.svg)
Ekspansja dna oceanicznego (spreading) wgeologii – proces rozrastania się dnaoceanicznego w rejoniegrzbietu śródoceanicznego[1].
W miejscu gdzie przebiega grzbiet oceaniczny, występujestrefa spreadingu, czyli rozrastania sięskorupy oceanicznej. Grzbiety oceaniczne tworzą sieć wokół całej Ziemi. Można zaobserwować w tej strefie bardzo silnywulkanizm oraz częstetrzęsienia ziemi. Wiek skorupy oceanicznej rośnie symetrycznie od grzbietu w stronę otaczających kontynentów, co potwierdzająliniowe anomalie magnetyczne. Podobnie rośnie wiek orazmiąższośćosadów.
Spreading został odkryty przezSamuela Warrena Careya w 1958 r.
Na podstawieteorii tektoniki płyt uznaje się, że sumaryczna powierzchnia dna oceanu w przybliżeniu nie zmienia się, ponieważ nie zmienia się powierzchnia Ziemi. Starsza skorupa oceaniczna, znajdująca się w większej odległości od grzbietu śródoceanicznego, musi być więc pochłaniana w procesiesubdukcji. Najstarsze fragmenty skorupy zachowane na dnie dzisiejszych oceanów mają wiek ok. 200 mln lat i pochodzą zwczesnej jury. Jeszcze starsza skorupa oceaniczna (o wieku do 280 milionów lat) jest zachowana na dnieMorza Śródziemnego, będącego pozostałościąOceanu Tetydy. Fragmenty skorupy oceanicznej starszej niż jurajska występują także na kontynentach, w formieofiolitów.
Przyczyna spreadingu nie jest jednoznacznie wskazana. Najbardziej prawdopodobnymi mechanizmami napędzającymi ten proces są: ciągnienie płyty przez płat opadający w strefie subdukcji, oraz istnienie wznoszącegoprądu konwekcyjnego w płaszczu ziemskim pod strefami spreadingu. Płyty tektoniczne są ciągnięte przez gęsty, wychłodzony płat zapadający się w głąb Ziemi w strefie subdukcji, co powoduje powstanie naprężeń i wymusza ruch materii w płaszczu. Wznoszący się w innym miejscu strumień konwekcyjny wypycha gorętsze, lżejsze skały imagmę bliżej powierzchni, co skutkuje osłabieniem skorupy i powstaniem miejsca, w którym rozsuwają siępłyty oceaniczne.
Ruch materii w pobliżu strefy subdukcji, wymuszony przez zanurzającą się w płaszczu płytę, może tworzyć niewielkąkomórkę konwekcyjną po stronie płyty, pod którą następuje subdukcja i powodować tzw.spreading załukowy ponad obszarem, w którym materia wznosi się ku powierzchni.
Utwory powierzchniowe związane z procesami spreadingu zaobserwowano też na powierzchni lodowej skorupyEnceladusa, księżycaSaturna[2]. Tzw. „tygrysie pasy” w okolicybieguna południowego są utworami podobnymi do grzbietów oceanicznych, choć zjawiska w nich zachodzące mają charakter nie wulkaniczny, alekriowulkaniczny.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Ekspansja dna oceanicznego |
