 Franz Halder w 1938 roku | |||
 generał pułkownik | |||
| Data i miejsce urodzenia | 30 czerwca1884 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Przebieg służby | |||
| Lata służby | 1902–1944 | ||
| Siły zbrojne | |||
| Formacja | |||
| Jednostki | 3. Bawarski Królewski Pułk Artylerii Polowej | ||
| Stanowiska | |||
| Główne wojny i bitwy | |||
| Późniejsza praca | |||
 | |||
| Odznaczenia | |||
         | |||
| |||
| |||
Franz Halder (ur.30 czerwca1884 wWürzburgu, zm.2 kwietnia1972 wAschau im Chiemgau) –niemieckiwojskowy,historyk wojskowości ipisarz,generał pułkownik,szef sztabu generalnego wojsk lądowych (1938–1942), głównyplanistaWehrmachtu, współtwórca planów operacyjnychprzeciwko Polsce,Norwegii,Francji,Wielkiej Brytanii,Jugosławii, Grecji iZwiązkowi Radzieckiemu, które pozwoliły Niemcom opanować znaczną częśćEuropy. Popadł jednak w konflikt z ingerującym w sprawy wojskoweHitlerem (m.in. optującym zaatakiem na Stalingrad, czemu Halder był przeciwny) i w 1942 został odwołany, a pozamachu 20 lipca osadzony wobozie koncentracyjnym. UczestnikI iII wojny światowej[1].
Był synem generała-majoraMaximiliana Haldera, dlatego już zawczasu wytyczono dla niego ścieżkę kariery wojskowej. 14 lipca 1902 wstąpił do bawarskiej armii królewskiej jako podchorąży. Trafił do 3. Bawarskiego Królewskiego Pułku Artylerii Polowej „Prinz Leopold”. Na początku 1903 awansował na stopień chorążego. Potem na jeden rok został odkomenderowany do szkoły wojennej wMonachium. Po odbyciu kursu, 9 marca 1904 awansował na podporucznika. Następne lata spędził w 3. Bawarskim Królewskim Pułku Artylerii Polowej „Prinz Leopold”. Jesienią 1911 został oddelegowany do bawarskiej akademii wojennej. 7 marca 1912 został awansowany na porucznika[1][2].
W czasieI wojny światowej służył jako oficer sztabu generalnego. W chwili wybuchu wojny, pełnił funkcję oficera ordynansowego w sztabie III Bawarskiego Korpusu Królewskiego. Za śmiały wypad rozpoznawczy otrzymał Krzyż Żelazny I klasy. Na początku 1915 został mianowany oficerem Ib (adiutantem) w sztabie 6 Bawarskiej Dywizji Piechoty. Stanowisko zajmował przez prawie dwa lata, a w międzyczasie, 9 sierpnia 1915, został kapitanem. Pod koniec grudnia 1916 został oficerem Ia (operacyjnym) w sztabie 5 Bawarskiej Dywizji Piechoty. Wiosną 1917 został przeniesiony do sztabu 2 Armii. Od lata 1917 służył w sztabie generalnym 4 Armii. Jeszcze latem 1917 został przeniesiony do sztabu naczelnego dowódcy na wschodzie jako oficer sztabu generalnego. Pod koniec października został przeniesiony do XV. Bawarskiego Korpusu Rezerwowego. Od końca 1917 służył, również jako oficer sztabu generalnego, w sztabie generalnym Grupy Armii Następcy Tronu Ruprechta. W toku I wojny światowej nadano mu obydwa stopnieKrzyża Żelaznego i inne ordery[3].
Po wojnie został przyjęty do wojsk lądowychRepubliki Weimarskiej. Trafił do oddziału szkoleniowego Ministerstwa Reichswehry. Latem 1920 otrzymał przeniesienie do komendantury Monachium. 1 października 1921 został oficerem sztabu generalnego w sztabie 7 Dywizji Reichswehry. Był tam również instruktorem taktyki na kursach pomocników dowódców. Funkcję wykonywał przez dwa lata. 1 października 1923 został mianowany dowódcą 4. baterii 7 Bawarskiego Pułku Artylerii. Wiosną 1924 został awansowany na majora. Starszeństwo ustalono mu na 1 kwietnia 1923. 1 grudnia 1925 został mianowany oficerem Ia w sztabie 7 Dywizji Reichswehry. 1 lutego 1929 został podpułkownikiem. Teraz został z powrotem przeniesiony do Ministerstwa Reichswehry. Rozpoczął pracę w oddziale szkoleniowym wojsk lądowych Urzędu ds. Wojsk. 1 października 1931 został szefem sztabu 6 Dywizji Reichswehry. 1 grudnia 1931 został awansowany na stopień pułkownika. W czasie rozwijaniaReichswehry, 1 października 1934 został mianowany VII. Dowódcą Artylerii, otrzymał też awans na stopień generała-majora. Po rozkamuflowaniu pododdziałów, 15 października 1935 został dowódcą 7 Dywizji Piechoty. W tym czasie walczył z ingerencjami ze stronyNSDAP i opowiadał się za powrotem następcy tronu Ruprechta. Jako dowódca dywizji, z dniem 1 sierpnia 1936 otrzymał stopień generała-porucznika. Jesienią 1936 został przeniesiony do naczelnego dowództwa wojsk lądowych. Przygotowywał m.in. wielkie manewry Wehrmachtu w 1937. Halder opracował również nowe koncepcje operacyjnej mobilności wojsk pancernych i nakazał przetestować innowacje w dowodzeniu czy aprowizacji wojska. 12 października 1937 został mianowany II Nadkwatermistrzem naczelnego dowództwa wojsk lądowych. Jako taki z dniem 1 lutego 1938 awansował na stopień generała artylerii. 1 marca 1938 został mianowany I Nadkwatermistrzem[2]. W 1938 został szefemSztabu Generalnego wojsk lądowych[4], w miejsce generałaLudwiga Becka, który został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska. jednocześnie obiecał przeciwnikom Hitlera, że jest gotów poprzeć zamach stanu, jeżeli dojdzie do wypowiedzenia wojny Francji i Wielkiej Brytanii[1][5].
Choć był przeciwnyHitlerowi i rozważał otwarte sprzeciwienie się jego planom militarnym, w końcu nie odważył się na sprzeciw i stopniowo dał się wciągnąć w jego zamierzenia. Brał czynny udział w przygotowaniach do kolejnych agresji: kierował pracami nad planami działań operacyjnychprzeciwko Polsce w roku 1939,Norwegii (kampania norweska),Europie Zachodniej i niedoszłejinwazji na Wielką Brytanię w roku 1940, przeciwGrecji orazJugosławii (kampania bałkańska) w 1941. Pod jego kierownictwem opracowano plan agresji naZwiązek Radziecki (plan Barbarossa)[1][5][6].
Został zdymisjonowany 24 września 1942 ze względu na odmienne od Hitlera koncepcje strategiczne[7] – nie zgadzał się na przesunięcie części sił w celuzajęcia Stalingradu. Do tego czasu Halder był wspólnikiem w planowaniu i realizacji narodowosocjalistycznej, rasowo-ideologicznej wojny podboju i eksterminacji[1].
Pozamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku został aresztowany i wysłany doobozu koncentracyjnego we Flossenbürgu, a następnie doDachau[1][7].
Po wyzwoleniu obozu przez wojska amerykańskie 5 maja 1945 został ponownie internowany w oczekiwaniu na proces lub zwolnienie. Mimo, że był jednym z najbardziej wpływowych urzędników wojskowychIII Rzeszy, nie został oskarżony wprocesach norymberskich; zamiast tego był sądzony przed niemieckim sądem pod zarzutem pomagania reżimowi nazistowskiemu. Halder zaprzeczył jakiejkolwiek wiedzy o okrucieństwach reżimu i twierdził, że nie uczestniczył w procesach decyzyjnych; uznano go za niewinnego[8].
W 1949 wydał książkęHitler als Feldherr, w której poddał miażdżącej krytyce Hitlera jako wodza i stratega. AutorDziennika wojennego (3 tomy, były to codzienne zapiski szefa Sztabu Generalnego z lat 1939–1942, cenne jako źródło historyczne). Po zakończeniu wojny przez wiele lat pracował w wydziale historycznymarmii amerykańskiej. Tam stał się jednym z czołowych propagatorówmitu czystego Wehrmachtu[1][9].
Zmarł 2 kwietnia 1972 roku wAschau (Bawaria).
Późnym latem i wczesną jesienią 1942 nastąpiło przesilenie długotrwałego konfliktu generała Haldera z Hitlerem. Wódz zarzucał mu, tak jak i całemu sztabowi, brak energii i wystarczającej woli walki. Przede wszystkim Halder zgłaszał swoje obiekcje w kwestii kierowania11 ArmiiMansteina naSewastopol, a także był przeciwnikiem równoczesnejofensywy na Kaukaz iw kierunku Stalingradu. Plany Hitlera zakładały zdobycie złóż ropy naftowej Kaukazu oraz zablokowania transportu po Wołdze, co miało w decydującym stopniu osłabić potencjał gospodarczy ZSRR. Halder wskazywał, że rozbieżne kierunki natarcia mogą spowodować brak wystarczających sił do osiągnięcia założonych celów.
Historia przyznała rację Halderowi. Niemiecka6 Armia została okrążona i ostatecznie rozbita, tracąc 250 tys. ludzi oraz cały sprzęt. Jednym z czynników sprzyjających sowieckiej operacji okrążającej był brak wystarczających sił do zabezpieczenia skrzydeł 6 Armii, na które kierowano głównie słabo wyposażone wojska sojusznicze. Próby Ericha von Mansteina przebicia się do okrążonej armii Paulusa nie powiodły się, między innymi z konieczności wycofania części atakujących wojsk do zapobieżenia sowieckiemu przełamaniu skierowanemu na Rostów. Uderzenie w tym kierunku groziło odcięciem całego południowego skrzydła wojsk niemieckich i potencjalnym rozbiciem jednostek z ok. 1,5 miliona żołnierzy.
Zanim jednak nastąpiła klęska pod Stalingradem, już w trakcie bitwy doszło do kulminacyjnego starcia Hitlera z generałem Halderem. Gdy Halder przedstawił dowody na to, że Związek Radziecki formuje nowe armie 1 500 000 ludzi na północ od Stalingradu i 500 000 na południowymKaukazie – Hitler z pianą na ustach rzucił się na niego, wrzeszcząc, że zabrania takiej „idiotycznej gadaniny” w swojej obecności. Tymczasem Halder, który miał wygląd i sposób bycia belfra, zaczął mu cierpliwie tłumaczyć, co może się stać, gdy nowe radzieckie armie odwodowe zaatakują nadmiernie rozciągnięte flanki stalingradzkiego klina. Hitler, dla którego Stalingrad stawał się nową obsesją, ponownie stracił panowanie nad sobą i rzucił się na Haldera, po czym zerwał z jego munduruinsygnia iKrzyż Żelazny. 24 września 1942 Hitler pozbawił go stanowiska i przeniósł generała Haldera do grupy oficerów bez przydziału. Nowym szefem sztabu został generałKurt Zeitzler[10].
| Heer Generaloberst | |
|---|---|
| Luftwaffe Generaloberst | |
| Kriegsmarine Generaladmiral | |
| Schutzstaffel Oberstgruppenführer | |
| Ordnungspolizei Generaloberst der Polizei |
|
| NSFK Ehrenführer |
|
| Reichsluftschutzbund RLB-Präsident |
|
| Reichsarbeitsdienst Generaloberstfeldmeister |
|
| Organizacja Todta Amtschef OT |
|
| Hitlerjugend Stabsführer | |
| NSDAP Gauleiter |
|
.svg)
