Gävle – miasto wSzwecji nadZatoką Botnicką. Siedziba władz administracyjnych gminyGävle w regionieGävleborg. Około 68 700 mieszkańców[3]. Prawa miejskie uzyskało w 1419 r i jest najstarszym miastemNorrland.
Gävle jest starym miastem przemysłowym, które dziś jest czasem kojarzone z fabryką o nazwie markikawyGevalia, która jestłacińską nazwą miasta. Slogan miasta brzmi „Witajcie na pokładzie” (szw. „Välkommen ombord”). Gävle posiada swoją własnąmorską stację ratunkową.
Gmina Gävle liczy 96 170 mieszkańców. Szacuje się, że żyją tu przedstawiciele ok. 160 narodowości. Liczba ludności według oficjalnego języka kraju urodzenia wygląda następująco:
Pierwsze wzmianki o Gävle jako o mieście spotykamy w 1413 r., jednak prawa miejskie miejscowość otrzymała w roku 1446. Miasto spełniało funkcję portu dla północnegoBergslagen, Gävlefiskarna posiadały królewski monopol na połów ryb wzdłuż większej części wybrzeżaNorrland. W Gävle zaczęło wcześnie obowiązywaćprawo składu i konkurowało nawet ze Sztokholmem, lecz na skutek wewnętrznej polityki handlowej kraju, która zabraniała mieszkańcom Norrland wysyłania statków do miast położonych na południe od Sztokholmu, rozwój ten został zahamowany.
W czasieII wojny północnej Gävle nie ucierpiało w stopniu tak znacznym, jak większość nadmorskich miast Norrland.Rosyjski atak na miasto został w roku 1719 odparty przez szwedzkie wojsko. Miasto było trawione wielomapożarami, m.in. w latach 1606, 1645 i 1776. W roku 1669 Gävle spłonęło niemal doszczętnie. Ostatni wielki pożar zanotowano w roku 1869, kiedy to większa część miasta na północ rzekiGavleån uległa spaleniu.
Zamek, wzniesiony przezJana III Wazę w roku 1583, mający liczne wieże, został całkowicie zniszczony przez pożar w roku 1727, potem odbudowany w prostszym stylu[5].
W latach 1550 w mieście otwartotrivium, a w 1669 roku uzupełniono jegimnazjum, kiedy to sztokholmskie gimnazjum przeniesiono do Gävle. Szkoła istnieje nadal i obecnie nosi nazwę Vasaskolan. Budynek gimnazjalny z roku 1669 zachował się do dziś i można go zwiedzać w niedalekim Hemlingby.
Obecnie w Gävle istnieją trzy szkoły komunalne i pewna liczba szkół niefinansowanych ze środków publicznych.
Jedną z najczęściej odwiedzanych instytucji kultury jest miejskabiblioteka, z której zasobów korzysta rocznie ponad 500 000 osób. Jest ona jedną z dwóch bibliotek wEuropie, czynnych przez 365 dni w roku[6]. W jej zasobach są równieżksiążki mówione. Biblioteka posiada też bogaty wybór książek w obcych językach, m.in.angielskim,hiszpańskim,rosyjskim,franscuskim, a takżepolskim. Od roku 2011 są dostępne książki wplikach mp3. Biblioteka jest też miejscem rozmaitych imprez kulturalnych, dni tematycznych, wykładów i spotkań z pisarzami.
Teatr w Gävle
W roku 1878 wzniesiono teatr, na scenie którego grywane są obecnie przedstawienia różnego rodzaju, w tym rzędzieperformance,stand-up ivarieté. W teatrze goszczą nierzadko artyści z zagranicy.
Wśród zabytków na uwagę zasługuje Kościół Świętej Trójcy (Heliga Trefaldighets kyrka) oddany do użytku wiernych w roku 1654 na miejscu strawionego pożarem średniowiecznego kościoła. We wnętrzu obejrzeć możnaambonę pochodzącą z połowy XVII wiekunastawę ołtarzowądłuta Ewerta Friisa[7]. Na skutek osiadania ziemi i powstałych poprzez to uszkodzeń części kościoła były kilkukrotnie przebudowane, a wieża została wzniesiona w latach 1779–1781 przy pomocysystemu przyporowego. Dopiero podczas restauracji 1936-1938 udało się architektom uzyskać pełną stabilność. Dziś widoczne jest jeszcze pewne nachylenie wieży kościoła.
Kościół Świętej Trójcy, 2013
W południowej części miasta znajduje sięMuzeum Kolejnictwa, którego początki datują się na rok 1915. Nowoczesne muzeumleśne Silvanum z przynależącym leśno-botanicznym parkiem jest unikalne w swoim rodzaju w skali kraju. Przy zamku działa muzeumwięziennictwa. Zbiory umieszczone są w dwóch budynkach, z których starszy został wzniesiony w 1732. W otwartym w 1998 Domu koncertowym odbywają się m.in. koncertyorkiestry symfonicznej Gävle. Znajduje się tam również bogata biblioteka muzyczna[8].
Pod koniec XIX wieku Gävle stało się znaczącym miastemprzemysłowym. W mieście rozwinął się przemysł metalowy, maszynowy, stoczniowy, drzewny, celulozowo-papierniczy oraz chemiczny[1].
Gävle znane jest najbardziej z klubuBrynäs IF, którego drużyna występuje w pierwszej lidzehokeja na lodzie ipiłkarskiej drużynyGefle IF. Gävle ma dwa zespołybowlingowe, w mieście znajduje się także tor dla wyścigówkłusaków. Gävle jest jednym z kilku miast Szwecji, w którym od roku 1989 organizowany jest każdej wiosny tradycyjnybieg kobiet na dystansie 5 kilometrów.
