Grecy
Έλληνες
J. Kapodistrias,Perykles,El Greco,A. Macedoński,Elefterios Wenizelos |
| Populacja | ok. 16 mln. |
|---|
| Miejsce zamieszkania | Grecja: 10 186 013
Cypr: 635 914
Stany Zjednoczone: 1 380 088
Australia: 365 147
Niemcy: 304 607
Wielka Brytania: 250 000
Kanada: 242 685
Rosja: 128 000
Chile: 90 000-120 000[1]
Ukraina: 91 500
Albania: 31 000[2]
Polska: 3 400[3] |
|---|
| Język | grecki |
|---|
| Religia | prawosławie (90%), inne nurty chrześcijaństwa (3%),islam (2%);niereligijność (4%)[4] |
|---|
| Pokrewne | Arwanici,Cypryjczycy,Fanarioci,Italogrecy,Kalasze,Kapadocyjczycy,Karakaczanie,Macedończycy,Pontyjczycy,Romanioci,Sulioci,Wołosi,Urumowie |
|---|
|
Grecy (gr. Έλληνες) – naród używający jednego z języków grupyindoeuropejskiej. Tworzące go plemiona dotarły na terenyGrecji w II tysiącleciu p.n.e.
Na przestrzeni wieków nazwa własna Greków ewoluowała.
Do poł. XX w. używana m.in. była (zwłaszcza w gwarach ludowych) średniowieczna nazwa własna „Rzymianie” (Romios)[5].
Wstarożytności Grecy dzielili się na wiele plemion, wśród których wyróżnia się kilka podstawowych grup:plemiona północno-zachodnie, do których zaliczali sięDorowie, następnieJonowie iAchajowie (w tymArkadyjczycy,Eolowie,Tessalowie,Beoci i Grecy z Cypru). Prawdopodobnie w czasie inwazji Dorów skolonizowali wybrzeże Azji Mniejszej, wywierając od tego czasu znaczny wpływ na kulturę innych ludów tego półwyspu. W VII i VI w. p.n.e. skolonizowali znaczną część basenu Morza Śródziemnego i Czarnego, przede wszystkim Sycylię i południową Italię. Od czasupodbojów Aleksandra Wielkiego rozprzestrzenili się na Bliskim Wschodzie, w licznych miastach między Egiptem (Aleksandria) aBaktrią. Grecy dzięki morskim podróżom i kolonizacji zetknęli się z cywilizacjami Wschodu, od których przejęli wiele osiągnięć. Po wojnach perskich ich stosunek do innych ludów uległ zmianie. Zaczęli uważać ich za barbarzyńców – ludzi niższego rzędu.
Obecnie Grecy skupiają się w przeważającej większości na terenie Grecji, gdzie są narodem państwowym i dominującą grupą etniczną. Poza Grecją rdzenną, zadomowioną ludnością są grupy Greków na Bliskim Wschodzie, w graniczącej z Grecją południowej częściAlbanii (Epir Północny) i w południowychWłoszech (Italogrecy). Oprócz tego, w wyniku intensywnej emigracji z Grecji i z obecnej Turcji, w czasach nowożytnych, liczne kolonie greckich emigrantów żyją w wielkich miastach Europy Zachodniej, Ameryki Północnej i Australii.
Kilkaset tysięcy Pontów – chrześcijan greckiego pochodzenia (starogreckie: Eyxinos Pontos – Morze Czarne, orazPont – dawna grecka kraina w obecnejTurcji), ciągle jeszcze zamieszkujeUkrainę,Rosję,Gruzję iArmenię. Ich językiem ojczystym jestrosyjski, lecz utrzymują więź także z Grecją. Z tej grupy pochodzą m.in.Jelena Isinbajewa (18-krotna mistrzyni świata w skoku o tyczce) oraz jej rywalkaSwietłana Fieofanowa. Pod koniec czerwca 1944 wysiedlono z Krymu 15 040 radzieckich Greków i pewną liczbę obywateli greckich wraz z Bułgarami i Ormianami.
- Kilkaset tysięcy muzułmanów, z tureckich wybrzeży Morza Czarnego posługuje się w domujęzykiem pontyjskim, zbliżonym do starogreckiego. Według badaczy tureckich w prowincjiTrabzon (Wschodnia Turcja, Pont) jest to aż 44% rodzin.
- Większa część spośród kilkusettysięcznej grupy obywateli Grecji, używających na co dzień także innych niż grecki języków (zwłaszcza rosyjskiego, lokalnego południowo-słowiańskiego lub arumuńskiego), uważa się za naturalną część narodu Greków[6]
Wskutekwojny domowej w Grecji (1946-1949) ok. czternastu tysięcy uchodźców greckich przyjechało do Polski. Większa część pozostała tu przez dziesięciolecia. Postrzegano ich jakopowstańców walczących najpierw o wolnośćojczyzny, następnie, wygnańców za śmiałą walkę oprawa człowieka iprawa obywatelskie, toteż przyjęto serdecznie. Wielu Greków współtworzyło potem polską kulturę i naukę. Powracali do ojczyzny po upadku rządówczarnych pułkowników w 1974 r. Drugie pokolenie były to zwykle rodziny mieszane, wychowywane w asymilacji z polskością. Wyjeżdżali do Grecji w okresie, gdy licznie emigrowali tam także młodzi Polacy i podobnie, część z nich powróciła potem do Polski. Obecnie mieszka w Polsce głównie trzecie i czwarte pokolenie wychodźców, postrzegane przez otoczenie jako Polacy, choć utrzymujący także bliski kontakt z Grecją i językiem greckim.
