 Ferdinand Schörner w 1939 roku | |||
 feldmarszałek | |||
| Data i miejsce urodzenia | 12 czerwca1892 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Przebieg służby | |||
| Lata służby | |||
| Siły zbrojne | |||
| Formacja | |||
| Jednostki | Królewski Bawarski Pułk Piechoty Przybocznej | ||
| Stanowiska | dowódca: | ||
| Główne wojny i bitwy | |||
 | |||
| Odznaczenia | |||
               [1] | |||
| |||
Ferdinand Schörner (ur.12 czerwca1892 wMonachium, zm.2 lipca1973 tamże) –niemieckiwojskowy iszkoleniowiec,feldmarszałek, dowódcagrup armii„A”,„Południowa Ukraina”,„Północ” i„Środek” oraz ostatninaczelny dowódca wojsk lądowych w końcowych dniachwojny,zbrodniarz wojenny. Początkowo mało znaczący oficer, zaczął błyskawicznie awansować po klęskach niemieckich pod koniec 1943 roku i prędko stał się jednym z głównych dowódców nafroncie wschodnim. CzłonekNSDAP, szczególnie poważany przez władze. UczestnikI iII wojny światowej[2][3].
Schörner urodził się wMonachium wBawarii. W lipcu 1911 wstąpił w stopniu szeregowca do Królewskiego Bawarskiego Pułku Piechoty Przybocznej. W 1912 awansował do stopniapodoficerskiego i jeszcze tego samego roku awansował do stopniasierżanta. Następnie uczył się na paru uniwersytetach. W sierpniu 1914 brał udział w m.in. bitwie pod Saarburgiem wLotaryngii. Zasłużył się w walkach na froncie zachodnim. W listopadzie 1914 awansował napodporucznika. Za udział w austro-węgiersko/niemieckiejofensywie pod Caporetto, zakończonej przełamaniem linii obrony Włochów jesienią 1917, uzyskał odznaczenie „Za zasługi” (Pour le Mérite). W czasie wojny doszedł do stopnia porucznika[2][3].
W okresie międzywojennym pracował jako oficer sztabowy oraz instruktor. Służył również w szeregach Freikorps Epp i brał udział w zdławieniu powstania robotników wZagłębiu Ruhry[3][4]. Jako instruktor wojskowy odegrał pierwszorzędną rolę w przekształceniuWaffen-SS z jednostki paramilitarnej w oddziały szturmowe zdolne współdziałać z Wehrmachtem.
Schörner przysporzył Niemcom licznych sukcesów podczaskampanii wrześniowej, gdy dowodził 98 Pułkiem Górskim. Na jego czele 12 września 1939 próbowałzdobyć z zaskoczenia Lwów, co jednak zakończyło się niepowodzeniem[5]. Z 6. dywizją górską brał udział wkampanii francuskiej w przełamaniu frontu wWogezach. W czasiedziałań na Bałkanach już w stopniugenerała majora (awans w sierpniu 1940) podlegała mu6 Dywizja Górska. Za swoją rolę w przełamaniuLinii Metaksasa został odznaczonyKrzyżem Rycerskim. Dowodził teżoperacją zajęcia wąwozu Termopile. Przez kolejny rok Schörner pozostawał ze swoją dywizją[2][3].
W 1941 wziął udział woperacji Barbarossa. W styczniu 1942 awansował nagenerała porucznika i objął dowództwo nadXIX Korpusem Górskim, jednym z oddziałów niemieckiej armii wFinlandii. Jego korpus brał udział wnieudanym ataku na Murmańsk, który doprowadził do sytuacji patowej na froncie. Wówczas wypowiedział swoje słynne zdanie: „Arktis ist nichts” („Arktyka to nic”), w którym wyraził swoją wiarę w odporność niemieckich żołnierzy na warunki klimatyczne[3].
Później, od listopada 1943 do stycznia 1944 dowodziłXXXX Korpusem Pancernym nafroncie wschodnim. W marcu 1944 został dowódcąGrupy Armii A, a w maju tego samego roku – dowódcąGrupy Armii Południowa Ukraina. Początkowo uważał, że krymski port wSewastopolu powinien zostać utrzymany bez względu na utratę samegoKrymu. Jednak później zmienił zdanie i próbował nakłonićHitlera do wydania zgody na wycofanie się z portu nadMorzem Czarnym. Odwrót nastąpił za późno, wskutek czego niemiecko-rumuńska 17 armia, stacjonująca na Krymie, poniosła poważne straty. Wielu żołnierzy oczekujących na portowym molo na ewakuację zostało zabitych lub wziętych do niewoli. Późną wiosną 1944 Schörnerowi udało się po serii bitew ustabilizować załamujący się front na południowym brzeguDniestru wRumunii[3].
W lipcu został dowódcąGrupy Armii Północ, przemianowanej później naGrupę Armii Kurlandia. W styczniu 1945 przeniesiono go doGrupy Armii Środek, broniącejCzechosłowacji oraz górnego bieguOdry[3].
Schörner cieszył się uznaniem wysokich urzędnikównarodowosocjalistycznych – w tym samegoJosepha Goebbelsa, który w swoim pamiętniku zawarł wiele pochwał odnośnie do postawy Schörnera. 4 kwietnia 1945, Schörnera awansowano do stopniafeldmarszałka. Hitler w swoim testamencie politycznym z 29 kwietnia mianował go naczelnym dowódcą wojsk lądowych (Oberbefehlshaber des Heeres). Stanowisko to piastował od 30 kwietnia (tj. śmierci Hitlera) do dniakapitulacji III Rzeszy 8 maja 1945. W rzeczywistości w dalszym ciągu dowodził swoją grupą armii, chociaż nie podlegał mu żaden sztab i nie posiadał on dostrzegalnego wpływu na działania wojska w ostatnich dniach wojny.
7 maja generałAlfred Jodl, szef sztabu Naczelnego Dowództwa Niemieckich Sił Zbrojnych (Oberkommando der Wehrmacht) negocjował warunki kapitulacji wszystkich sił niemieckich w Kwaterze Głównej Zjednoczonych Sił Ekspedycyjnych (SHAEF). Po raz ostatni Schörner kontaktował się z OKW 2 maja. Zdał wówczas relację, że zamierzał przedostać się z oddziałem na zachód i tam poddać sięAmerykanom. 8 maja przeeskortowano pułkownika z OKW przez pozycje Amerykanów na spotkanie z Schörnerem. Pułkownik podał informację, że Schörner wydał rozkaz kapitulacji, jednak nie mógł zagwarantować, że wszystkie oddziały się do niego dostosują. Jeszcze tego samego dnia Schörner zdezerterował i zbiegł doAustrii. 18 maja schwytali go Amerykanie.
Pozostałości Grupy Armii Środek nie zaniechały oporu aż do pojawienia się przytłaczającej siłyArmii Czerwonej. Żołnierze radzieccy, którzy po ataku naPragę przejęli kontrolę nad Czechosłowacją, odebrali kapitulację Grupy Armii Środek 11 maja. Było to ostatnie duże zgrupowanie wojsk niemieckich, które w chwili poddania się miało liczebność wielu dywizji.
Schörner został ponownie aresztowany w sierpniu 1951 przez Sowietów. Oskarżono go o „piastowanie urzędów w dowództwie byłej niemieckiej armii oraz aktywne uczestnictwo w przygotowaniu oraz prowadzeniu zbrodniczej wojny przeciwko Związkowi Radzieckiemu z pogwałceniem międzynarodowego prawa i traktatów”. W lutym 1952Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR skazało Schörnera na 25 lat pozbawienia wolności. Dekretem prezydium z kwietnia 1952 kara została zredukowana do 12,5 roku więzienia.
Dekret z grudnia 1954 umożliwiał ekstradycję Schörnera doNiemieckiej Republiki Demokratycznej. Władze NRD zezwoliły mu na wyjazd doRFN w 1957. Tam z kolei został aresztowany i oskarżony o bezprawne egzekucje żołnierzy niemieckich oskarżonych o dezercję. Skazano go na cztery i pół roku więzienia. Po odbyciu 2 lat kary zwolniono go z powodu złego stanu zdrowia[2][3].
Żył w ukryciu aż do śmierci w 1973.Pod koniec lat 60. XX w. Schörner udzielił wywiadu włoskiemu historykowi Mario Silvestri, który zainteresowany był głównie jego udziałem w austriacko-niemieckim zwycięstwiepod Caporetto podczas I wojny światowej[potrzebny przypis].
Niemieccy weterani wojenni krytykowali Schörnera za wydany przez niego w 1945 rozkaz, zgodnie z którym wszyscy żołnierze napotkani za linią frontu i nieposiadający pisemnych rozkazów mieli zostać rozstrzelani bez procesu. Fakt ten został uwzględniony w publikacjach Siegfrieda Knappego i Hansa von Lucka.
Schörner uważany był za żołnierza wyjątkowo wiernego Hitlerowi. Świadczy o tym chociażby fakt, że Hitler mianował go na swojego następcę na stanowisku naczelnego wodza wojsk lądowych. Ponadto Schörner nie wątpił w możliwość przechylenia szali zwycięstwa na stronę niemiecką w ostatnich tygodniach wojny. Wierzył, że głównym celem armii radzieckiej będzie Praga, a nieBerlin. Kierując się takim rozumowaniem krytycznie zluzował słabe linie obronne na przedpolach niemieckiej stolicy.
Krytykowany jest również za dezercję i opuszczenie 9 maja 1945 stanowiska dowodzeniaGrupy Armii Środek. WedługHansa von Ahlfena powinien wykorzystać swą pozycję w rokowaniach z Amerykanami, aby uchronić własnych żołnierzy od radzieckiej niewoli, czego nie zrobił.
| Heer Generalfeldmarschall | |
|---|---|
| Luftwaffe Generalfeldmarschall |
|
| Kriegsmarine Großadmiral | |
| Schutzstaffel Reichsführer-SS | |
| Sturmabteilung Stabschef | |
| Ordnungspolizei Chef der Deutschen Polizei | |
| NSFK Korpsführer |
|
| NSKK Korpsführer | |
| Reichsarbeitsdienst Reichsarbeitsführer |
|
| Hitlerjugend Reichsjugendführer |
|
| NSDAP Reichsleiter |
|
.svg)
