Etnologia – jedna z dyscyplin, oboketnografii,antropologii kulturowej ispołecznej, wchodzących w zakresantropologii – nauki o człowieku i jegokulturze. Terminy te często traktowane są jako synonimiczne określenia tej samej dziedziny badań. „Etnologia” jest terminem używanym przez przedstawicieli europejskiej i kontynentalnej nauki o człowieku i odpowiada niemieckiemu terminowiVölkerkunde (badania ludów pierwotnych). Etnologia klasyfikuje ludy na podstawie cech środowiskowych i kulturowych oraz opisuje poszczególne kultury.
Początkipolskiej etnologii tkwią w myśli i praktyce działaczyoświecenia z przełomu XVIII i XIX w. (Hugo Kołłątaj,Joachim Lelewel) postulujących gromadzenie danych o kulturze ludowej jako podstawie rekonstrukcji dziejów narodu. Romantycznaidea głosząca, że w kulturze ludowej tkwią naturalne i bezcenne pierwiastki kultury narodowej, inspirowała zbieraniefolkloru i dokumentowanie chłopskich obyczajów (Zorian Dołęga-Chodakowski). W połowie XIX wieku wyjątkowo cenne były praceOskara Kolberga zmierzające do systematycznego etnograficznego opisu większości regionów kraju, a także teoretyczne refleksjeRyszarda Berwińskiego nadkulturą ludową oraz pierwsze uniwersyteckie wykłady z etnologii prowadzone przezWincentego Pola wKrakowie. Od lat 70. XIX w., wraz z upowszechnieniem ideipozytywizmu, nastąpiła dalsza autonomizacja etnologii. Powstały fachowe czasopisma („Wisła”, „Lud”), kolekcje, muzea i towarzystwa, ukazywały się publikacje, kształtował się regionalny ruch amatorskiego ludoznawstwa; obok wybitnych badaczy terenowych (Zygmunt Gloger,Izydor Kopernicki,Seweryn Udziela) swą obecność zaznaczyli teoretycy kultury (Jan Karłowicz,Ludwik Krzywicki). Nadal głównym przedmiotem etnologii była kultura ludowa, zwłaszcza folklor ludności ziem byłejRzeczypospolitej. Istniało także zainteresowanie kulturą ludów pozaeuropejskich, przede wszystkim u podróżników, emigrantów i zesłańców (Jan Kubary –Oceania,Bronisław Piłsudski iWacław Sieroszewski –Azja Wschodnia,Ignacy Domeyko iJózef Siemiradzki –Ameryka Południowa,Stefan Szolc-Rogoziński –Afryka).
