.jpg) Franz Ernst Neumann (1856) | |||
| Data i miejsce urodzenia | 11 listopada1798 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Zawód, zajęcie | |||
| Odznaczenia | |||
     | |||
| |||
Franz Ernst Neumann (ur.11 listopada1798 w Schmelze bei Joachimsthal, zm.23 maja1895 wKrólewcu) – niemieckifizyk,krystalograf imatematyk, jako pierwszy podał matematyczne sformułowanie prawa indukcji wzajemnej; ojciecCarla Gottfrieda Neumanna (1832–1925). LaureatMedalu Copleya.
Franz Ernst Neumann urodził się 11 listopada 1798 roku w Schmelze bei Joachimsthal[1]. Był nieślubnym dzieckiem hrabiny Charlotte Friderike Wilhelmine Mellin (1753–1830) i Franza Ernsta Neumanna (1758–1821)[1]. Dzieciństwo spędził u dziadków ze strony ojca[1]. Od 9. roku życia przebywał wBerlinie, gdzie uczęszczał do gimnazjumFriedrichswerdersches Gymnasium[1].
W 1815 roku, w wieku szesnastu lat wstąpił na ochotnika do9 Kołobrzeskiego Pułku Grenadierów im. Hrabiego Gneisenau i brał udział wwojnach napoleońskich[2]. 16 czerwca 1815 roku został ciężko ranny wbitwie pod Ligny – kula trafiła go w twarz i przebiła górną szczękę, a jego rany zostały opatrzone dopiero po dwóch tygodniach, kiedy został przywieziony doDüsseldorfu[2]. Po sześciotygodniowym pobycie w lazarecie został zwolniony i uczestniczył w oblężeniuGivet[2].
Po zakończeniu wojny powrócił do szkoły, którą ukończył w 1817 roku[2]. Następnie rozpocząłstudia teologiczne na uniwersytecie w Berlinie, które kontynuował na uniwersytecie w Jenie[1]. Jego nauczycielami byli m.in.August Neander (1789–1850) iFriedrich Schleiermacher (1768–1834[2].
W 1819 roku powrócił do Berlina, gdzie studiował nauki przyrodnicze – przede wszystkimmineralogię uChristiana Samuela Weissa (1780–1856)[1]. W 1826 roku uzyskałstopień doktora – pracę doktorską napisał z krystalografiiDe lege zonarum principio evolutionis systematum crystallinorum[2]. W tym samym roku został wykładowcą (niem.Privatdozent) naUniwersytecie Albrechta w Królewcu, gdzie przejął prowadzenie wykładów z mineralogii odKarla Gottfrieda Hagena (1749–1829)[1]. W 1829 roku otrzymał za wstawiennictwemFriedricha Wilhelma Bessela (1784–1846) stanowisko profesorafizyki matematycznej, które piastował aż do przejścia na emeryturę w 1876 roku[1]. W 1830 roku poślubił córkę Hagena Florentine (1800–1838), z którą miał trzech synów:Carla Gottfrieda (1832–1925) – późniejszego profesora matematyki,Ernsta (1834–1918) – późniejszego profesora patologii i hematologii,Juliusa (1835–1910) – późniejszego profesora ekonomii[1]. Po śmierci żony w 1838 roku ożenił się ponownie – z kuzynką żony Wilhelmą Kunigunde Hagen (1802–77), z którą miał córkęLuise (1837–1934), późniejszą malarkę[1].
W 1834 roku razem zCarlem Gustavem Jacobim (1804–1851) założył pierwsze seminarium matematyczno-fizyczne, wzorowane na seminarium naukowym w Bonn[1]. Pomimo starań nie udało się mu się zbudować instytutu fizyki, stąd w 1847 roku zlecił budowę budynku laboratoryjnego koło swojego domu sfinansowaną ze środków odziedziczonych po drugiej żonie[1].
Zmarł 23 maja 1895 roku wKrólewcu[1].
Zajmował siękrystalografią i zastosowaniemgeometrii analitycznej w krystalografii[3]. Badał optykę kryształów i właściwości termiczne różnych minerałów[1].
Badał zjawiska polaryzacji,podwójnego załamania iindukcji elektromagnetycznej[3]. W 1845 roku jako pierwszy podał matematyczne sformułowanie prawa indukcji wzajemnej[3]. Swoją teorię indukcji elektrycznej opublikował w dwóch artykułach (1845, 1847)[4]. ObokWilhelma Webera (1804–1891) był jednym z najważniejszych orędowników teoriioddziaływania elektromagnetycznego[1].
W obszarze matematyki zajmował się teorią potencjału i funkcji kulistych[3].
Neumann przywiązywał także dużą wagę dodydaktyki i nauczania nauk przyrodniczych[1]. W swoim seminarium matematyczno-fizycznym kształcił nauczycieli szkół średnich[1]. Promował niezależną pracę i eksperymenty w procesie kształcenia[1]. Studentami Neumanna byli m.in. fizycyGustav Kirchhoff (1824–1887),Friedrich Ernst Dorn (1848–1916) i fizykGeorg Hermann Quincke (1834–1924)[1] i matematycyAlfred Clebsch (1833–1872)[2],Carl Gottfried Neumann (1832–1925)[1] iPaul Du Bois-Reymond (1831–1889)[2].
Neumann opublikował tylko część wyników swojej pracy – wiele wyników swoich badań przedstawiał studentom w trakcie swoich wykładów[1]. Dzieła podane zaNeue Deutsche Biographie[1]:
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson:Franz Ernst Neumann wMacTutor History of Mathematics archive(ang.) [dostęp 2021-10-24]..png)
