Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Filip III Dobry

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Filip III Dobry
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Książę Burgundii
Okres

od10 września1419
do15 czerwca1467

Poprzednik

Jan bez Trwogi

Następca

Karol Zuchwały

Dane biograficzne
Dynastia

Dynastia burgundzka (linia boczna Walezjuszów)

Data i miejsce urodzenia

31 lipca1396
Dijon

Data i miejsce śmierci

15 czerwca1467
Brugia

Ojciec

Jan bez Trwogi

Matka

Małgorzata Bawarska

Żona

Michalina Walezjuszka
Bona d’Artois
Izabela Aviz

Dzieci

Karol Zuchwały

Odznaczenia
Order Złotego Runa (Burgundia)Order Podwiązki (Wielka Brytania)
Multimedia w Wikimedia Commons

Filip III Dobry (ur.31 lipca1396 wDijon, zm.15 czerwca1467 wBrugii) – od 1419 (od zamordowania jego ojca) książęBurgundii, hrabiaFlandrii,Artois iBurgundii (Franche-Comté). SynJana bez Trwogi iMałgorzaty Bawarskiej.

Rodzina

[edytuj |edytuj kod]

Urodził się wDijon, stolicy Burgundii. Jego ojciec został w1404 r. księciem Burgundii. Filip otrzymał w 1410 r. tytuł hrabiegoCharolais. W 1405 r. został zaręczony zMichaliną (11 stycznia 1395 – 8 lipca 1422), córkąKarola VI Szalonego,króla Francji, iIzabeli, córkiStefana III,księcia Bawarii-Ingolstadt. Ich ślub nastąpił w czerwcu 1409 r. Małżonkowie nie mieli razem dzieci.

Drugą żoną Filipa została 30 listopada 1424 r.Bona (1396 – 17 września 1425), córkaFilipa d’Artois, hrabiegod'Eu, iMarii, córkiJana I de Berry. Ślub odbył się wMoulins-les-Engelbert. Bona była wdową po stryju Filipa,hrabim Nevers. Aby ślub mógł się odbyć, Filip musiał otrzymać papieską dyspensę. Filip i Bona nie mieli razem dzieci.

Filip Dobry na grafice Henri Leys [po 1906]

7 stycznia 1430 r. poślubił wBrugiiIzabelę (21 lutego 1397 – 17 grudnia 1471), córkękróla PortugaliiJana I Dobrego iFilipy Lancaster, córkiJana z Gandawy, 1. księcia Lancaster. Filip i Izabela mieli razem trzech synów:

  • Antoni (30 września 1430 – 5 lutego 1432), hrabia Charolais
  • Józef (14 kwietnia – 6 maja 1432), hrabia Charolais
  • Karol Zuchwały (10 listopada 1433 – 5 stycznia 1477),książę Burgundii

Filip miał również ok. 26 dzieci ze związków pozamałżeńskich:

Z Katarzyną Schaers:

  • Cornelius von Burgund (zm. 16 czerwca 1452), pan van Baveren, zginął w bitwie podRupelmonde, miał dwóch nieślubnych synów z Margarethą Corbaulde

Z Joanną de Presles:

Z Joanną Chastellaine:

  • Marine de Bourgogne (1426 – 1462), żona Pierre’a de Bauffremont, hrabiego de Charny
  • Dawid Bastard von Burgund (1427 – 16 kwietnia 1496), biskup Utrechtu

Z Catherine Thiefries:

  • Baudouin de Lille Bastard von Burgund (1445 – maj 1508), wicehrabia d'Orbec, pan de Falaise, ożenił się z Marią Manuel de La Cerda, miał dzieci

Z Matildą van Praest:

  • Filip Bastard von Burgund (1466 – 7 kwietnia 1524), biskup Utrechtu, gubernator Geldrii i Kortrijk, Wielki Admirał Flandrii

Z Jacqueline van Steenberghe:

  • Anna van Burgund (przed 1438 – 17 stycznia 1508), żona Adriana van Borsselen, pana de Bridgam, i Adolfa de Cleves, pana de Ravenstein

Z N de Belleval:

Z Marie Marguerite Scupelins:

  • Johann Bastard von Burgund (1438 – 25 września 1499), ksiądz

Z Celine de Harlay:

  • Maria de Bourgogne (zm. po 1467), zakonnica
  • Katarzyna de Bourgogne, żona Humberta de Luyrieux, pana de La Queille

Z Jeanette de Mairesse:

  • Antoni Bastard de Bourgogne
  • Josse Bastard de Bourgogne

Z Isabelle de la Vigne:

  • Małgorzata de Bourgogne

Z nieznanych kochanek:

  • Philipp Bastard de Bourgogne (zmarł młodo)
  • Kornelia de Bourgogne, żona Adriena de Toulongeona, pana de Mornay
  • Magdalena de Bourgogne, żona Bompara de l'Aage, barona d'Ales
  • Maria de Bourgogne (zm. po 1467), zakonnica
  • Katarzyna de Bourgogne (zm. po 1515), zakonnica
  • Katarzyna de Bourgogne
  • Jossine de Bourgogne, żona Jeana d'Ailly d'Amiens
  • Jolanta de Bourgogne (zm. 3 listopada 1470), żona Jeana d'Ailly d'Amiens
  • Jerôme Bastard de Bourgogne (zm. po 1467)
  • Baudouin Bastard de Bourgogne (zm. po 1467)
  • Artur Bastard de Bourgogne (zm. po 1467)
  • Artur Bastard de Bourgogne (zm. po 1467)
  • Andrzej Bastard de Bourgogne (zm. po 1467)

Wojna stuletnia

[edytuj |edytuj kod]

Filip został księciem Burgundii w 1419 r., po zamordowaniu jego ojca podczas rozmów pokojowych zdelfinemKarolem na moście wMontereau. Filip oskarżył Karola o zaplanowanie morderstwa ojca i zerwał negocjacje. Wojna między popierającym Karola stronnictwem armaniaków i Burgundczykami rozgorzała na nowo. Filip znalazł wówczas sojusznika wkrólu AngliiHenryku V, który podjął próbę podbojuFrancji. Po podpisaniutraktatu w Troyes w 1420 r., w którymkrólowa Izabela Bawarska wydziedziczała swojego syna, delfina, a następcą tronu mianowała Henryka V, doszło do oficjalnego porozumienia Anglii i Burgundii.

Z pomocą swojego nowego sojusznika Filip zdobył Montreau i zabrał ciało swojego ojca do katedry wDijon. Jako par Francji chciał również dochodzić sprawiedliwości na zabójcach swojego ojca przed Łożem Sprawiedliwościparyskiego Parlamentu, ale bezskutecznie. W 1422 r. zmarli królowie Henryk V i Karol VI. Delfin Karol został uznany przez armaniaków królem Karolem VII. Anglicy i Burgundczycy uznali królem FrancjiHenryka VI, jedynego syna Henryka V, kilkumiesięczne niemowlę. Regentem Francji w jego imieniu został jego stryj,Jan Lancaster, 1. książę Bedford. Nawiązał on współpracę z Filipem III, umocnioną w 1423 r. małżeństwem Bedforda z siostrą Filipa, Anną.

Wiosną 1430 r. Filip, razem z hrabiąJanem II de Ligny, obległ miastoCompiègne. Na odsiecz ruszyła miastu wyprawa francuska pod wodząJoanny d’Arc, którarok wcześniej odparła Anglików spodOrleanu i umożliwiła koronację Karola wReims. 23 maja Joanna została pojmana przez Burgundczyków. Filip wydał ją Anglikom, którzy 30 maja 1431 r. spalili ją na stosie za herezję.

Jednak działalność Joanny tchnęła nowego ducha w stronnictwo armaniaków, które zaczęło odnosić sukcesy. Książę Bedford musiał w końcu zaprzestać podbojów i ratować co się da z angielskich posiadłości na kontynencie. Wraz z porażkami Anglików słabła lojalność księcia Burgundii. W 1435 r. Filip podpisał traktat wArras, w którym uznawał Karola VII królem Francji i na powrót stawał się jednym z parów Królestwa. Na mocy porozumień jeszcze w tym samym roku zaatakowałCalais. Sojusz burgundzko-angielski został ostatecznie zerwany w 1439 r. W 1440 r. Filip zapłacił okup za swojego kuzyna, księciaKarola Orleańskiego, który przebywał w angielskiej niewoli odbitwy pod Azincourt w 1415 r.

Filip starał się wywierać wpływ na wewnętrzną politykę Francji. Mimo uznania Karola VII dążył do osłabienia jego pozycji, popierając coraz to nowe rewolty francuskich feudałów. W 1440 r. poparłPragerię. W następnych latach popierał działania francuskiego następcy tronu, delfinaLudwika, przeciwko ojcu. W 1456 r. udzielił mu schronienia na swoim dworze po tym, jak Ludwik musiał uciekać z Francji. Karol VII powiedział wówczas:Mój burgundzki kuzyn daje schronienie lisowi, który kiedyś pożre jego kury.

Ekspansja terytorialna

[edytuj |edytuj kod]
Herb Filipa III Dobrego

Panowanie Filipa charakteryzowało się znacznym wzrostem terytorium Burgundii. Wraz ze śmiercią ojca w 1419 r. Filip został księciem Burgundii (jakoFilip III), hrabią Artois (jakoFilip V), hrabią Flandrii (jakoFilip III) i hrabią palatynem Burgundii (jakoFilip V). W 1421 r. odkupił odJana III margrabstwoNamur. Margrabią Namur (jakoFilip IV) został po śmierci Jana 1 marca 1429 r. 4 sierpnia 1430 r., po śmierci swojego kuzyna,Filipa Brabanckiego, został księciem Brabancji (jakoFilip II), Lothier (jakoFilip II) i Limburga (jakoFilip II).

Od 1425 r. Filip toczył wojnę zJakobiną Bawarską o hrabstwaHainaut,Holandii,Zelandii. W 1427 r. burgundzkie wojska zajęły Hainaut. Po 7 latach walk i parokrotnym uwięzieniu swojej konkurentki, Filip został przez nią mianowany dziedzicem wszystkich trzech hrabstw po jej bezdzietnej śmierci. Jakobina zachowała swoje tytuły, ale realna władza w hrabstwach przeszła na Filipa. Jakobina ze swej strony zobowiązała się również nie wejść w związek małżeński bez zgody Filipa. Gdy to uczyniła w1432 r. przekazała swoje tytuły Filipowi, który stał się od kwietnia1432 r. hrabią Hainaut (jakoFilip I), hrabią Holandii (jakoFilip I) i hrabią Zelandii (jakoFilip I).

W 1443 r. odkupił odElżbiety Zgorzeleckiej księstwoLuksemburg i pokonał starającego się o jego przejęcieWilhelma saskiego. Już w 1435 r. przyjął tytułwielkiego księcia Zachodu. Swoją pozycję w Dolnych Krajach umocnił w 1456 r., kiedy wprowadził swojego nieślubnego syna Dawida na stolec biskupi wUtrechcie. W 1463 r. przekazałPikardię iAmiens królowi Francji Ludwikowi XI.

Filip zorganizował również na wzór francuski burgundzkie Stany Generalne. Zostały one zwołane po raz pierwszy, aby zaaprobować wojnę z Francją i uznać syna Filipa,Karola, za następcę tronu Burgundii.

Za panowania Filipa wybuchły rebelie mieszczan w Brugii (w 1437 r.) i wGandawie (w latach 1450–1453). Obie rebelie zostały stłumione.

Rozwój kulturalny

[edytuj |edytuj kod]
Dwór Filipa Dobrego

Panowanie Filipa III to okres niesamowitego rozwoju kulturalnego Burgundii. Okres ten stanowił unikalne połączenie jeszcze średniowiecznych tradycji z nowy prądami nadchodzącegorenesansu. Tradycje średniowieczne znajdowały swój wyraz choćby w pielęgnowaniu tradycji rycerskich. W 1422 r. Filip odrzucił przyznany mu przez AnglikówOrder Podwiązki, gdyż uznał to za zdradę wobec swojego suwerena, króla Karola VI. 10 stycznia 1430 r. założył wBrugii swój własny order,Order Złotego Runa,na chwałę Domu Burgundii, na cześć NMP i św. Andrzeja, w celu obrony i rozpowszechniania wiary katolickiej, ku krzewieniu cnót i dobrego wychowania. Początkowo jego kawalerów było 24, od 1433 r. – 30. Był on wzorowany na angielskim Orderze Podwiązki oraz inspirowany legendami oRycerzach Okrągłego Stołu. Kawalerowie orderu spotykali się w różnych miastach (gł. wBrukseli, Brugii lubLille), gdzie często uczestniczyli w turniejach.

Filip wielokrotnie planował wziąć udział w wyprawie krzyżowej. W 1454 r. podjął decyzję o krucjacie przeciwko Turkom, którą ogłosił na Święcie Wieśniaków w Lille. Wyprawa ta nie doszła jednak do skutku. Ponownie do swoich planów krucjatowych książę powrócił w 1463 r. Aby uzyskać pomoc króla Francji, oddał mu wówczas terytoria Pikardii i Amiens. Również jednak i ta wyprawa zakończyła się w sferze planowania.

Dwór burgundzki w okresie rządów Filipa wywierał wielki wpływ na inne dwory w zakresie sztuki i mody. Dyktat mody burgundzkiej w Europie miał pozytywny wpływ na burgundzką gospodarkę, w której niebagatelną rolę odgrywał przemysł włókienniczy. W Burgundii znaleźli się również twórcy manuskryptów, które były następnie sprowadzane do Anglii i Francji. Sam Filip III posiadał 6000 iluminowanych manuskryptów.

Filip był również wybitnym mecenasem artystów. Na jego dworze pracowali rzeźbiarzeJean de la Huerta iAntoine le Moiturier, malarzeHenri Bellechose,Jan van Eyck (od 1425 r. nadworny malarz Filipa),Rogier van der Weyden,Hans Memling,Hue de Boulogne iJean Coustain, oraz kompozytorzy tzw. „szkoły burgundzkiej” (m.in.Guillaume Dufay,Johannes Tapissier,Hugo de Lantins,Arnold de Lantins,Reginaldus Libert,Gilles Binchois,Johannes Brassart,Hayne van Ghizeghem,Pierre Fontaine,Nicolas Grenon,Gilles Joye,Robert Morton,Antoine Busnois,Adrien Basin iJacobus Vide). W 1421 r. ufundował uniwersytet wDole.

Śmierć

[edytuj |edytuj kod]

Filip zmarł w Brugii 15 czerwca 1467 r. o godzinie 9.00, po krótkiej chorobie (prawdopodobnie nazapalenie płuc). Jego pogrzeb odbył się z wielką pompą 21 czerwca w Dijon[1]. Jego następcą został jego jedyny żyjący syn z małżeńskiego łoża, Karol Zuchwały.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Edward A.E.A. Tabri Edward A.E.A.,The Funeral of Duke Philip the Good, Corcoran Department of History at the University of Virginia [zarchiwizowane zadresu 2006-07-10] (ang.).
Władcy Artois
Pierwsi hrabiowie
Dynastia flandryjska
Estrydsenowie
Dynastia normandzka
Adalbertowie
Kapetyngowte
Dynastia burgundzka
Dynastia Dampierre
Dynastia burgundzka
Habsburgowie

Władcy Charolais
Pierwsi hrabiowie Charolais
Walezjusze, linia burgundzka
Habsburgowie
Książęta de Condé

Książęta Burgundii
Dynastia Autun
Robertynowie
Dynastia Autun
Robertynowie
Dynastia Ivrei
Kapetyngowie burgundzcy
Walezjusze burgundzcy

Władcy burgundzkich i habsburskich Niderlandów
Władcy Burgundii
Habsburgowie

Władcy Hrabstwa Burgundii
Pierwsza dynastia
Dynastia z Ivrei
Hohenstaufowie
Dynastia Andechs
Dynastia z Ivrei
Kapetyngowie
Linia burgundzka Kapetyngów
Dynastia Dampierre
Linia burgundzka Walezjuszy
Habsburgowie


  • Od 1384 także książęta Burgundii. 1678 – włączenieHrabstwa Burgundii do Królestwa Francji.
Władcy Namur
Hrabiowie
Namur
Margrabiowie
Namur
Dynastia flandryjska
Courteneyowie
Luksemburgowie
Dampierre
Walezjusze
Habsburgowie
Burbonowie
Habsburgowie

Władcy Brabancji
Landgrafowie Brabancji
(1085-1190)
Dynastia z Louvain
Książęta Brabancji
(1190-1794)
Dynastia z Louvain
Walezjusze,
linia burgundzka
Habsburgowie
Burbonowie
Habsburgowie
Habsburgowie Lotaryńscy

  • 1794 - utrata na rzeczFrancji, od 1815 do Królestwa Niderlandów, od 1830 do Królestwa Belgii
Władcy Limburga
Hrabiowie
Limburga
Dynastia
Ardennes
Książęta
Limburga
Dynastia Ardennes
Dynastia z Louvain
Walezjusze
Habsburgowie
Burbonowie
Habsburgowie
Habsburgowie
lotaryńscy

WładcyHrabstwa Hainaut
Hrabiowie Hainaut
Dynastia z Louvain
Hrabiowie Bergen
Hrabiowie i margrabiowie
Valenciennes
Hrabiowie Hainaut
Dynastia flandryjska
Avesnes
Wittelsbachowie
Dynastia burgundzka
Habsburgowie
Burbonowie
Habsburgowie

WładcyHrabstwa Holandii
Gerolfingowie
Avesnes
Wittelsbachowie
Walezjusze
Habsburgowie

Władcy Luksemburga
Luxembourge-Ardennes
Namur-Luxembourg
Limburg-Luxembourg
Walezjusze
Habsburgowie
Burbonowie
Habsburgowie
Habsburgowie
lotaryńscy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filip_III_Dobry&oldid=77689758
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp