Gruczoły potowe (łac.glandulae sudoriferae) –gruczołycewkowatessaków. Uchodzą wprost na powierzchni ciała lub domieszka włosowego. Ich wydzieliną jestpot, który jest bezbarwny lub zabarwiony (czerwony uhipopotamów ikangurów, niebieskawy udujkerów). Gruczoły te są silnie zredukowane ussaków drapieżnych. Gruczoły potowe wydzielają pot, który poza wodą zawiera zbędne związki powstałe w procesie przemian metabolicznych. Pot jest płynem o odczynie kwaśnym, złożonym głównie zwody (98%); ponadto zawiera on ok. 0,8% roztworu fizjologicznegochlorku sodu oraz niewielką ilośćmocznika,kwasu moczowego iamoniaku.
Istnieją dwa główne rodzaje gruczołów potowych. Różnią się one budową, pełnioną funkcją, mechanizmem wydzielania, rodzajem potu, miejscem występowania na ciele oraz występowaniem u różnychgatunków:
- gruczoły ekrynowe, uchodzące bezpośrednio na powierzchnię skóry, rozmieszczone są prawie na całym cieleczłowieka (najwięcej nadłoniach, podeszwachstóp i głowie; najmniej w okolicachtułowia ikończyn). Stanowią główną formę chłodzenia ciała u ludzi[1].
- gruczoły apokrynowe, uchodzące do mieszków włosowych. U ludzi występują głównie podpachami oraz w okolicykrocza. Uaktywniają się one w czasiedojrzewania płciowego. Wydzielająpot głównie pod wpływembodźców emocjonalnych, nie służą chłodzeniu. Zapach potu apokrynowego uważany był za cechę rasową lub osobniczą, jednak okazał się związany z rozkładem potu pod wpływem bakterii, może być więc usunięty przez odpowiednie postępowanie przeciwbakteryjne[2]. Stanowią formę chłodzenia ciała uzwierząt kopytnych, takich jakwielbłąd,osioł,koń czybydło[3][4][5].Gruczoły ceruminowe (produkującewosk uszny),gruczoły mlekowe (produkującemleko) orazgruczoły rzęskowe powiek są zmodyfikowanymi gruczołami apokrynowymi[6][7].
- ↑KazumasaK. Kurosumi KazumasaK.,SusumuS. Shibasaki SusumuS.,ToshioT. Ito ToshioT.,Cytology of the Secretion in Mammalian Sweat Glands, 1984 . Brak numerów stron w książce
- ↑SławomirS. Majewski SławomirS.,Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, wyd. 1, 5 dodr, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL,[cop. 2010],ISBN 978-83-200-4707-3,OCLC 750970700 [dostęp 2020-10-07] . Brak numerów stron w książce
- ↑R.W.R.W. Bullard R.W.R.W.,D.B.D.B. Dill D.B.D.B.,M.K.M.K. Yousef M.K.M.K.,Responses of the burro to desert heat stress, „Journal of Applied Physiology”, 29 (2),1970, s. 159–167,DOI: 10.1152/jappl.1970.29.2.159,ISSN8750-7587 [dostęp 2020-12-14] .
- ↑Vibeke W.V.W. Sørensen Vibeke W.V.W.,GayaG. Prasad GayaG.,On the fine structure of horse sweat glands, „Zeitschrift für Anatomie und Entwicklungsgeschichte”, 139 (2), 1973, s. 173–183,DOI: 10.1007/bf00523636,ISSN0340-2061 [dostęp 2020-12-14] .
- ↑G. EdgarG.E. Folk G. EdgarG.E.,A.A. Semken A.A.,The evolution of sweat glands, „International Journal of Biometeorology”, 35 (3),1991, s. 180–186,DOI: 10.1007/bf01049065,ISSN0020-7128 [dostęp 2020-12-14] .
- ↑The Common Integument, [w:]HenryH. Gray HenryH.,Anatomy of the Human Body, 1918 [dostęp 2020-12-14] (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑Derm101 | Apocrine Units [online], web.archive.org, 21 kwietnia 2011 [dostęp 2020-12-14] [zarchiwizowane zadresu 2011-04-21] .
