (Chor Wirap). Później król odkrył prawdziwą tożsamość Grzegorza i trzymał go w lochu przez 15 lat, poddając okrutnym torturom. W międzyczasie Tirydates dostał obłędu wkrótce po tym, gdy zamordował świętą dziewicęRypsymę, która nie chciała mu ulec. Siostra króla nakazała wówczas wypuścić św. Grzegorza, który przywrócił królowi zmysły. Po cudownym ozdrowieniu Tirydates wraz z całym dworem przyjął chrzest i w 301 uczynił chrześcijaństwo religią państwową. W 302 Grzegorz został patriarchą Armenii. Pod koniec swego życia wycofał się z działalności publicznej i zostałpustelnikiem.
Grzegorzowi Oświecicielowi przypisuje się autorstwo listów i homilii co nie znajduje potwierdzenia w badaniach historyków[2].
Jegowspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 30 września[2].
Kościół prawosławny wspomina męczennika 30 września/13 października[a].
Wikonografii święty przedstawiany jest wbiskupich szatach. Ma jasnokasztanową, przyprószoną siwizną brodę. Zazwyczaj w lewej ręce trzymaEwangelię, prawąbłogosławi.
| Pierwsza eraSis, 267–301 |
|
|---|---|
| EraSivas, 1058–1062, era Tavbloor, 1062–1066 |
|
| Era Dzamendav (Zamidia), 1066–1116 |
|
| Era Dzovk, 1116–1149, era Qal'at ar-Rum, 1149–1293 |
|
| Druga eraSis, 1293–1930 |
|
| Era Antelias, Liban od1930 |
|
| Era Apostolska |
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| EraSophene |
| ||||||||||||||||
| Pierwsza era Eczmiadzyn |
| ||||||||||||||||
| EraDwin |
| ||||||||||||||||
| EraAghtamar |
| ||||||||||||||||
| EraArghina |
| ||||||||||||||||
| EraAni |
| ||||||||||||||||
| Druga era Eczmiadzyn |
|
