Ten artykuł dotyczy gmin w Polsce. Zobacz też:inne znaczenia tego słowa.
Gmina (odniem. Gemeinde –komuna,społeczność) – jednostka podziału administracyjnego w Polsce.
Określenie „gmina” może odnosić się także do innych wspólnot, np. „gmina wyznaniowa” (por.:kahał), „gmina szkolna” itp.
W latach 1954–1972 w miejsce gmin powołanogromady. Od 1990 roku wPolsce gmina jest podstawową jednostkąsamorządu terytorialnego. Statussamorządu gminnego reguluje w Polsce ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 40) obowiązująca od 27 maja 1990 roku[1].
Gmina może byćgminą wiejską,gminą miejsko-wiejską lubgminą miejską. W Polsce niektóre gminy wykonują także zadania powiatów (zob.miasto na prawach powiatu).
Gmina może tworzyćjednostki pomocnicze:sołectwa,dzielnice,osiedla i inne. O ustroju gminy stanowi jejstatut.
W miastach na prawach powiatu funkcjonuje ponadtokomisja bezpieczeństwa i porządku. Jest ona oddzielnym organem administracji (niebędącym komisją rady miasta na prawach powiatu), złożonym między innymi z przedstawicieli władz samorządowych.
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,niezastrzeżoneustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania te dzieli się na własne – nadane ustawowo i zlecone – przydzielane przez władze państwowe.
Gmina realizuje wszystkie zadania niezastrzeżone do kompetencji innych jednosteksamorządu terytorialnego (powiat,województwo samorządowe).
Mieszkańcy uczestniczą w sprawowaniu władzy na terenie swojej gminy poprzez głosowanie: wwyborach samorządowych orazreferendum lokalnym lub za pośrednictwem organów gminy.
Gmina realizuje dwa rodzaje zadań: własne i zlecone.
Są to zadania publiczne wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego, które służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Mogą one być:
Zadania własne obejmują sprawy:
Są to inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb państwa ustawowo zlecone do wykonania jednostkom samorządu terytorialnego. Są:
Osobny artykuł:Lista gmin w Polsce.Na terenie Polski 1 stycznia 2025 roku było 2479 gmin trzech rodzajów[2]:
(stan na dzień 1 stycznia 2025, GUS)
Ogólnie:
Gminy miejskie:
Gminy miejsko-wiejskie:
Gminy wiejskie:
Miasta:
(stan na dzień 30 czerwca 2025, GUS)
Ogólnieoraz gminy miejskie:
Gminy miejsko-wiejskie:
Gminy wiejskie:
Miasta:
Na obszarze Polski jest szereg gmin, których części z różnych powodów chcą się usamodzielnić, tworząc oddzielne gminy, np.
Ostatnie zakończone pomyślnie próby secesji dotyczyły w 2025 rokugminy Grabówka (zgminy Supraśl)[20][21][22][23][24] igminy Szczawa (zgminy Kamienica)[25][26], wcześniej w 2010 rokugminy Jaśliska (zgminy Dukla).
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Polskie gminy według kodu TERYT |
 | Zobacz hasłogmina w Wikisłowniku |
