Na tę stronę wskazujeprzekierowanie z „prozak”. Zobacz też:Prozak (raper).
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | C17H18F3NO | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 309,3 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży | kategoria C | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Fluoksetyna –organiczny związek chemiczny stosowany jakolek przeciwdepresyjny, głównie w leczeniuzaburzeń depresyjnych orazobsesyjno-kompulsyjnych. Ponadto znalazła zastosowanie w leczeniubulimii,przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych,zespołu lęku napadowego i depresji w przebieguzaburzenia afektywnego dwubiegunowego (w połączeniu zolanzapiną). Należy do grupyselektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Fluoksetyna stosowana jest w lecznictwie najczęściej w postaci chlorowodorku. Wprowadzona do lecznictwa w 1986 roku (Belgia). Jednak bardziej znana na świecie dopiero od 1988 roku. Jest oryginalnym lekiem amerykańskiej firmy farmaceutycznejEli Lilly and Company, która wprowadziła go na rynek pod nazwą handlowąProzac.
Mechanizm działania farmakologicznego fluoksetyny (i innych leków z grupy SSRI) polega na hamowaniu zwrotnego wychwytuserotoniny przez blokowanietransportera serotoniny (SERT).
Dowiedziono, że fluoksetyna jest także antagonistąreceptorów 5-HT2C. Antagonizm wobec tych receptorów prowadzi do odhamowania uwalnianianoradrenaliny idopaminy i nasilenia przekaźnictwa noradrenergicznego i dopaminergicznego (stąd fluoksetyna może być dodatkowo określana jakodysinhibitor noradrenaliny i dopaminy). Fluoksetyna w mniejszym stopniu i jedynie w dużych dawkach słabo blokujewychwyt zwrotny noradrenaliny, działając natransporter noradrenaliny.
Fluoksetyna jest agonistąreceptora σ-1, ale znaczenie kliniczne tej właściwości jest niejasne[3][4].
Wartościstałej dysocjacji Ki dla fluoksetyny i norfluoksetyny[5]:
| Receptor | Fluoksetyna | Norfluoksetyna |
|---|---|---|
| SERT | 1 | 19 |
| NET | 660 | 2700 |
| DAT | 4180 | 420 |
| 5-HT2A | 200 | 300 |
| 5-HT2B | ≥5000 | ≥5100 |
| 5-HT2C | 260 | 91 |
| M1 | 870 | 1200 |
| M2 | 2700 | 4600 |
| M3 | 1000 | 760 |
| M4 | 2900 | 2600 |
| M5 | 2700 | 2200 |
Fluoksetyna jestmetabolizowana głównie wwątrobie do aktywnejnorfluoksetyny oraz wielu innych, niezidentyfikowanych metabolitów. Norfluoksetyna powstaje w procesiedemetylacji, czyli usunięciagrupy metylowej−CH
3 z cząsteczki fluoksetyny. Proces ten zachodzi z udziałem izoenzymucytochromu P450CYP2D6. Z badań przeprowadzonych na zwierzętach wynika, żeS-norfluoksetyna jest silnym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny, a jej aktywność jest zasadniczo porównywalna doR iS-fluoksetyny.R-Norfluoksetyna natomiast ma o wiele słabsze właściwości inhibujące. Eliminacja odbywa się głównie przez nerki w postaci nieaktywnych metabolitów.
Fluoksetyny nie wolno zażywać równocześnie zinhibitorami MAO, niektórymi pochodnymifenotiazyny,sibutraminą i niektórymi innymi lekami. Jednoczesne stosowanie fluoksetyny i preparatów zawierających wyciągi zdziurawca zwyczajnego może spowodować nasilenie działaniaserotoninergicznego, w tym potencjalnie śmiertelnyzespół serotoninowy.
U niektórych pacjentów mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak: agresywne zachowania, ogólne osłabienie,gorączka, suchość w ustach, zaburzenia ze stronyukładu pokarmowego,podenerwowanie,bezsenność (z tego powodu nie powinna być stosowana wieczorem), bóle głowy, niepokój, nadmierne pocenie się, drżenie rąk, zmniejszeniełaknienia i spadek masy ciała,alergie,wysypka, obniżenielibido, zaburzenia widzenia (niewyraźne widzenie jak przy dużej wadzie wzroku). U pacjentów predysponowanych istnieje ryzyko wystąpienia zaburzeń typumania/hipomania[6] oraz nasilenie epizodów zaburzenia dwubiegunowego z szybką zmianą faz (ang.rapid cycling)[7]. Stwierdzono także przypadki wystąpienia mimowolnegoorgazmu u kobiet oraz częstegoziewania niezwiązanego z sennością[8]. Ze strony układu nerwowego mogą wystąpić zawroty głowy, uczucie ogólnego zmęczenia, przemijające zaburzenia ruchowe (skurcze mięśni, niepanowanie nad skurczami i rozkurczami mięśni dużych partii ciała, niezborność ruchów, drżenie, drgawki kloniczne mięśni, niepanowanie nad ruchem gałek ocznych), napady drgawkowe, niepokój psychoruchowy,omamy, dezorientacja, lęk i nerwowość, napady paniki. Działania niepożądane na ogół słabną lub mijają w miarę kontynuacji podawania fluoksetyny. Może także zaburzać zdolność do prowadzenia pojazdów oraz obsługi urządzeń mechanicznych.
Możliwe jest również wystąpieniePSSD.
Ze względu na rozgłos w mediach mówiący o właściwościach wyjątkowo poprawiających nastrój fluoksetyna została przez niektórych okrzyknięta „pigułką szczęścia”[9][10].
Metaanaliza 35 badań klinicznych czterech leków antydepresyjnych (fluoksetyna,paroksetyna,nefazodon,wenlafaksyna) została opublikowana w lutym 2008. Te antydepresanty należące do trzech różnych grup farmakologicznych zostały poddane analizie łącznie i nie uwzględniono ich osobnego działania. Wykazano, że skuteczność antydepresantów względem placebo wzrasta wraz ze stopniem ciężkości depresji i ich skuteczność spełnia warunkiistotności statystycznej, ale nie kryteria istotności klinicznej wedługNational Institute for Health and Clinical Excellence[11] (wynik jest istotny statystycznie, ale nieistotny klinicznie, gdy obserwowana różnica jest niewielka względem wpływu na zdrowie pacjenta).Niektóre artykuły w prasie („Mit prozaku”[12], „Prozak nie pomaga większości pacjentów chorującym na depresję”[13][14]) przedstawiały wyniki badań o skuteczności fluoksetyny jako odkrycie jej nieskutecznego działania. W następnym artykule autorzy metaanalizy stwierdzili, że „niestety w pierwszych doniesieniach w mediach często przedstawiano wyniki jako dowód, że «leki przeciwdepresyjne nie działają», co było niewłaściwą interpretacją naszych bardziej złożonych ustaleń”[15].
Preparaty fluoksetyny dopuszczone do obrotu w Polsce:
| N06A –Leki przeciwdepresyjne |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| N06B – Leki psychostymulujące i nootropowe |
| ||||||||||
| N06C – Połączenia psycholeptyków i psychoanaleptyków |
| ||||||||||
| N06D – Leki przeciw otępieniu starczemu |
|
