Jego najważniejszym dziełem, stale poprawianym, byłaNauka nowa, wydana po raz pierwszy w 1725 roku (trzecia i ostatnia wersja ukazała się już po śmierci autora).
Urodził się i przeżył niemal całe życie wNeapolu. W wieku siedmiu lat spadł z wysokiej drabiny, w wyniku czego doznał pęknięcia czaszki[1].Chirurg-balwierz operował tak niewprawnie, że oczekiwano śmierci chłopca. Po kilkuletniej rekonwalescencji Vico powrócił jednak do zdrowia, ale przez całe życie był człowiekiem fizycznie wątłym.
Vico zasadniczo był samoukiem, mimo że uczęszczał do paru szkół wyższych. Po objęciu funkcjipreceptora w domu Domenica Rocca znalazł czas na studiowanie tekstów licznych myślicieli starożytnych oraz nowożytnych – np.Bacona,Hobbesa,Locke’a,Pascala,Newtona,Leibniza oraz w szczególnościKartezjusza[1]. W wieku trzydziestu lat wygrał konkurs na wykładowcę retorykiUniwersytetu Neapolitańskiego i na tym stanowisku pozostał do końca życia.
Vico współtworzy historyzm. Doszukuje się w procesach dziejowych prawidłowości. Podkreśla, że jest chrześcijaninem i przyjmuje istnienie Boga jako opatrzności (tylko to zbliża go dośw. Augustyna i jego traktatuO państwie Bożym), jednak zajmują go wewnętrzne prawidłowości procesu dziejowego: rozpoznawalne w toku analizy historii i powtarzalne jako proces.
Miał nadzieję, że zostanie w ten sposób napisana „historia idealna” czy też „historia idei” (storia ideal' eterna). Badania zaczął od języka (zwłaszczaetymologii słów) oraz poezji i mitów historycznych. Dzieje ludzkości jego zdaniem przechodziły przez trzy cykle (corso):
epokę bogów – w których dominuje religia, prawa są surowe, a język jest obrazowy (hieroglify);
epokę bohaterów (herosów) – panują surowe obyczaje, w języku dominujepoezja;
epokę ludzi – człowiek osiąga pełną samowiedzę, ufa własnym zdolnościom, pojawia się język prozaiczny oraz historiografia.
W dalszym rozwoju następuje powrót do dawnego stanu rzeczy (ricorso) i proces dziejowy zaczyna się od początku.
Powtarzalność w historii tych trzech cykli oznacza, zdaniem Vica, powtarzające się (i powracające) narzędzia poznania. Są to kolejno: wiara, wyobraźnia (ujawniana w poezji) oraz intelekt. Vico dowodzi historycznej zmienności ludzkiego poznania (zajmując stanowisko antykartezjańskie), a w sposób nowatorski wskazuje wyobraźnię jako władzę poznawczą. Traktuje też poezję jako poznaniemetafizyczne i zasób wiedzy, wskazując imiennieHomera: poetę pierwotnego jako poetę-mędrca. Wszystko to czyni z dzieła Vica oryginalny przykładhistoriozofii.
Rena Syska-Lamparska,Stanisław Brzozowski. A Polish Vichian, Firenze 1987. Pierwotnie rozprawa doktorska naUniwersytecie Harvarda:Joachim T. Baer. Reviewed Work: Stanisław Brzozowski, A Polish Vichian, Studia Historica et Philologica XVIII by Rena A. Syska-Lamparska. „The Polish Review”. 34 (2), s. 186-188, 1989.JSTOR:25778430. (ang.).
