Zobacz też:inne znaczenia.
Fort (wł.) – budowla obronna przystosowana do obrony okrężnej stanowiąca element większego zespołufortyfikacyjnego (np.twierdzy)[1].
Forty wznoszono od XVII do początków XX w. zasadniczo grupowano je w zespoły zwane twierdzami fortowymi, choć w szczególnych wypadkach budowano również forty wydzielone (tzw. detaszowane) jako budowle samodzielne.
Forty były budowlami ziemnymi o obrysie zamkniętym, zdolnymi do samodzielnej i długotrwałej obrony. Występował strefowy podział obwodu fortu:stok bojowy (plateau,glacis), stanowiska,fosa,wały, wnętrze. W skład budowli murowych fortów wchodziłykoszary,schrony, stanowiska ognioweartylerii ipiechoty, magazyny, wieże obserwacyjne i artyleryjskie itp. Nie w każdym forcie występowały wszystkie z wymienionych obiektów, każda szkoła fortyfikacji miała swoje preferencje odnośnie do doboru obiektów i środków obrony i ich rozmieszczania w forcie. Forty połączone były między sobą siecią drogową i telefoniczną.
Zasadą budowy pierścieni fortów twierdz fortowych było zapewnienie możliwości wsparcia artyleryjskiego przez dany fort swoim najbliższym sąsiadom – z prawej i z lewej strony. Inaczej mówiąc, fort w twierdzy fortowej w razie potrzeby mógł dostać wsparcie od obydwu swoich skrzydłowych sąsiadów.
Rozwójartylerii oblężniczej na przełomie XIX i XX w. zmuszał stopniowo do zastąpienia klasycznych fortów fortami rozproszonymi, a następnie dziełami jeszcze bardziej rozproszonymi:grupą warowną irejonem umocnionym. Zmiany te wprowadzane były w różnych państwach niejednocześnie i często dopiero niepowodzenia wojenne (swoje lub cudze) przesądzały decyzję o modernizacji dotychczasowych fortyfikacji lub budowy nowych, dostosowanych do aktualnie używanych środków oblężniczych.
Mimo iżI wojna światowa wykazała niewystarczającą odporność na ogień nowoczesnej artylerii (np. ciężkich moździerzy oblężniczych typugruba berta), forty były jeszcze niekiedy budowane w okresie międzywojennym, ale w czasieII wojny światowej nie odegrały większej roli.
Na obszarzePolski znajduje się wiele twierdz fortowych, budowanych w różnych okresach i przez różne państwa i wojska. Typowymi twierdzami fortowymi są:
Ponadto na terenie Polski istnieją forty samodzielne, broniące górskich przełęczy czy przepraw przez rzeki.