Feliks Giela

Data i miejsce urodzenia	20 listopada1859 Złoczów
Data i miejsce śmierci	5 lutego1936 Sanok
Burmistrz Sanoka
Okres	od 14 lutego 1905 do 14 lutego 1914
Poprzednik	Aital Witoszyński
Następca	Paweł Biedka
Multimedia w Wikimedia Commons

Feliks Kasper Adam Giela^[1] (ur.20 listopada1859 wZłoczowie, zm.5 lutego1936 wSanoku) –polskiprawnik,aptekarz,burmistrz Sanoka w latach 1905–1914, działacz społeczny.

Urodził się 20 listopada 1859 wZłoczowie. Jego rodzicami byli Jan i Bronisława z domu Krajewska (zm. 4 grudnia 1912 w wieku 72 lat^[2]). PostanowieniemC.K. Sądu Powiatowego w Sanoku z 15 maja 1895 został ustanowiony kuratorem dla dr. Jana Gieli, byłego auskultanta sądowego, który został uznany za obłąkanego^[3].

Feliks Giela z wykształcenia był prawnikiem, lecz zostałaptekarzem, jako że jego zamiłowaniem była farmacja^[4]. Po osiedleniu się w Sanoku był pracownikiemApteki ObwodowejJana Zarewicza (najstarszej w mieście), później jej zarządcą. W maju 1885 zmarł Jan Zarewicz (w latach 1883–1892 zarządzał nią Feliks Dobrzyniecki). W 1892 Giela został dzierżawcą apteki^[5], a we wrześniu 1896 za cenę 75 000 zł zakupił ją na własność od spadkobierców Jana Zarewicza (wraz z działką i ogrodem)^[6]. Pozostawał właścicielem nieruchomości z budynkiem apteki do początku lat 30. XX wieku^[7]. W latach 1892–1904 jej zarządcami byli upoważnieni wyspecjalizowanifarmaceuci^[8].Apteka Feliksa Gieli, w formie parterowego dworku, znajdowała się przy ówczesnej ulicy Krakowskiej, w 1894 przemianowanej naulicę Tadeusza Kościuszki, pod numerem 78, potem 18 (w 1963 zabytkowy budynek został zburzony^[9]). Około 1901 aptekę odkupił i został jej właścicielem Tobiasz Dawid Löbel^[10], a w 1906 wykupił jąMarian Kawski (burmistrz miasta w latach 1919–1920)^[11]. Na terenach jego ogrodów, istniejących za apteką, są obecnie zabudowania naulicy Kazimierza Wielkiego^[12]. W 1895 miasto odkupiło od niego tereny wiodące odPaństwowego Gimnazjum Męskiego im. Królowej Zofii do ulicy Tadeusza Kościuszki i nazwano je ulicą Nową (obecnie Mickiewicza)^[13]. Uzyskany dochód przekazał na potrzeby ubogich, bibliotekę oraz naPolskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”^[14].

W 1887 Feliks Giela wygrał premię w losowaniu za rozwiązanie arytmografu w czasopiśmie lwowskim„Ruch”^[15]. Był członkiem komitetu organizacyjnego Krajowy Zjazd Strażacki w Sanoku zorganizowany w lipcu 1904^[16]. Należał do dyrekcji sklepu kółka rolniczego w Sanoku^[17]. 14 grudnia 1904 przewodniczył posiedzeniu założycielskiemu powołanego Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka^[18], był jego działaczem^[19], był wydziałowym TUMS^[20], wspierał stowarzyszenie finansowo, podobnie jak akcję powstawaniapomnika Tadeusza Kościuszki, który stanął naPlacu św. Jana^[21]. Pierwotnie w 1894 Feliks Giela założył Czytelnię Mieszczańską (jako agenda Kasyna Mieszczańskiego) działającą w budynkuRamerówka^[22]. Pełnił funkcję jej prezesa od listopada 1894^[23] (ponownie wybrany 3 marca 1895^[24]) do stycznia 1896^[25], ponowie wybierany 28 stycznia 1905^[26], 8 maja 1910^[27]. Organizowano w niej bale karnawałowe, spotkania inteligencji i rzemieślników^[28]. W listopadzie 1895 został wybrany członkiem wydziału Towarzystwa Kasyna w Sanoku^[29]. Był działaczemPolskiego Stronnictwa Ludowego,Towarzystwa Szkoły Ludowej^[28]. Był członkiem założycielem^[30]sanockiego gniazdaPolskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[31][32] (był wydziałowym^{[33][34][34][35]}, działał jako wydziałowy^[36], na stanowisku podskarbiego i skarbnika^[33][37], funkcjonował w komisji finansowej^[38]). Wraz z przedstawicielami macierzystego oddziału uczestniczył w jubileuszowym I Zlocie Sokolim od 5 do 6 czerwca 1892 we Lwowie z okazji 25-lecia Towarzystwa^[39]. Był członkiem „Sokoła” zarówno w czasie zaboru austriackiego, jak i w niepodległejII Rzeczypospolitej^[40]. Otrzymał tytuł honorowego członka sanockiego gniazda TG „Sokół”^[41][42]. Był członkiem zwyczajnymMacierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego^[43]. W 1904 został wybrany jednym z dyrektorów Towarzystwa Kasy Zaliczkowej w Sanoku na okres sześciu lat^[44]. W połowie 1904 złożył funkcję członka rady nadzorczej Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku^[45]. Na początku 1905 został wybrany do komisji szkontrującej Towarzystwa Młodzieży Polskiej „Znicz”^[46]. Przed 1914 był przewodniczącym wydziału szkolnego Przemysłowej Szkoły Uzupełniającej w Sanoku-Posadzie Olchowskiej^[47]. W 1905, 1907, 1910 był wybierany członkiem wydziału „Towarzystwa Bursy”, sprawującego pieczę nadBursą Jubileuszową im. Cesarza Franciszka Józefa w Sanoku^[48]. W 1929 był jednym z założycielisanockiego kołaPolskiego Towarzystwa Tatrzańskiego^[49]. Był członkiem czynnym zwyczajnym Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie^[50].

Był politykiem Polskiego Stronnictwa Demokratycznego (tzw. „galicyjscy demokraci”)^[51]. W mieście członkami ugrupowania byli także Jan Zarewicz,Michał Słuszkiewicz,Kazimierz Lipiński. Pełnił funkcję radnego miejskiego, w tym asesora^[52] (kadencji od 1900, asesor^[53]). Po wyborze na stanowisko burmistrzaAitala Witoszyńskiego 22 grudnia 1898 pełnił funkcję zastępcy burmistrza^[54], ponownie od 1903^[55]. Do końca 1905 pełnił stanowisko członka komisji szacunkowych podatku osobisto-dochodowego w Sanoku^[56]. Po dymisji burmistrza 14 lutego 1905 rada miasta przez dwa lata nie wybrała jego następcy w wyniku braku wymaganej liczby radnych. W związku z tym magistratem kierował Feliks Giela, formalnie pozostający na stanowisku zastępcy burmistrza (drugim zastępcą byłNatan Nebenzahl)^[57]. Po wyborach w 1907 i dalszym braku radnych na posiedzeniu, 1 sierpnia 1907 Giela w wyrazie protestu zrezygnował z pełnionej funkcji. Ostatecznie 26 sierpnia 1907 rada zebrała się i dokonała wyboru burmistrza, którym został Feliks Giela, sprawujący urząd w kolejnych latach (jego zastępcą byłArtur Goldhammer)^[58], w latach około 1910, 1911 jako komisarz rządowy^[59], od około 1913 formalnie jako burmistrz (wówczas jego zastępcą byłPaweł Biedka)^[60]. Od tego czasu, jako delegat miasta, był członkiem Rady Szkolnej Okręgowej w Sanoku^[61]. Jako burmistrz z urzędu był przewodniczącym wydziału Kasy Oszczędności Miasta Sanoka^[62]. W czasie sprawowania urzędu przez Feliksa Gielę miasto rozwijało się pod względem gospodarczym i kulturalnym^[63]. W czasie katastrofalnych powodzi w Sanoku wkwietniu 1907 oraz wmarcu 1908 stanął na czele powołanego każdorazowo komitetu ratunkowego^[64]. W 1910 został mianowany tymczasowym naczelnikiem gminyPosada Sanocka^[63] w charakterze komisarza rządowego^[65], po jej przyłączeniu do miasta w 1910^[66] w wyniku decyzji Wydziału Krajowego we Lwowie z 1909 (zastępcą byłJan Staruszkiewicz)^[67]. Pod koniec 1910 ponownie został wybrany radnym Sanoka^[68]. W trakcie 1912 pełnił urząd burmistrza także po ukonstytuowaniu się nowej Rady Miejskiej 26 czerwca 1912 po przyłączeniu do Sanoka gminyPosada Sanocka^[69]. W 1912 zdecydował się zrezygnować z funkcji burmistrza z powodu stanu zdrowia (choroba oczu). W lipcu 1912 udał się na sześciotygodniowy urlop i od tego czasu obowiązki przejął wiceburmistrzPaweł Biedka^[70][71] 5 grudnia 1912 Rada Miejska przyjęła rezygnację burmistrza^[72]. 21 grudnia 1912 przegłosowano wniosek o przekonanie burmistrza do pozostania na stanowisku^[73]. Latem 1913 przebywając na kuracji wLovranie ponownie przesłał pismo z rezygnacją z funkcji burmistrza z uwagi na stan zdrowia^[74]. 25 września 1913 Rada nie przyjęła rezygnacji i udzieliła Gieli urlopu^[75]. Na posiedzeniu Rady Miejskiej 19 lutego 1914 przyjęto jego kategoryczną rezygnację^[76]. Wtedy też jednomyślną decyzją Rady nadano mu tytułHonorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka w uznaniu działalności na rzecz miasta na stanowiskach wiceburmistrza (w okresie powodzi) i burmistrza (włączenie do miastaPosady Sanockiej)^[4][77]. Jego następcą został Paweł Biedka wybrany 2 kwietnia 1914^[78].

Feliks Giela kierował Strażą Ogniową. Ponadto działał na rzecz osób biednych i potrzebujących, prowadził powstawaniekoszar wojskowych przy ul. Adama Mickiewicza w 1912,sanockiego szpitala. Prężnie budowano nowe drogi, ulice, kanalizację, a dodatkowo miasto otrzymało połączenietelefoniczne. Feliks Giela od około 1908 był członkiem Radyc. k. powiatu sanockiego, wybrany z grupy gmin miejskich, pełnił mandat w kolejnych latach (1908, 1909, 1910, 1911, 1912)^[79], w kolejnych wyborach do Rady w 1912 został wybrany ponownie z grupy gmin wiejskich, został członkiem wydziału^[80]. Po wybuchuI wojny światowej od 18 września 1914 przebywał wWiedniu^[81]. Podczas wojny, po utworzeniuNaczelnego Komitetu Narodowej wszedł w skład Powiatowego Komitetu Narodowego (PKN) w Sanoku, a w jego ramach został kierownikiem sekcji finansowej^[82]. W 1918 wraz z innymi osobistościami miejskimi (jako przewodniczącyWojciech Ślączka oraz m.in.Adam Pytel,Paweł Biedka,Jan Rajchel,Karol Zaleski oraz wojskowi kpt.Antoni Kurka i kpt.Franciszek Stok) funkcjonował w ramach powołanego 20 października 1918 Komitetu Samoobrony Narodowej^[83], który 31 października/1 listopada 1918 dokonał bez walk przejęcia władzy w Sanoku^[84]. Był radnym pierwszej powojennej kadencji od 1919^[85]. Sprawował mandat radnego w Sanoku kadencji od 1924^[86]. Pełnił stanowisko przewodniczącego dyrekcji Kasy Oszczędności miasta Sanoka (1927)^[87].

Został członkiem założonej 11 stycznia 1903 w Sanoku pierwszej filii lwowskiego Towarzystwa Chowu Drobiu, Gołębi i Królików^[88]. Był numizmatykiem^[89]. W życiu prywatnym był związany z Olgą Ścibor-Rylską (1873–1898), córkąAugusta, zmarłą^[90] przed planowanym ślubem. Giela na zawsze pozostał jej wierny i nie ożenił się już, poświęcając się wyłącznie pracy. Był osobą zamożną, zaś sporą część majątku przeznaczał na cele dobroczynne, w tym na fundusz pomocy ubogim^[91]. W kwietniu 1917 został członkiem wieczystym stowarzyszenia galicyjskiegoCzerwonego Krzyża^[92]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku^[93].

W okresieII Rzeczypospolitej w 1936 w uznaniu zasług, władze miasta przemianowały ulicę Zgody w dzielnicyŚródmieście nadając jej imię Feliksa Gieli^[94] (obecnie znajduje się w centrum miasta, obokPlacu Miast Partnerskich)^[95].

Feliks Giela zmarł 5 lutego 1936 w Sanoku^[41][42]. Został pochowany nacmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku, a jego nagrobek stanowitumbasarkofagowa^[96][a][97]. Nagrobek został uznany za obiekt zabytkowy i podlega ochronie prawnej^[98]. Obok została pochowana Janina ze Łyszkowskich Gielowa (1882-1946). Staraniem Stowarzyszenia Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku nagrobek został odnowiony do września 2015^[99].

Podczas uroczystości 130-lecia gniazda TG „Sokół” w Sanoku 29 czerwca 2019 nagmachu tegoż została odsłonięta tablica upamiętniająca 10 działaczy zasłużonych dla organizacji sokolej i Sanoka, w tym Feliksa Gielę^[100].

• Edward Zając. Poczet burmistrzów Sanoka. Feliks Kasper Adam Giela (1905–1914). „Tygodnik Sanocki”, s. 7, nr 33 (197) z 18 sierpnia 1995. 
• Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcjąFeliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995.ISBN 83-86077-57-3. Brak numerów stron w książce
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 105–109.ISBN 83-909787-0-9.
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Część druga. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2000.ISBN 83-909787-0-9. Brak numerów stron w książce
• Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 75–77.ISBN 83-909787-8-4.
• Edward Zając,Farmaceuta,Tygodnik Sanocki, nr 4 (533) z 25 stycznia 2002, s. 7.
• Edward Zając,Sanocki sokolnik,Tygodnik Sanocki, nr 4 (585) z 24 stycznia 2003, s. 6.
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. brak numeru strony
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 340, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 

• Burmistrzowie Sanoka (zabór austriacki)
• Członkowie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego
• Członkowie Rady Powiatowej Sanockiej (autonomia galicyjska)
• Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zabór austriacki)
• Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (II Rzeczpospolita)
• Członkowie Towarzystwa Szkoły Ludowej
• Członkowie Wydziałów Powiatowych Galicji
• Działacze Towarzystwa Tatrzańskiego – Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego
• Galicyjscy aptekarze
• Honorowi obywatele Sanoka (zabór austriacki)
• Pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
• Polscy prawnicy
• Radni Sanoka (autonomia galicyjska)
• Radni Sanoka (II Rzeczpospolita)
• Urodzeni w 1859
• Wiceburmistrzowie Sanoka (zabór austriacki)
• Zmarli w 1936
• Ludzie urodzeni w Złoczowie

• Szablon cytowania książki – brak numeru strony
• Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony