Europejska Karta Naukowca stanowirekomendację dobrych praktyk dlanaukowców oraz pracodawców i/lub grantodawców zatrudniających naukowców wydaną przez Dyrekcję Generalną ds. BadańKomisji Europejskiej. Określa prawa i obowiązki badaczy i ich instytucji finansujących. Została opublikowana wraz zKodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych, który określa zasady zatrudniania i mianowania naukowców. Dokument przygotowano w oparciu o obszerne zalecenia badaczy i interesariuszy polityki badawczej. Komisja Europejska określiła wEuropejskiej Karcie Naukowca iKodeksie Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych "kluczowe elementy politykiUnii Europejskiej na rzecz uczynienia nauki atrakcyjną karierą, co jest istotnym elementem jej strategii stymulowania gospodarki i zatrudnienia wzrost". Do 2020 roku prawie tysiąc instytucji europejskich formalnie przyjęło kartę, co wskazuje na jej praktyczne wdrożenie[1].
Ogólne zasady i wymagania mające zastosowanie do naukowców w karcie
[edytuj |edytuj kod]- Wolność myśli
- Przestrzeganie uznanych praktyk etycznych
- Odpowiedzialność zawodowa * Profesjonalna postawa (np. uzyskanie niezbędnych zgód przed rozpoczęciem badań)
- Zobowiązania umowne i prawne
- Odpowiedzialność (np. przestrzeganie zasad należytego, przejrzystego i efektywnego zarządzania finansami)
- Dobre praktyki w badaniach (np. rzetelne tworzenie kopii zapasowych danych)
- Promowane jest rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników
- Promowane jest zaangażowanie społeczne
- Badacze powinni w przyjęty sposób korzystać z dostępnej superwizji
- Starsi naukowcy mają obowiązek dobrze zarządzać młodszymi naukowcami i wspierać ich
- Promowany jest ciągły rozwój zawodowy
Ogólne zasady i wymagania obowiązujące pracodawców i grantodawców
[edytuj |edytuj kod]- Uznanie naukowców za profesjonalistów na ścieżce kariery (od poziomu studiów podyplomowych wzwyż)
- Zakaz dyskryminacji
- Środowisko badawcze powinno być stymulujące i bezpieczne
- Warunki pracy powinny być legalne i elastyczne
- Stabilność i trwałość zatrudnienia (wdrażanie zasad Dyrektywy UE w sprawie pracy na czas określony)
- Finansowanie i wynagrodzenia powinny być sprawiedliwe i atrakcyjne
- Równowaga płci („pracodawcy i/lub podmioty finansujące powinny dążyć do reprezentatywnej równowagi płci na wszystkich poziomach personelu, w tym na szczeblu nadzorczym i kierowniczym”)
- Należy wspierać rozwój kariery
- Wartość mobilności powinna być uznawana i promowana
- Dostęp do szkoleń badawczych i ciągłego rozwoju
- Dostęp do porad zawodowych
- Prawa własności intelektualnej powinny być chronione
- Współautorstwo należy postrzegać pozytywnie
- Nadzór powinien być zapewniony początkującym naukowcom
- Dydaktykę należy uznać za ważną, nie nakładającą nadmiernych obciążeń na badaczy
- Należy zapewnić systemy oceny/oceny
- Należy zapewnić procedury składania skarg/odwołań
- Promowany jest udział w organach decyzyjnych
- Rekrutacja powinna być zgodna z Kodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych
- Rekrutacja powinna być otwarta, skuteczna i przejrzysta
- Selekcja powinna być dokonywana przez zrównoważone i przeszkolone panele
- Przejrzystość procedury dla kandydatów
- Zasługi należy oceniać zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym, równoważąc szeroki zakres kryteriów
- Przerwy w karierze i inne wielowymiarowe ścieżki kariery nie powinny być penalizowane
- Uznanie doświadczenia w zakresie mobilności
- Uznanie kwalifikacji
- Staż pracy („wymagane poziomy kwalifikacji powinny być zgodne z potrzebami stanowiska i nie powinny stanowić bariery wejścia”)
- Stanowiska podoktoranckie powinny zapewniać możliwości rozwoju zawodowego
Biorąc pod uwagę, że z prawnego punktu widzenia Karta i Kodeks są tylko zaleceniami, to wdrożenie dokumentów początkowo pozostawiono krajowym instytucjom. Karta i Kodeks stanowią świadectwo jakości instytucji badawczych. Jeśli prawo krajowe lub regionalne zapewnia naukowcom korzystniejsze warunki niż przewidziane w Karcie, to karta wymaga, aby korzystniejsze warunki nie były umniejszane.
Wdrożenie Karty Naukowca zaleca nie tylko Komisja Europejska, lecz również inne organizacje naukowe, w tym Eurodoc iStowarzyszenie Marie Curie Fellows.
