Ekscyton (odang.excite – wzbudzać) –kwazicząstka powstała w wyniku korelacjielektronu idziury będących wynikiemoddziaływania kulombowskiego pomiędzy nimi[1]. W ogólności mianem ekscytonu określa się różnezjawiska, w których dochodzi do powstania takich korelacji w wyniku wzbudzenia elektronu (stąd nazwa). Nazwa ekscyton nie jest ograniczona wyłącznie dofizyki materii skondensowanej ikryształów, jednak najczęściej w tym kontekście jest używana. Kryształ złożony ekscytonów toekscytonium.
Wyróżnia się 2 podstawowe rodzaje ekscytonów
ekscytonWanniera-Motta (zwany też krótko ekscytonem Wanniera) charakteryzuje się dużym promieniem w porównaniu do długości charakterystycznych w układzie (w krysztale będzie tostała sieci)
ekscytonFrenkla mający promień porównywalny z długościami charakterystycznymi.
Oprócz powyższych warto jeszcze wspomnieć o ekscytonie Mahana (występującym w literaturze fachowej także jakoFermi-edge singularity,X-ray singularity). W tym wypadku mamy do czynienia ze wzbudzeniem elektronu wmetalu z głębokich powłok atomowych dopasma przewodnictwa oraz powstania w wyniku dziury o dużo większej masie. Teoretyczne rachunki pokazują, że w takim wypadku mamy do czynienia z rozbieżnością potęgową dla energii odpowiadających wzbudzeniom bliskim powierzchni Fermiego. Efekt ten został przewidziany teoretycznie przez Mahana i potwierdzony doświadczalnie.
