Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Grudusk

Na mapach:Ziemia53°03′32″N 20°37′29″E/53,058889 20,624722
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grudusk
wieś
Ilustracja
kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

ciechanowski

Gmina

Grudusk

Liczba ludności (2021)

1201[2][3]

Strefa numeracyjna

23

Kod pocztowy

06-460[4]

Tablice rejestracyjne

WCI

SIMC

0115499[5]

Położenie na mapie gminy Grudusk
Mapa konturowa gminy Grudusk, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Grudusk”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Grudusk”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Grudusk”
Położenie na mapie powiatu ciechanowskiego
Mapa konturowa powiatu ciechanowskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Grudusk”
Ziemia53°03′32″N 20°37′29″E/53,058889 20,624722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Gruduskwieś wPolsce położona naWzniesieniach Mławskich, wwojewództwie mazowieckim, wpowiecie ciechanowskim, wgminie Grudusk[5][6].

Integralne części wsi Grudusk[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0115507Grudusk-Brzozowoczęść wsi
0115513Grudusk-Olszakczęść wsi

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromadyGrudusk.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała dowojewództwa ciechanowskiego.

Miejscowość jest sołectwem[7], siedzibągminy Grudusk orazparafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła[8].

Znajduje się tutaj także dwór z pierwszej połowy XX wieku[9]. W centrum wsi znajduje się pokaźne grodzisko zwane Zieloną Górą, na której 26 czerwca 2010 roku odbyły się prace archeologiczne[10].

W miejscowości krzyżują się dwie drogi wojewódzkie,DW544 iDW616.

Historia

[edytuj |edytuj kod]
Grodzisko w Grudusku w 2007 roku. Obecnie zrekonstruowane stanowi część skansenu archeologicznego, zwanego też skansenemZielona Góra.

Pierwszygród w Grudusku został wzniesiony w czasach monarchii pierwszychPiastów i istniał od schyłku IX wieku do połowy XIII wieku. Gród ten leżał prawdopodobnie na trasie szlaku handlowego zDrohiczyna, przezPułtusk doTruso. Pełnił też rolę warowni chroniącej północne Mazowsze przed najazdami Prusów. Gród otaczał wał ziemny z płaszczem kamiennym oraz drewnianą palisadą na wierzchołku fortyfikacji. Od północnej strony wejścia do grodu strzegły dwie drewniane wieże obronne, między którymi była brama. W tym też czasie jego mieszkańcy zajmowali się kowalstwem, tkactwem, rybołówstwem, rogowiarstwem. Pierwszy raz gród spłonął w XI wieku, jednak został wkrótce odbudowany, a jego obszar powiększony. Sam kopiec otaczałafosa, której ślady noszą nieliczne wgłębienia po wschodniej i południowej stronie. Dzięki swojemu położeniu na skrzyżowaniu ważnych dróg handlowych i wysunięciu na północ w kierunku granicy zPrusami, odgrywał dość ważną rolę. Był też ośrodkiem administracyjnym, targowym i rzemieślniczym. W jego północnej części znajdował się plac targowy, a u podnóża wału, od tej samej strony, znajdowała się przy kamiennej grobli, przystań. Ostateczny upadek grodu można wiązać z najazdem Prusów po 1217 roku, w czasachKonrada Mazowieckiego. Od XV w. był własnością szlacheckiej rodziny Grudowskich. Na pocz. XX w. wieś była wzorcowym ogniskiem ruchu spółdzielczego guberni płockiej, działała kasa zapomogowo-pożyczkowa i kółko rolnicze. W styczniu 1945 silne walki Armii Czerwonej z Niemcami. W czasach Polski Ludowej wieś została ośrodkiem handlowo-usługowym dla rolnictwa, powstała mleczarnia, młyn, elewatory zbożowe o Państwowe Gospodarstwo Rolne[11].

W miejscowości był przystanek kolei wąskotorowejGrudusk.

Zabytki

[edytuj |edytuj kod]
  • kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego, 1893, nr rej.: A-164 z 22.05.1975[12]
dobosz[a]: Etienne-Henri Dumaige, „Przed bitwą ochotników 1792”
  • zespół stacji kolejowej Grudusk Wąskotorowy, 1930, nr rej.: A-273 z 25.03.1994 (dec.→ Mławska Kolej Dojazdowa)[12]:
    • dworzec
    • magazyn pocztowo-bagażowy
    • dom zawiadowcy
    • rampa przeładunkowa
    • nastawnia wąskotorowa
  • zespół dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: A-1432 z 22.08.2018[12]:
    • dwór, 1920
    • spichrz, 1 poł. XIX
    • relikty parku ze stawami
  • na nowej bramie cmentarza do 1990[13] figura dobosza francuskiego[14], Étienne-Henri Dumaige (1830-1888) „Avant le Combat Volontaire de 1792” (Przed bitwą ochotników 1792)[b][15].

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. Inny egzemplarz rzeźby Etienne-Henri Dumaige, która stała na bramie cmentarza w Grudusku.
  2. Dzieło „Avant le Combat Volontaire de 1792” (Przed bitwą ochotników 1792) tworzy para figur:dobosza ifizyliera, każda o wymiarach 29 × 29 × 65 cm, ok. 1870,Étienne-Henri Dumaige: Pair of Bronze Figures by Etienne-Henri Dumaige. lelouvre-antiques.com. [dostęp 2024-04-28]. (ang.).

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG,Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikatorPRNG: 39491.
  2. Wieś Grudusk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-10-19] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-10-19] .
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych,Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 343 [zarchiwizowane zadresu 2014-02-22] .
  5. abcGUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. abRozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. Strona gminy, sołectwa.
  8. Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. diecezjaplocka.pl. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane ztego adresu (2016-04-28)].
  9. Grudusk – Polskie Zabytki – Katalog zamków, pałaców i dworów w Polsce [online], www.polskiezabytki.pl [dostęp 2020-05-11] .
  10. WojciechW. Pastuszka WojciechW.,Grudusk – niezwykła podróż do średniowiecznego grodu [online], Archeowieści, 27 marca 2011 [dostęp 2019-02-15] [zarchiwizowane zadresu 2019-02-15] (ang.).
  11. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 126–127.
  12. abcWykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 23 stycznia 2024 roku wojewodztwo mazowieckie. NID, 2024. [dostęp 2024-04-26]. (pol.).
  13. Dobosz z Gruduska. napoleon.org.pl. [dostęp 2024-04-26]. (pol.).
  14. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 10: dawne woj. warszawskie, z. 1: Ciechanów i okolice. T. 10. Cz. 1: Ciechanów i okolice. s. 19, seria: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. [dostęp 2024-04-26]. Cytat: Na nowej bramie cmentarza grzebalnego figurka (fig. 99) dobosza napoleońskiego z bębnem i plecakiem, odlana w metalu. (pol.).
  15. Henry Étienne Dumaige (1830-1888): Avant le Combat Volontare de 1792. artnet.com. [dostęp 2024-04-26]. Cytat: bronze, size: 65 × 68 cm (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Gmina Grudusk
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grudusk&oldid=76875022
Kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp