![]() | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Ferdinand Schulz (ur.18 grudnia1892 wPiszewie, zm.16 czerwca1929 wSztumie) – niemiecki konstruktor lotniczy, lotnik sportowy, szybownik i instruktor szybownictwa.
Ferdinand Schulz pochodził zWarmii. Urodził się 18 grudnia 1892 roku wPiszewie (Pissau) powiatReszel (Rössel) jako pierwsze z 12 dzieci małżeństwa Ferdinanda Schulza i Rosi Schulz z domu Scharnick. Jego ojciec był nauczycielem w Piszewie, gdzie Ferdinand rozpoczął w 1899 roku naukę. Po ukończeniu szkoły elementarnej ojciec posłał go, w wieku 11 lat, do wgimnazjum w Braniewie (Braunsberg). Tam pobierał naukę tylko przez 4 lata, wtedy ojciec zdecydował, ze syn powinien zdobyć taki sam zawód jak on, czyli nauczyciela. Toteż zabrał Ferdinanda z Braniewa i dał do Królewskiego Zakładu Przygotowawczego – Seminarium Nauczycielskiego wReszlu (Rössel). W 1911 roku Ferdinand rozpoczął naukę w Królewsko-Pruskim Seminarium Nauczycielskim wToruniu (Thorn), w którym szkolono nauczycieli szkół podstawowych dla Prus Zachodnich i Wschodnich[1].
W roku 1914 Ferdinand zgłosił się na jeden rok jako ochotnik, żeby odbyć służbę wojskową. W dniu 1 kwietnia otrzymał powołanie do 128 Pułku Piechoty w Gdańsku Wrzeszczu (Danzig-Langfuhr). Przydzielono go do 3 batalionu. 1 sierpnia wybuchłaI wojna światowa. Krótko po tym Schulz został ranny. 22 lutego 1917 r. przeniósł się doPiły (Schneidemühl). Potem uczęszczał do Szkoły Lotniczej w Grossenhain w Saksonii. 9 marca Schulz po raz pierwszy wsiadł ze swoim instruktorem do samolotu szkoleniowego. Po 46 lotach wolno było mu dokonać pierwszego samodzielnego lotu. Zakończenie szkolenia lotniczego nastąpiło w szkole dla obserwatorów w Schwerinie. W tymże roku Schulz awansował na stopień młodszego sierżanta. W końcu 1917 roku nastąpiło przeniesienie Ferdinanda na lotnisko 2 Armii w Aulony na froncie zachodnim. 3 stycznia 1918 r. Schulz wraz z 484 innymi lotnikami wystartował do swego pierwszego lotu na front. W pierwszym locie zaskoczył alianckie oddziały artyleryjskie, które budowały obóz za lasem i został przez nie ostrzelany. Pociski podziurawiły skrzydła oraz kadłub. Widzący to inny żołnierz niemiecki został ranny i w końcu jego silnik został trafiony. Silnik zaczął przerywać pracę. Wtedy Schulz podbił swoją maszynę, przekręcił i próbował dolecieć do swojego wojska, ale musiał lądować awaryjnie na polu. Pocisk, który utkwił w jego silniku, zabrał i nosił ze sobą jako talizman. Jeszcze 97 razy wychodził cało z wojennych potyczek. Po zakończeniu wojny powrócił do Piszewa, a następnie rozpoczął pracę w katolickiej szkole podstawowej w powiecie tucholskim. Wtedy rozpoczął budowanie swych pierwszych szybowców: „FS 1” i „FS 2”.
Od 10 do 25 października 1921 r. Schulz chciał uczestniczyć jako nowicjusz w II Zawodach w Röhn, lecz jego maszyna została odrzucona przez komisję konkursową. Jednak wykonał osiem lotów poza zawodami ze zbocza w Pelz. W jednym z nich pokonał 365 metrową trasę w 46 sekund. Schulzowi przyznano nagrodę pocieszenia w wysokości 1000 marek za „śmiały lot”. Do roku 1924 Schulz wybudował, według własnych projektów, 10 różnych szybowców, wśród których znalazły się również samoloty z silnikiem pomocniczym. Ze skonstruowanych wKrólewcu szybowców najbardziej znane były „FS 5”, „FS 9”, „FS 10” i „FS 3” – znany jako „skrzynia z trzonków od mioteł” (Besenstielkiste). W swojej budowie był bardzo prosty. Z trzonków od mioteł, listew, blachy, drutu i płótna, sprawiał wrażenie bardzo prymitywnego.
11 maja 1924 roku, podczas II Zawodów Szybowcowych Wybrzeża w Rossitten, Schulz na szybowcu „FS 3” leciał 8 godzin i 42 minuty, co było podówczas rekordem świata i stało się bezpośrednim impulsem do założenia przez mała grupkę miłośników szybownictwa Związku Lotniczego wpodmalborskim Willenbergu (ob.Wielbark). 20 maja 1925 przy wsparciu Ferdinanda Schulza utworzono „Zachodniopruski Związek Lotniczy” z siedzibą wMalborku.
Jesienią 1925 roku niemiecka grupa lotników została zaproszona na III Ogólnorosyjskie Zawody Szybowców, które odbywały się w dniach od 1 do 10 października naKrymie. Do tej grupy należał również Ferdinand Schulz, który leciał na szybowcu wyczynowym „Moritz”. Na tym szybowcu ustanowił Schulz w dniu 2 października na Krymie nowy rekord świata w locie długodystansowym, który trwał 12 godzin i 6 minut. Osiągając wysokość 405 m uzyskał drugi wynik w tych zawodach. Po powrocie do Rossitten założył Szkołę Szybowcową.3 czerwca 1926 roku Schulz razem z Heinzem Reichardtem przebywali w powietrzu 9 godzin i 21 minut. Dopiero w roku 1937 w Sylt został ten rekord poprawiony przez Ernsta Jachtmanna i Flossdorfa na szybowcu „RM 4” do 13 godzin i 59 minut.
1 stycznia 1927 roku otrzymał Schulz posadę nauczyciela w szkole podstawowej w Malborku – Piaski (Marienburg-Sandhof). Zamieszkał wMalborku w zajeździe „Kurfürsten” (obecnie bar „Puchatek”) zlokalizowanym przy placu Gdańskim 7 (Danziger Platz, obecnie plac Słowiański). Mógł teraz osobiście nadzorować rozbudowę lotniska szybowcowego w dzielnicy Wielbark, jak również brać dalej czynny udział w zawodach międzynarodowych. 2 maja 1927 r. wziął udział w IV Zawodach Szybowcowych w Rossitten. Wystartował na szybowcu „Westpreußen” – należącym do „Zachodniopruskiego Związku Lotniczego”, a zbudowanym w Malborku w 1926 r. specjalnie dla Schulza. W pierwszym dniu pobił kolejny rekord – leciał 14 godzin i 7 minut. Dwa dni później pobił kolejne rekordy: wysokościowy w locie wahadłowym (wyniósł on 560 m) oraz rekord prędkości, który wyniósł 54,45 km/h. 14 maja 1927 ustanowił nowy rekord wynoszący 60,2 km.
Najciekawsze loty udawały mu się na terenie rodzinnym – w Wielbarku. Pewnego majowego dnia 1928 r. wiał silny wiatr północno-zachodni z prędkością 14m/sek., który podniósł Schulza na wysokość 650 m, zdecydował się odwiedzićMalbork. Mieszkańcy Malborka ze zdumieniem patrzyli na niego, gdy nagle pojawił się nad zamkiem i miastem, przeleciał nad nim na wysokości 150 m. Spontanicznie machali do niego. Był to pierwszy lot w historii szybownictwa, który odbył się nad miastem. Przebywał łącznie w powietrzu 4 godziny i 1 minutę.
Miesiąc przed 36 urodzinami Schulza, 18 listopada 1928 r. mieszkańcyMalborka na skraju lotniska szybowcowego Malbork-Wielbark ustawili swojemu zasłużonemu współobywatelowi kamień pamiątkowy. Był to blok granitowy z napisem: „Pilotowi Szybowcowemu Ferdinandowi Schulzowi – 1928”. Dwa dni później Schulz zdobył uprawnienia do wykonywania akrobatyki lotniczej.
16 czerwca 1929 roku, pilotując samolot „Marienburg” doSztumu na uroczystość odsłonięcia pomnika lotników (gdzie miał zrzucić wieniec), rozbił się razem z Bruno Kaiserem na sztumskim rynku. Na miejscu wypadku postawiono kamień z inskrypcją. Malbork uczcił jego pamięć popiersiem na „Ehrenhof” – małym dziedzińcu przy północnej elewacji Nowego Ratusza, oraz tablicą na kamienicy, w której mieszkał. Ferdinand Schulz na życzenie rodziny pochowany został w ziemi ojczystej na cmentarzu Leśnym wLidzbarku Warmińskim (Heilsberg) przy licznym udziale mieszkańców. Przywieziony wieniec zdobił teraz jego własną trumnę. Jego grób istnieje do dziś.
W roku szkolnym 2005/2006 uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 3 wMalborku (noszącej w latach 1935–1945 imię Ferdinanda Schulza) realizowali program mający na celu przybliżenie sylwetki Schulza oraz odsłonięcie tablicy na budynku, w którym mieszkał w latach 1927–1929. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 16.06.2006 roku w rocznicę tragicznej śmierci Schulza.
z 10 własnych konstrukcji zbudowanych przez Schulza, w literaturze znajdują się dane:
Niewiele danych pozostało o tej konstrukcji z 1920 roku. Szybowiec był dwupłatowcem z wysuniętym dziobem. Stokowiec ten startowany był nogami, którymi pilot wymachiwał w różne strony aby utrzymać go w żądanym położeniu. Pilot wisiał w czasie lotu ramionami jakby na poręczach.
| Materiał: | cienkie drewniane listwy świerkowe |
| Pokrycie: | papier pergaminowy |
| Okucia: | blacha z puszek od konserw |
| Olinowanie: | lekki drut do wiązania kwiatów |
| Rozpiętość: | ponad 6,4 m |
Po bardzo silnym uszkodzeniu „FS 1" Schulz postanowił skonstruować nowyszybowiec w rodzaju dwupłatowca, który znowu był stokowcem. Z tym szybowcem zgłosił się Schulz do II Zawodów Röhn. W roku 1921 „FS 2" nie został jednak przez Komisję Techniczną dopuszczony do zawodów z powodu niedostatecznej pewności lotu. Schulz przy końcu zawodów wykonał jednak na swym szybowcu kilka lotów i otrzymał za swój brawurowy lot nagrodę pocieszenia w wysokości 1000 Marek.
| Materiał: | drewniane listwy świerkowe |
| Pokrycie: | muślin |
| Okucia: | blacha z puszek od konserw |
| Olinowanie: | lekki drut do wiązania kwiatów |
| Rozpiętość: | 6,4 m |
Szybowiec „Vampyr” był najsłynniejszym szybowcem pierwszego okresu rozwojowego. Powstał w 1921 roku.
Tym szybowcem ustanowił Schulz w dniu 11 maja 1924 r. w Rossiten rekord świata w locie długodystansowym trwającym 8 godz. i 42 min. Szybowiec ten był typem doświadczalnym do prób nowego sposobu sterowania. Składał się on ze steru wysokościowego i klap po jednej przy zewnętrznych końcach skrzydeł, niezależnie uruchamianych podczas opadnięcia steru bocznego. Drąg sterowniczy składał się z kijów do mioteł, dlatego konstrukcja ta nazywana została „skrzynia z kijów do mioteł” – „Besentielkiste”.
| Dane techniczne | Pierwotna konstrukcja 1922 | Przebudowa 1924 |
| Rozpiętość: | 12,5 m | 12,5 m |
| Długość: | 4,8 m | 4,8 m |
| Wysokość: | 2,6 m | 2,6 m |
| Obciążenie powierzchni: | 7,6 kg/m² | 8,53 kg/m² |
| Masa szkieletu: | 47,3 kg | 65 kg |
| Nośność: | 75,7 kg | 80 kg |
| Powierzchnia skrzydeł wraz ze sterem popr.: | 18,4 m² | 18,4 m² |
| Profil płatu nośnego: | Żukowskij/zmieniony | |
| Pokrycie: | impregnowany muślin | pokrycie z balonu |
| Materiał: | drewniane listwy świerkowe | |
| Drążki sterownicze: | kije do mioteł | |
| Paski zabezpieczające: | powróz konopny | |
| Olinowanie: | struny fortepianowe | |
| Koszt materiałów według wykonawcy – 100 marek | ||
Tym szybowcem Schulz startował od 18 do 28 maja 1923 naMierzei Kurońskiej w I Wybrzeżowych Zawodach Szybowniczych w Rossitten. Szybowiec ten został skonstruowany wKrólewcu i zbudowany jako kadłub, miał on kształt gondoli z wydłużoną rufą.
Szybowiec, który po poważnym uszkodzeniu przy nagłym upadku został ponownie naprawiony. Opiera się on w sposobie budowy na konstrukcji „Vampira”, który zdobył sławę w II Zawodach w Rhön. Na końcach skrzydeł był on zaopatrzony w klapy nawiewne. Schulz startował na tej konstrukcji w III Zawodach Wybrzeżowych, które trwały od 29.04 do 17.05.1925 r. Otrzymał wówczas nagrodę specjalną za 30-minutowy lot nocny z 16/17 maja.
| Długość: | 5 m |
| Powierzchnia: | 15,5 m² |
| Wysokość: | 1,4 m |
| Rozpiętość: | 14 m |
Szybowiec, który później wyposażono w silnik Siemensa o mocy 16 KM, zbudowany został dla Schulza w Fabryce Wagonów „Steinfurt” wKrólewcu dla jego pierwszych światowych rekordów. Tą konstrukcją, która miała 13 m rozpiętości zamierzał wystąpić na zawodach szybowców lekkich w Rhön. Do startu nie doszło z powodu złych warunków atmosferycznych. „FS 10" w późniejszym czasie został przez Schulza przebudowany nahelikopter.
„Cöthen” został skonstruowany w 1925 r. przez Seilera zeZgorzelca. Schulz i Heinz Reichardt osiągnęli w dniu 3 czerwca 1926 r. na tym szybowcu rekord świata w dwuosobowym locie na długim dystansie, który trwał 9 godz. i 21 min. Również w locie wahadłowym padł rekord – 330 km.
| Powierzchnia nośna: | 21,3 m² |
| Długość: | 6,15 m |
| Rozpiętość: | 15 m |
Ta konstrukcja została zbudowana w 1926 r. przez Zachodniopruski Związek Lotniczy wMalborku dla Schulza. „D 15" posiadał kadłub ze sklejki z dolną stępką. Urządzenie sterujące składało się z poprzecznego steru, wahadła i steru bocznego. Mechanizm jezdny składał się ze sprężystej płozy środkowej. Na tym szybowcu Schulz uzyskiwał rekordy świata na długich dystansach, jak również bił rekordy w lotach wahadłowych, prędkościowych, odległościowych, przełajowych i wysokościowych.
| Materiał: | drewno, sklejka, tkanina |
| Powierzchnia skrzydeł: | 16 m² |
| Powierzchnia poprzeczna steru: | 3,2 m² |
| Rozpiętość: | 14,5 m |
| Powierzchnia steru wysokości: | 2 m² |
| Powierzchnia steru kierunku: | 1,1 m² |
| Rozpiętość skrzydeł: | 13,1 m |
| Masa wyposażenia: | 120 kg |
| Ładowność dopuszczalna: | 75 kg |
| Masa łączna: | 195 kg |
| Obciążenie: | 12,2 kg/m² |
| Lp. | Data | Miejscowość | Rekord | Czas | Trasa w km/wysokość/prędkość | Szybowiec |
| 1 | 11.05.1924 | Rossitten | rekord świata w locie na czas | 8 godz. 42 min | FS 3 | |
| 2 | 02.11.1925 | Krym | rekord świata w locie na czas | 12 godz. 6 min | Moritz | |
| 3 | 03.06.1926 | Rossitten | rekord w locie dwuosobowym | 9 godz. 21 min | Cöthen | |
| 4 | 03.05.1927 | Rossitten | rekord świata w locie na czas | 14 godz. 7 min | Westpreussen | |
| 5 | 03.05.1927 | Rossitten | rekord świata w locie wahadłowym | 455,8 km | Westpreussen | |
| 6 | 05.05.1927 | Rossitten | rekord świata w prędkości lotu | 545,45 km | Westpreussen | |
| 7 | 14.05.1927 | Rossitten | rekord świata w locie na odległość | 60,2 km | Westpreussen | |
| 8 | 18.10.1927 | Malbork | rekord w locie przełajowym | 4 godz. 1 min | Westpreussen | |
| 9 | 18.10.1927 | Malbork | rekord wysokości lotu | 650 m | Westpreussen | |
| 10 | 14.04.1928 | Grunau, Karkonosze | rekord wysokości lotu | 652 m | Ferdinand (maszyna szkoleniowa) |