Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Język francuski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano zFrancuski)
français
Obszar

Afryka,Ameryka Południowa,Ameryka Północna,Australia i Oceania,Azja,Europa

Liczba mówiących

280-300 milionów - drugi język[1][2]

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Algieria
 Andora
 Belgia
 Benin
 Burkina Faso
 Burundi
 Czad
 Demokratyczna Republika Konga
 Dżibuti
 Francja
 Gabon
 Gwinea
 Gwinea Równikowa
 Haiti
 Kamerun
 Kanada
 Komory
 Kongo
 Laos
 Liban
 Luksemburg
 Madagaskar
 Maroko
 Mauretania
 Mauritius
 Monako
 Niger
 Republika Środkowoafrykańska
 Rwanda
 Senegal
 Seszele
 Szwajcaria
 Togo
 Trynidad i Tobago
 Tunezja
 Vanuatu
 Wybrzeże Kości Słoniowej
 Unia Europejska (językoficjalny i roboczy)
 ONZ (język oficjalny)
 NATO (język oficjalny i roboczy)

Pozostałe miejsca:

Luizjana,Maine,Stany Zjednoczone(de facto języki urzędowe stanów, obok de factoangielskiego)
Dolina Aosty,Włochy(język urzędowy regionu autonomicznego, obokwłoskiego)

Organ regulującyAkademia Francuska
UNESCO1 bezpieczny
Ethnologue0 międzynarodowy
Kody języka
ISO 639-1fr
ISO 639-2fra/fre
ISO 639-3fra
IETFfr
Glottologstan1290
Ethnologuefra
GOST 7.75–97фра 745
WALSfre
SILFRA
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też:język,języki świata
Wikipedia w języku francuskim
Słownik języka francuskiego
wWikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczneMAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znakówUnikodu.
Języki i dialekty Francji
Znajomość języka francuskiego w krajach Unii Europejskiej

Język francuski (fr.langue française lubfrançais) –język pochodzeniaindoeuropejskiego zgrupyjęzyków romańskich. Jakojęzykiem ojczystym posługuje się nim ok. 80 mln ludzi: ok. 67 mlnFrancuzów, ok. 4,5 mlnBelgów (czyli 42%), ok. 1,5 mlnSzwajcarów (czyli 20%), a także ok. 8 mln mieszkańców kanadyjskichprowincjiQuebec,Ontario iNowy Brunszwik. Około 201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako języka głównego (oszacowanie z 2009 r. wedługMiędzynarodowej Organizacji Frankofonii), a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym w krajachMaghrebu). Wiele z tych osób mieszka w krajach, w których francuski jest jednym zjęzyków urzędowych bądź powszechnie używanych (54 kraje). Paradoksalnie, wAlgierii,Maroku iTunezji, gdzie nie ma statusujęzyka urzędowego, jest bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajachCzarnej Afryki, w których jest jedynymjęzykiem urzędowym.

Język francuski jest używany także wStanach Zjednoczonych przez potomków osadników zFrancji (ok. 2 mln), głównie w stanachLuizjana (Cajunowie) iMaine. WeWłoszech francuskim posługuje się ok. 100 tys. osób. Ponadto jest to język powszechnie znany w dawnychkoloniach francuskich wAzji (Wietnam,Laos,Kambodża) oraz w byłychterytoriach zależnych naBliskim Wschodzie (Liban iSyria)[3].

Obecnie francuski jest oficjalnym językiemEuropejskiej Agencji Kosmicznej,Europejskiej Unii Nadawczej,FIA,FIFA,FINA,Interpolu,Międzynarodowego Biura Miar i Wag,Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej,Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego,Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych,Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości,NATO,Organizacji Narodów Zjednoczonych,OECD[4],Światowej Agencji Antydopingowej,Światowej Organizacji Handlu,UCI,Unii Afrykańskiej orazUnii Europejskiej. Francuski do końca XX wieku był drugim pojęzyku angielskim najczęściej studiowanym i nauczanymjęzykiem obcym, zaś z początkiem nadejścia XXI wieku został wyparty przezjęzyk hiszpański i stał się trzecim językiem na świecie pod względem popularności nauczania, jak też trzecim językiem w komunikacji międzynarodowej[5][6].

Pochodzenie i historia

[edytuj |edytuj kod]

Francuski wywodzi się złaciny. Na język ten wpłynęły także, zwłaszcza wwarstwie leksykalnej i w mniejszym stopniugramatycznej,celtyckijęzyk galijski igermańskijęzyk frankijski(inne języki)[7].

Francuski od XVIII wieku był językiem międzynarodowym, przede wszystkim dyplomacji i kultury. Międzynarodową karierę języka francuskiego potwierdziła już w r. 1789Akademia Berlińska, przyznając nagrodę dziełuAntoine’a de RivarolaDe l'Universalité de la langue française (O uniwersalizmie języka francuskiego). Po francusku pisali m.in. niemieckifilozofGottfried Wilhelm Leibniz i polski,Jan Nepomucen Potocki (Rękopis znaleziony w Saragossie). W powieściachLwa Tołstoja,Tomasza Manna, bardzo wiele dialogów napisanych jest po francusku, równieżFryderyk Nietzsche w swoich pismach posługiwał się terminami francuskimi. Francuski był bardzo popularny wPolsce, szczególnie wśródarystokracji. W całejEuropie wykształceni ludzie posługiwali się na co dzień francuskim, na przykład arystokracja rosyjska. Przykładowo wjęzyku polskim do niedawna bardzo popularne było jeszcze francuskie „par excellence” (w całym tego słowa znaczeniu). Dzięki temu dziedzictwu oraz nieustającej promocji języka przez rządfrancuski nadal posiada on ogromne znaczenie mimo wyparcia go w wielu sytuacjach przezjęzyk angielski.

Wśredniowieczu francuski był językiem dworu angielskiego. Dzisiejsze motto brytyjskie (Dieu et mon droit) nadal jest zdaniem francuskim, podobnie jakdewizaHolandii (Je maintiendrai).

Dużą rolę w promowaniu języka francuskiego jako uniwersalnego języka całej Francji miała rewolucja francuska. Okólnik Komitetu Ocalenia Publicznego z 16 czerwca 1794 roku wskazywał, że „w jednej i niepodzielnej Republice język musi być jeden. Zróżnicowanie dialektów to federalizm”[8].

Akademia Francuska

[edytuj |edytuj kod]

Od 1665 roku nad czystością francuskiegostandardu językowego czuwaAkademia Francuska, która promuje używanie terminów pochodzenia francuskiego i systematycznie tworzyneologizmy zastępujące nazewnictwoanglojęzyczne. Zjawisko to odnosi się również doskrótowców, które urabia się na podstawie francuskiego ekwiwalentu danego terminu, np.:

  • SIDA, a nieAIDS (syndrome de l'immunodéficience acquise);
  • OTAN, a nieNATO (Organisation du traité de l’Atlantique Nord);
  • ADN, a nieDNA (acide désoxyribonucléique);
  • ordinateur, a niecomputer = „komputer”;
  • courriel, a niee-mail.

Promowaniem języka francuskiego w świecie zajmuje sięMiędzynarodowa Organizacja Frankofonii.

Alfabet

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Alfabet francuski.

Alfabet składa się z 26 podstawowych liter: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.
We francuskim istnieją dwieligatury: œ, æ
Istnieje też 14 liter zeznakami diakrytycznymi: à, â, ç, é, è, ê, ë, î, ï, ô, û, ù, ü, ÿ.

Wymowa w języku francuskim

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Wymowa i transkrypcja języka francuskiego.

Do przedstawiania wymowy stosuje się znakitranskrypcji wedługmiędzynarodowego alfabetu fonetycznego (polski skrót MAF, angielskiIPA, francuskiAPI).

Gramatyka języka francuskiego

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Gramatyka języka francuskiego.

Jedną z cech charakterystycznych gramatyki języka francuskiego, odróżniającą ją od niektórych innych języków nowożytnych, jest różnorodność czasów i trybów. W trybie orzekającym istnieje osiem czasów, ale dwa z nich nie są używane w mowie:passé simple (czas przeszły prosty) ipassé antérieur (czas przeszły złożony). Występują one wyłącznie w narracji literackiej. Także nie wszystkie formy czasów w innych trybach używane są wjęzyku mówionym, np.subjonctif imparfait (tryb łączny czasu przeszłego niedokonanego) isubjonctif plus-que-parfait (tryb łączny czasu pozaprzeszłego) czy wreszcie druga forma trybu warunkowego[9].

Cechą wyróżniającą francuski jest też zjawisko nieodróżniania w mowie wielu form gramatycznych, które występują w piśmie (np. większość wyróżników liczby mnogiej rzeczowników i czasowników, większość form rodzaju żeńskiego w odmianie czasowników).

Gramatyka francuska została opracowana w sposób całościowy w pierwszej połowie XVII w. przezClaude’a Favre’a de Vaugelas(inne języki).Maurice Grevisse(inne języki) (1895–1980),belgijski gramatyk, jest autorem książki do dziś funkcjonującej jako dzieło referencyjne:Le Bon Usage (pierwsze wydanie z roku 1936, systematycznie uaktualniane, ostatnio w 2016).

Oficjalny status we Francji

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Prawo Toubona.

Według konstytucji Francji język francuski jest od 1992 roku urzędowym językiem tego kraju. Francuszczyzna jest używana w oficjalnych publikacjach rządowych i publicznych szkołach. Reklamy telewizyjne i prasowe zawierające zwroty obcojęzyczne muszą zawierać tłumaczenie na francuski. Wszystkie filmy w kinach również muszą być dubbingowane (fr.doublage) na język francuski.

Oprócz francuskiego w kraju używa się również innych języków, jednak nie są one oficjalnie uznane przez rząd francuski.

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Demography – Population at the beginning of the month.
  2. French | Ethnologue Free [online], ethnologue.com [dostęp 2024-04-23] (ang.).
  3. Organisation internationale de la Francophonie. francophonie.org. [dostęp 2017-11-24]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2011-02-23)]. (fr.).
  4. Convention relative à l'Organisation de Coopération et de Développement Economiques
  5. The worldwide decline of french (ang.)
  6. The decline and fall french language (ang.)
  7. Pascale Cheminée: Aux origines du français : Trésors et histoire de la langue française. Paris: Littré.ISBN 978-2351840443. (fr.).
  8. Jan Baszkiewicz: Wolność, Równość, Własność. Rewolucje burżuazyjne. Warszawa: Czytelnik, 1981, s. 234.ISBN 83-07-00199-4.
  9. Claude Hagège, Combat pour le français: Au nom de la diversité des langues et des cultures, wyd. Odile Jacob, 2006

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz hasłofrancuski w Wikisłowniku
Zobacz publikację
Francuski w Wikibooks
Języki romańskie
wschodnioromańskie
południoworomańskie
zachodnioromańskie
  • Łacina jest przodkiem wszystkich języków romańskich
JęzykiUnii Europejskiej

Unia Europejska

Kontrola autorytatywna (język żywy):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_francuski&oldid=76130953
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp