 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 27 stycznia 1883 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 24 września 1941 | ||
| Zawód, zajęcie | ekonomista | ||
| |||
Gottfried Feder (ur.27 stycznia1883 wWürzburgu, zm.24 września1941 wMurnau am Staffelsee) –niemieckiekonomista oraz jeden z czołowych członków niemieckiej partiinazistowskiej (NSDAP) w początkowym okresie jej istnienia. Feder był partyjnym teoretykiem ekonomii. Podobno, to właśnie jego wykład wygłoszony w roku 1919 zachęciłAdolfa Hitlera, by wstąpić doDAP.
Feder przyszedł na świat wWürzburgu (w Niemczech). Był synem państwowego urzędnika Hansa Federa oraz Matyldy Feder (z domu Luz). Po ukończeniu szkół humanistycznych wAnsbach iMonachium, podjął studia inżynieryjne wBerlinie oraz wZurychu (wSzwajcarii). Po uzyskaniu dyplomu ukończenia uczelni, w roku 1908 założył firmę budowlaną. Spółka ta prowadziła szczególnie intensywną działalność na terenieBułgarii, gdzie wzniosła kilka biurowców.
W roku 1917 Feder podjął na własną rękę naukę polityki finansowej oraz ekonomii. W okresieI wojny światowej wykrystalizowały się jego krytyczne poglądy odnośnie do klasy zamożnych bankierów. W roku 1919 napisał „Manifest o zerwaniu kajdanów zysku” („Brechung der Zinsknechtschaft”). Kolejnym krokiem Federa było utworzenie „jednostki specjalnej”, która domagała sięnacjonalizacji wszystkich banków i odebraniu im zysków.
W tym samym roku Feder, wraz zAntonem Drexlerem,Dietrichem Eckartem orazKarlem Harrerem, założyliNiemiecką Partię Robotniczą (Deutsche Arbeiterpartei, DAP), która rok później przekształciła się w NSDAP.
Adolf Hitler zapoznał się z Federem latem 1919 r. Feder został jego nauczycielem i doradcą w sprawach finansowych i ekonomicznych. To właśnie za sprawą Federa Hitler stał się zagorzałym przeciwnikiem „żydowskiego kapitalizmu”.
W lutym 1920 r., wraz z Adolfem Hitlerem oraz Antonem Drexlerem, Feder (który był jednocześnie członkiem okultystycznegoTowarzystwa Thule) sporządził tzw. „25 punktów”, które reasumowały poglądy partii i wprowadzały do jej programu elementy antykapitalistyczne, przeforsowane przez Federa. W dniu ogłoszenia manifestu programowego partii, 24 lutego 1920r, nawiecu zgromadziło się ponad 2 tys. osób.
Feder uczestniczył w zorganizowanym przez Hitlerapuczu monachijskim. Po aresztowaniu Hitlera, Feder pozostał na wolności i utrzymał się w gronie przywódców partii. W wyniku wyborów doReichstagu, przeprowadzonych w roku 1924, zdobył miejsce w parlamencie. Feder utrzymałmandat poselski do roku 1936. W międzyczasie opowiadał się za zamrożeniem stóp procentowych oraz wywłaszczeniem obywateli pochodzeniażydowskiego. Feder ugruntował swoje stanowisko przedstawiciela antykapitalistycznego skrzydła partii nazistowskiej. Na przestrzeni lat 20. i 30. XX wieku opublikował kilka referatów, m.in.: „Narodowe i społeczne podstawy państwa niemieckiego” (1920), „Program polityczny NSDAP i światopogląd, na którym jest on oparty” („Das Programm der NSDAP und seine weltanschaulichen Grundlagen”, 1927) oraz „Czego pragnie Adolf Hitler” („Was will Adolf Hitler”, 1931).
Poglądy na sprawy finansowe i ekonomiczne wyrażane przez partię nazistowską, w początkowym okresie jej działalności, były dziełem Gottfrieda Federa. Jednak gdy w roku 1931 został on przewodniczącym partyjnej rady gospodarczej, poprzez swoje antykapitalistyczne poglądy doprowadził do wycofania się największych niemieckich przemysłowców z finansowania NSDAP. Za namowąWalthera Funka,Alberta Voeglera,Gustava Kruppa,Friedricha Flicka,Fritza Thyssena,Hjalmara Schachta orazEmile'a Kirdorfa, Hitler postanowił pozbawić Federa decydującej roli w polityce gospodarczej partii. W roku 1933, gdy Hitler otrzymał upragnione stanowiskokanclerza Rzeszy (Reichskanzler), mianował Federa podsekretarzem w ministerstwie gospodarki (lipiec 1933). Nominacja nie zaspokoiła ambicji Federa, gdyż liczył on na znacznie wyższe stanowisko.
Po zwycięstwie wyborczym NSDAP, Feder nadal wydawał swoje publikacje, m.in.: „Walkę ze światową finansjerą” („Kampf gegen die Hochfinanz”, 1933) orazantysemicki referat pt. „Żydzi” („Die Juden”, 1933). W roku 1934 objął stanowisko komisarza Rzeszy (Reichskommissar).
W roku 1939 Feder napisał rozprawę pt. „Nowe miasto” („Die Neue Stadt”). Przedstawił w niej własną koncepcjęmiasta-ogrodu. Proponował tworzenie „zielonych miast”, zamieszkanych średnio przez 20 tys. ludzi. Miasta te miały być podzielone na dziewięć samodzielnych jednostek i otoczone terenami rolniczymi. Według jego zamysłu, każde z tych miast powinno być w pełni niezależne i samowystarczalne. Szczegółowe plany dotyczące codziennego życia w takich miejscowościach do dnia dzisiejszego są przedmiotem dyskusji. W przeciwieństwie do większości teoretyków idei miasta-ogrodu, Feder uważał, że obszary miejskie powinno się przekształcać poprzez podział istniejącej zabudowy na pomniejsze, samowystarczalne gminy. Koncepcja tworzenia samodzielnych osiedli, tworzących wspólnie średniej wielkości miasta, została zrealizowana wJaponii przezUzo Nishiyamę. Zastosowano ją również w epoce budowy tzw. „nowych miast” w Japonii.
Po czystce partyjnej, która miała miejsce podczas tzw.nocy długich noży w czerwcu 1934 r. (gdy zamordowano przywódcówSA, m.in.Ernsta Röhma iGregora Strassera), Feder powoli wycofywał się z rządu. W grudniu 1936 r. podjął pracę wykładowcy w Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie (Technische Hochschule). Na uczelni pracował właściwie do swojej śmierci w dniu 24 września 1941 r. wMurnau am Staffelsee.
