Ennio Morricone (wym.[ˈɛn.njomor.ri.ˈkoː.ne], ur.10 listopada1928 wRzymie[1], zm.6 lipca2020[2] tamże[3]) –włoski kompozytor i dyrygent. Był autorem muzyki do ponad 500 filmów. Ponad 40 z napisanych przez niego ścieżek dźwiękowych zdobyło najważniejsze nagrody w kategoriach związanych z muzyką filmową[4]. W roku 2007Amerykańska Akademia Filmowa przyznała mu honorowego Oscara za całokształt twórczości. W2016 roku otrzymałOscara za muzykę do filmuNienawistna ósemka (2015). Komponował od 1946 roku. Do 2016 roku sprzedano ponad 70 milionów płyt z jego muzyką[5].
Pierwszym nauczycielem muzyki włoskiego kompozytora był jego ojciec, który nauczył go czytać nuty i grać na kilku instrumentach. Ennio Morricone był bardzo uzdolniony muzycznie. Zaczął komponować mając 6 lat. Dwa lata później, kiedy uczęszczał do Szkoły Podstawowej św. Jana w Rzymie poznał swego przyszłego partnera artystycznego –Sergio Leone. W wieku 12 lat wstąpił doNarodowego Konserwatorium im. Świętej Cecylii, gdzie pobierał lekcje gry na trąbce u Umberto Semproniego[6]. W 1940 roku rozpoczął czteroletni kurs harmonii, który zakończył prawdopodobnie już po 6 miesiącach[7].
W pewnym momencie jeden z jego nauczycieli harmonii zasugerował mu, by zaczął studiować kompozycję. Niedługo potem Morricone to uczynił. Jego nauczycielem byłGoffredo Petrassi. Zanim Ennio Morricone ukończył konserwatorium (w klasie trąbki, orkiestracji i kompozycji) miał już na swoim koncie kilka ścieżek dźwiękowych do słuchowisk radiowych. Był też czynnym trębaczem – grał w orkiestrze specjalizującej się w muzyce pisanej do filmów.
W 1946 Ennio Morricone otrzymał dyplom ukończenia studiów w klasie trąbki i w tym samym roku skomponowałIl Mattino. W 1952 otrzymał dyplom ukończenia studiów w klasie instrumentacji, a w 1954 – w klasie kompozycji.
Ennio Morricone rozpoczął swą działalność komponując pieśni. W 1946 roku skomponowałIl Mattino (pol.Poranek) na głos i fortepian do tekstu Fukuko. W kolejnych latach powstają takie utwory jak np.Imitazione, oparty na tekście włoskiego poetyGiacomo Leopardiego,Intimit oparty na tekścieOlinto Diniego,Distacco I iDistacco II do słów Gnoli,Oboe sommerso na baryton i pięć instrumentów do słówSalvatore Quasimodo iVerr la morte na kontralt i fortepian, na podstawie tekstuCesarego Pavesego[potrzebny przypis].
Po ukończeniu studiów w 1954 roku Ennio Morricone podjął się pracy jakoghostwriter. Pisał i aranżował muzykę markowaną później nazwiskami znanych wtedy kompozytorów muzyki filmowej, jak na przykładArmando Trovajoli czyCarlo Savina. Czasem posługiwał się pseudonimem Dan Savio lub Leo Nichols[9].
W 1956 roku by utrzymać rodzinę rozpoczął pracę jako trębacz (grał w zespolejazzowym), a także jako aranżer popowych piosenek dla radia RAI[10]. W 1958 roku został zatrudniony przezRAI, ale porzucił pracę już pierwszego dnia, gdy dowiedział się, że radio nie odtwarza na antenie utworów swoich pracowników. Następnie Morricone został zatrudniony jako aranżer piosenek w studioRCA, gdzie pracował m.in. z takimi artystkami i artystami jakRita Pavone,Renato Rascel iMario Lanza. Warto wspomnieć, że w przeciągu swojej kariery Ennio Morricone komponował piosenki dla takich artystów jak:Gianni Morandi (Go Kart Twist), Alberto Lionello (La donna che vale),Edoardo Vianello (Ornella;Cicciona cha-cha;Faccio finta di dormire;T’ho conosciuta),Nora Orlandi (Arianna),Jimmy Fontana (Twist no. 9;Nicole), Rita Pavone (Pel di carota),Catherine Spaak (Penso a te;Questi vent’anni miei),Luigi Tenco (Quello che conta;Tra tanta gente),Gino Paoli (Nel corso), Renato Rascel (Scirocco),Paul Anka (Ogni Volta),Amii Stewart, Rosy Armen (L’Amore Gira), Milva (Ridevi;Metti Una Sera A Cena),Françoise Hardy (Je changerais d’avis),Mireille Mathieu (Mon ami de toujours;Pas vu, pas pris;J’oublie la pluie et le soleil) iDemis Roussos (I Like The World)[11].
W 1963 roku przy współpracy z Robiem Ferrante napisał muzykę do piosenkiOgni Volta, wykonanej po raz pierwszy przezPaula Ankę naFestiwalu Piosenki Włoskiej wSan Remo w 1964 roku. Piosenka ta została sprzedana w około 3 milionach kopii, w tym ponad milion kopii sprzedano w samych Włoszech[12]. Kolejnym sukcesem na gruncie muzyki rozrywkowej była piosenkaSe telefonando, wykonywana przezMinę. Piosenka została nagrana dla Studia Uno 66, a album na którym się znalazła była piątym najlepiej sprzedającym się albumem w 1966 roku[13]. Aranżacja muzyczna Morricone to połączenie linii melodycznej trąbki, perkusjiHala Blaine’a, zespołu smyczkowego, sześćdziesięcioosobowego chóru żeńskiego i mocno brzmiących puzonów[14]. W ciągu następnych dziesięcioleci piosenka była wykonywana przez takich artystów jak:Françoise Hardy iIva Zanicchi (1966), Delta V (2005), Vanessa and the O’s (2007) i Neil Hannon (2008)[15].
Gruppo di Improvvisazione di Nuova Consonanza. Morricone siedzi po prawej.
W 1964 roku Ennio Morricone został członkiem Gruppo di Improvvisazione di Nuova Consonanza (G.I.N.C.). Była to grupa kompozytorów, którzy wykonywali i nagrywali awangardowe utwory z dużym udziałem czynnika improwizacji. Grupa ta funkcjonowała jako swojego rodzaju laboratorium, zajmujące się odkrywaniem tzw. nowego brzmienia. JakoIl Grupo wydali, dlaDeutsche Grammophon,RCA iCramps labels, 7 albumów:Gruppo di Improvvisazione Nuova Consonanza (1966),The Private Sea of Dreams (1967),Improvisationen (1968),The Feed-back (1970),Improvvisazioni a Formazioni Variate (1973),Nuova Consonanza (1975) iMusica su Schemi (1976)[16]. Najbardziej znanym albumem jestThe Feed-back, który łączy free jazz, awangardową muzykę klasyczną i funk. Utwory tej grupy uważane są za jedne z pierwszych eksperymentalnych kompozycji zbiorowych. Ich wpływ można usłyszeć w brzmieniu takich zespołów jak: Evan Parker Electro-Acoustic Ensemble, Voice Crack czy w twórczości Johna Zorna[17]. Zespół pracował również przy ścieżkach dźwiękowych Ennio Morricone z lat 60 i 70. – dodali oni szumy do muzyki z filmów:Quiet Place in the Country (pol.Spokojne miejsce na wsi, 1969) iCold Eyes of Fear (1971)[18].
Ennio Morricone był najstarszym synem Libery Ridolfi (1905-1994) i Mario Morricone (1903-1974). Rodzice pochodzili zArpino w prowincji Frosinone. Jego ojciec był trębaczem, a matka zajmowała się domem (potem założyła małą firmę tekstylną). Miał czworo rodzeństwa – Adrianę, Aldo, Marię i Franco.
13 października 1956 roku ożenił się z Marią Travia, którą poznał w 1950 roku. Małżeństwo miało trzech synów i córkę: Marco (ur. 1957), Alessandrę (ur. 1961), Andrew (ur. 1964), Giovanniego (ur. 1966).
Na początku lipca 2020 roku Morricone trafił do rzymskiego szpitala Campus Bio-Medico po tym, jak upadł i złamałkość udową. Kompozytor zmarł kilka dni później, rankiem 6 lipca 2020 roku[3] mając 91 lat. Został pochowany naCmentarzu Laurentyńskim w Rzymie[19].
↑Naomi Musiker, David Adès: Conductors and composers of popular orchestral music: a biographical and discographical sourcebook. Greenwood Publishing Group, 1998, s. 191.ISBN 978-0-313-30260-2.
