Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Edvard Beneš

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Edvard Beneš
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 maja 1884
Kožlany,Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

3 września 1948
Sezimovo Ústí,Czechosłowacja

Prezydent Czechosłowacji
Okres

od 18 grudnia 1935
do 5 października 1938

Przynależność polityczna

Czechosłowacka Partia Narodowo-Socjalistyczna

Poprzednik

Tomáš Garrigue Masaryk

Następca

Emil Hácha

Prezydent Czechosłowacji na uchodźstwie
Okres

od 21 lipca 1940
do 2 kwietnia 1945

Przynależność polityczna

Czechosłowacka Partia Narodowo-Socjalistyczna na Uchodźstwie

Prezydent Czechosłowacji
Okres

od2 kwietnia1945
do7 czerwca1948

Przynależność polityczna

Czechosłowacka Partia Narodowo-Socjalistyczna

Poprzednik

Emil Hácha

Następca

Klement Gottwald

Premier Czechosłowacji
Okres

od26 września1921
do7 października1922

Przynależność polityczna

Czechosłowacka Partia Narodowo-Socjalistyczna

Poprzednik

Jan Černý

Następca

Antonín Švehla

Minister Spraw Zagranicznych Czechosłowacji
Okres

od 14 listopada 1918
do 18 grudnia 1935

Poprzednik

brak (stanowisko nowo utworzone)

Następca

Milan Hodža

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wojenny CzechosłowackiOrder Krzyża Orła I Klasy (Estonia)Krzyż Wielki Orderu ChrystusaKrzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia)Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony WłochWielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia – Monarchia)Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia)Krzyż Wielki Orderu Korony RumuniiKrzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Edvard Beneš (wym.[ˈɛdvart ˈbɛnɛʃ]; ur.28 maja1884 wKožlanach, zm.3 września1948 wSezimovie Ústí) – czeski polityk,prezydent Czechosłowacji w latach 1935–1938, na uchodźstwie w latach 1940–1945, i ponownie w kraju w latach 1945–1948,premier Czechosłowacji w latach 1921–1922, członekparlamentu w latach 1920–1925 i 1929–1935.

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj |edytuj kod]

Urodził się 28 maja 1884 w miasteczkuKožlany, wAustro-Węgrzech, na terenie obecnychCzech. Pochodził zchłopskiej rodziny[1], był dziesiątym dzieckiem Matěja Beneša i Anny Beneš[2][3]. Większość swojej młodości spędził w Pradze. W latach 1896–1904 uczęszczał do gimnazjum w dzielnicyVinohrady[4].

Małżeństwo i studia

[edytuj |edytuj kod]

Swoją przyszłą żonę,Annę Vlčkovą, poznał w Paryżu. Zaręczyli się w 1906 roku. Planowali wspólnie studiować naSorbonie. W 1908 roku, Edvard uzyskał doktorat w zakresie nauk prawnych[5], a w 1912 – habilitację z filozofii[6]. Poślubił Annę w listopadzie 1909 roku. Zmieniła wtedy swoje imię i nazwisko – na Hanę Benešovą[7].

I wojna światowa

[edytuj |edytuj kod]

Podczas I Wojny Światowej Beneš był zaangażowany w działalność przeciwkoAustro-Węgrom. Zorganizował wtedy niepodległościowy i antyaustriacki tajny ruch oporu Maffia. We wrześniu 1915 r. zmuszony był wyjechać z kraju. Udał się na wygnanie do Paryża, gdzie podjął zawiłe wysiłki dyplomatyczne, aby uzyskać uznanie Francji i Wielkiej Brytanii dla czechosłowackiej niepodległości. W latach 1916–1918 był sekretarzemczechosłowackiej rady narodowej w Paryżu orazministrem spraw wewnętrznych ispraw zagranicznych wtymczasowym rządzie czechosłowackim. W maju 1917 roku Beneš, razem zTomášem Masarykiem iMilanem Štefánikiem powołaliKorpus Czechosłowacki, mający walczyć na froncie we Francji i Włoszech. Liczył kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy. W tamtym okresie, Beneš był działaczem partiiCzechosłowackiej Partii Narodowo-Socjalistycznej. Uczestniczył wKonferencji pokojowej w Paryżu jako delegat Czechosłowacji. Między innymi dzięki jego działalnościCzechosłowacja wywalczyła korzystne dla siebie postanowienia wtraktacie pokojowym z Austrią[8][9].

Minister spraw zagranicznych Czechosłowacji

[edytuj |edytuj kod]

W 1918 roku został mianowanyministrem spraw zagranicznych[10]. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie do 1935 roku. W latach 1921–1922 Beneš pełnił stanowisko szefa Rady Ministrów. Jako dyplomata zacieśniał stosunki z Zachodem, jednak utrzymywał również kontakty dyplomatyczne z ZSRR. Był również aktywnym działaczem Ligi Narodów i był radnym w tej organizacji. Zacieśniał także stosunki z państwami Europy Środkowej, odpowiadał za bliskie relacje z Rumunią i Jugosławią w ramach koncepcji Małej Ententy[11].

Prezydent Czechosłowacji

[edytuj |edytuj kod]

W 1935 roku prezydent Masaryk ustąpił ze stanowiska. Jego następcą jako jedyny kandydat został Beneš, wskazany przez Masaryka[12]. Podczas sprawowania funkcji prezydenta w polityce zagranicznej utrzymywał dawne relacje i dalej opierał politykę zagraniczną na kontaktach z Zachodem i Rumunią oraz Jugosławią. Uważał, że Czechosłowacja powinna oprzeć swe bezpieczeństwo na Lidze Narodów i utrzymywaniu postanowień Traktatu Wersalskiego. We wrześniu 1938 roku III Rzesza wysunęła roszczenia wobec terenów zamieszkałych przezludność niemiecką[11]. W obliczu żądań niemieckich znaczna część czeskiej generalicji zwróciła się do Beneša z żądaniem zaproponowania Polscefederacji z Czechosłowacją. Beneš jednak odmówił. Po zawarciuukładu monachijskiego (wrzesień 1938) Beneš podał się do dymisji. 22 października tegoż roku ponownie znalazł się na wygnaniu, tym razem wlondyńskiej dzielnicyPutney. Niektórzy historycy (m.in.Zenowiusz Ponarski) na podstawie wspomnieńgen. Sudopłatowa utrzymują, że w przeniesieniu się do Wielkiej Brytanii miał pomóc Benešowi Piotr Zubow, były przyjaciel szefaNKWDŁawrentija Berii, zaś jego wyjazd był możliwy dzięki pomocy siatki NKWD, w tym pomocy finansowej[13].

Rząd na emigracji

[edytuj |edytuj kod]

Podczas pobytu na wygnaniu swój czas dzielił między pobyty w Londynie i Paryżu. Bardzo aktywnie angażował się w jednoczenie ośrodka emigracyjnego, który szybko stał się politycznym zapleczem dla sprawy niepodległej Czechosłowacji. W listopadzie 1939 utworzyłCzechosłowacki Komitet Narodowy, który później przekształcono w emigracyjny rząd. Objął przy nim stanowisko prezydenta, stając się odpowiednikiem gen. Władysława Sikorskiego, który kierował polityką polskiego Rządu Emigracyjnego. Mimo prób porozumienia między obydwoma krajami, na wzajemnych stosunkach odbijały się spory z przeszłości, w tym kwestiaZaolzia zajętego przez polskie wojsko w 1938 roku. Czechosłowacy sabotowali pomysł utworzenia silnego frontu państw Europy Środkowej stanowiącego przeciwwagę dla aliantów zachodnich. Benešowi zależało przede wszystkim na porozumieniu z ZSRR, w którym upatrywał lidera dla obszaru Europy Środkowej i Wschodniej. W 1943 roku sygnował w Moskwie układ o wzajemnej pomocy i współpracy, który wobec napiętych relacji między Polską a ZSRR ostatecznie przekreślił plany porozumienia na linii Warszawa–Praga[11].

Trzecia Republika Czechosłowacka

[edytuj |edytuj kod]

Po zakończeniuwojny, w 1945 powrócił do Pragi i został zatwierdzony na zajmowanym dotychczas stanowisku przez Zgromadzenie Narodowe. 19 czerwca 1946 został ponownie wybrany na stanowisko prezydenta Republiki. Na mocy jegodekretów pozbawiono obywatelstwa i mieniaNiemców oraz Węgrów wysiedlanych z Czechosłowacji. Pozamachu stanu w lutym 1948 zaakceptował nowy skład rządu, przedstawiony przezKlementa Gottwalda. W maju 1948 nie podpisał nowej konstytucji, 7 czerwca zaś złożył urząd i wycofał z życia publicznego[4].

Śmierć i pogrzeb

[edytuj |edytuj kod]

Trzy miesiące po złożeniu urzędu zmarł. Na łożu śmierci poprosił o odwiedziny arcybiskupaJosefa Berana, który zastał go już nieprzytomnego wagonii, wobec czego udzielił Benešowi jedynie warunkowegorozgrzeszenia iostatniego namaszczenia[14]. Jego pogrzeb odbył się 10 września 1948 roku.

Od roku 2005 przed Ministerstwem Spraw Zagranicznych wPradze znajduje się jego pomnik.

Pomnik prezydenta Edwarda Benesza na pl. Loretańskim praskichHradczan

Odznaczenia (lista niepełna)

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Praca zbiorowa,Słownik historii XX wieku. Kraków 1993, s. 45.
  2. StanislavS. Jandík StanislavS.,Edvard Beneš ve vzpomínkách svých aourozenců, 1936 .
  3. Kožlany 17 | Porta fontium [online], www.portafontium.eu [dostęp 2021-02-14] .
  4. abFGF. Forrest FGF.,z,2015,Edvard Benes [online], Prague Castle [dostęp 2021-02-14] (ang.).
  5. Edvard Beneš, [w:]Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  6. Słowiańszczyzna, Słowianie, języki słowiańskie [online], www.kns.us.edu.pl [dostęp 2020-02-28] .
  7. Mrs. Hana - on the occasion of 125th birth anniversary of Hana Benešová | ICV [online], icv.vlada.cz [dostęp 2021-02-14] .
  8. Zbynek Zeman i AntonínZ.Z.A. Klimek Zbynek Zeman i AntonínZ.Z.A.,The Life of Edvard Benes 1884-1948: Czechoslovakia in Peace and War, 1997 .
  9. Edward Beneš [online], biography.yourdictionary.com [dostęp 2021-02-14] .
  10. Sołonin 2021 ↓, s. 13.
  11. abcBiografia Edvard Benes - postacie II wojny światowej [online], www.sww.w.szu.pl [dostęp 2021-02-19] .
  12. Petr Jokeš: Czesi. Przewodnik po historii narodu i państwa. Kraków: Avalon, 2020.ISBN 978-83-7730-439-6. (pol.).
  13. Bogusław Wołoszański,Wojna, Miłość, Zdrada, s. 63, Wydawnictwo: Wołoszański, listopad 2010.ISBN 978-83-89344-83-0.
  14. Kronika religijna. Czy Benesz umarł jako katolik?, w:Tygodnik Powszechny, nr 47(192)/1947, s. 7
  15. abcdeBeneš, Edvard - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-07-19] .
  16. Lista odznaczonych Orderem Krzyża Orła:Eesti tänab 1919-2000, Tallinn: Eesti Vabariigi Riigikantselei, 2000, s. 152–155,ISBN 9985-60-778-3 [dostęp 2014-10-23] [zarchiwizowane zadresu 2011-08-27] (est.).
  17. abCidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2012-01-06]. (port.). – jako „Bénés Edouard”.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Prezydenci Czechosłowacji
  1. W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka
  2. Na uchodźstwie
  3. W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna
Premierzy Czechosłowacji
Republika Czechosłowacka[A]
Republika Czecho-Słowacka
Tymczasowy Rząd Czechosłowacji
Republika Czechosłowacka
Republika Czechosłowacka
Czechosłowacka Republika Socjalistyczna
Czeska i Słowacka Republika Federacyjna[C]



  1. W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka
  2. Na uchodźstwie
  3. W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edvard_Beneš&oldid=78055433
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp