Eimuntas Nekrošius

Data i miejsce urodzenia	21 listopada1952 Pažobris
Data i miejsce śmierci	20 listopada2018 Wilno
Narodowość	litewska
Dziedzina sztuki	teatr
Odznaczenia
Strona internetowa

Eimuntas Nekrošius (ur.21 listopada1952 wPažobris, wrejonie rosieńskim, zm.20 listopada2018^[1]) –litewski reżyser teatralny.

Eimuntas Nekrošius ukończył w 1978 wydział reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Moskwie, obecnie GITIS. Po powrocie na Litwę od 1978 do 1979 pracował w Państwowym Teatrze Młodzieżowym w Wilnie. Debiutował spektaklemSmak miodu Shelagh Delaney (1977). W 1979 przeniósł się do Państwowego Teatru Dramatycznego w Kownie, gdzie pracował do 1980. W tym samym roku wrócił do Państwowego Teatru Młodzieżowego w Wilnie. Uwagę krytyków zwrócił kilka lat później głośnymi adaptacjami prozy. W latach dziewięćdziesiątych powstały jego słynne spektakleMozart i Salieri.Don Juan.Dżuma wedługAleksandra Puszkina,Trzy siostryAntona Czechowa iHamletWiliama Shakespeare’a, które stanowią kanon twórczości litewskiego reżysera. Te spektakle wprowadziły go na główne sceny europejskie^[2].

28 stycznia 1998 Nekrošius utworzył własny teatr Meno Fortas. Pierwszym spektaklem granym pod szyldem Meno Fortas byłHamlet Shakespeare’a w 1997. Była to pierwsza z wielkich inscenizacji szekspirowskich Nekrošiusa. Dwa lata później powstałMakbet, a w 2000 rokuOtello. W szekspirowskich przedstawieniach ukazał nowe możliwości podejścia do tekstu, które stały się dla litewskiego teatru punktem odniesienia. Do dzisiaj reżyserzy, sięgając po utwory Shakespeare’a, podejmują dialog z inscenizacjami Nekrošiusa^[3].

Charakterystyczną cechą jego sztuk jest kojąca muzyka w tle o powtarzalnym wzorcu w całym spektaklu, szerokie zastosowanie tańca i ruchu oraz unikalne rekwizyty na scenie, a także wykorzystanie naturalnych substancji takich jak woda, ogień, wiatr, lód i kamień. Długość pojedynczego wykonania często przekracza konwencjonalny czas oglądania, ponieważ Nekrošius faworyzuje skomplikowane i wymagające utwory na scenie, takie jakPieśń nad pieśniami wedługStarego Testamentu czyPory roku autorstwa Kristijonasa Donelaitisa^[4].

Na Litwie jest obecnie 13 teatrów dramatycznych, na czele których stoją uznani reżyserzy. Eimuntas Nekrošius należał do ścisłej litewskiej czołówki reżyserskiej, laureat wielu nagród litewskich i międzynarodowych. Wystawił m.in. operę rockowąSigitasa Gedy i Kęstutisa AntanėlisaMiłość i śmierć w Weronie (1982, 1996) a także sztuki znanych dramaturgów jakCzingiz Ajtmatow,Anton Czechow,Nikołaj Gogol. W 1997 Nekrošius wyreżyserowałHamletaWilliama Shakespeare’a, za który otrzymał najwyższe nagrody na prestiżowych europejskich festiwalach teatralnych. W 1998 Nekrošius stworzył własny teatr Meno fortas (Fort sztuki) w którym kreuje swoje innowacyjne dzieła reżyserskie. W 2001 reżyser otrzymał prestiżową międzynarodową nagrodę im.Konstantina Stanisławskiego, m.in. za oryginalne koncepcje interpretacji klasyki^[2].

Nekrošius wystawia swoje sztuki i widowiska także poza granicami Litwy, m.in. w Rosji, weWłoszech, Izraelu,Szwajcarii, Argentynie,Stanach Zjednoczonych, Austrii. W Polsce pracował wielokrotnie, po raz pierwszy w 1986. W 1997 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznikTeatr, jako jedyny do dziś zagraniczny reżyser w historii tego wyróżnienia. W 2013 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej wyreżyserował operę Pawła SzymańskiegoQudsja Zaher, a w 2016 w Teatrze Narodowym odbyła się premieraDziadyAdama Mickiewicza^[5].

W 1997 otrzymałNagrodę im. Konrada Swinarskiego za reżyserię spektaklu „Hamlet” Shakespeare’a – spektaklu wileńskiego Festiwalu LIFE, przedstawianego na Festiwalu „Kontakt” w Toruniu, a w 2016 za reżyserię "Dziadów" Adama Mickiewicza w adaptacji Rolandasa Rastkauskasa, ze scenografią Mariusa Nekrošiusa, do muzyki Pawła Szymańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie^[6].

• Krzyż KawalerskiOrderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 2001)^[7]
• KomandorOrder Zasługi (Portugalia, 2003)^[8]

• Litewscy reżyserzy teatralni
• Odznaczeni Orderem Zasługi (Portugalia)
• Urodzeni w 1952
• Zmarli w 2018
• Laureaci nagrody im. Konrada Swinarskiego
• Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej