Ten artykuł dotyczy gatunku muzycznego. Zobacz też:inne znaczenia tego słowa.
Fado (tłum. los, przeznaczenie) – gatunek muzyczny powstały w XIX wieku w biednych dzielnicach portowych miastPortugalii, głównie wlizbońskich kwartałachAlfama iMouraria. Fado tomelancholijnapieśń[1], wykonywana przez jednego wokalistę przy akompaniamencie dwóchgitar. Nazywane jest czasami portugalskimbluesem.
Istnieją dwa podstawowe rodzaje klasycznego fado: fado z Lizbony (śpiewane zarówno przez mężczyzn jak i kobiety) i śpiewane wyłącznie przez mężczyzn fado zCoimbry[2].
Pierwszą udokumentowaną pieśniarką fado byłaMaria Severa, ale za największą pieśniarkę fado, uznawaną za królową, międzynarodowy symbol i wzorzec artysty tego gatunku, uważa sięAmálię Rodrigues[3].
W latach dziewięćdziesiątych XX wieku fado zaczęło przeżywać swój renesans, głównie za sprawą pojawienia się na scenie nowego pokolenia artystów śpiewających zarówno klasyczne, jak i uwspółcześnione fado. Najważniejsi z nich toDulce Pontes,Mariza,Mísia,Cristina Branco,Mafalda Arnauth,Carminho,Aldina Duarte,Camané,Paulo Bragança iKátia Guerreiro. Niektórzy z nich są znani również za granicami swojego kraju:Mariza odnosi duże sukcesy w Wielkiej Brytanii,Dulce Pontes – w Hiszpanii,Cristina Branco – w Holandii, aMísia – we Francji.
Fado pozostaje gatunkiem muzycznym uprawianym prawie wyłącznie w swojej ojczyźnie – Portugalii. Wyjątkiem jestJaponia, gdzie jest garstka artystów śpiewających fado po japońsku (chociaż należy zaznaczyć, że zdaniem purystów gatunkowych fado zaśpiewane w innym języku niżportugalski przestaje być fado). Innym wyjątkiem jest holenderska artystkaNynke Laverman, która, zainspirowana twórczością Cristiny Branco, nagrała płytę z utworami fado śpiewanymi w językufryzyjskim.
27 listopada 2011 roku fado, jako styl popularnych pieśni został wpisany nalistę niematerialnego dziedzictwaUNESCO[4].
