Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Dziurawiec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rodzaju roślin. Zobacz też:inne znaczenia tego słowa.
Dziurawiec
Ilustracja
Dziurawiec zwyczajny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

dziurawcowate

Rodzaj

dziurawiec

Nazwa systematyczna
HypericumL.
Sp. Pl. 783. 1753
Typ nomenklatoryczny

Hypericum perforatum L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Dziurawiec barwierski
Dziurawiec obrączkowany
Dziurawiec wielki

Dziurawiec (Hypericum L.) –rodzaj roślin z rodzinydziurawcowatych. Obejmuje co najmniej 507 gatunków[4]. Rośliny te występują przeważnie w klimacie umiarkowanym oraz w górach strefy tropikalnej. Zasiedlają bardzo zróżnicowane siedliska – od miejsc skalistych w górach, poprzez lasy, łąki i murawy do mokradeł. Gatunki drzewiaste spotykane są w afrykańskich górach, a krzewy głównie wHimalajach[5]. W Polsce występuje naturalnie 8 gatunków, spośród których najbardziej rozpowszechniony jestdziurawiec zwyczajny. Jest on też cenioną rośliną leczniczą. Jako gatunki ozdobne uprawiane są nierzadko dziurawce krzewiaste[5].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj |edytuj kod]

Rodzaj ozasięgu niemal kosmopolitycznym. Brak tych roślin tylko na obszarach okołobiegunowych, rozległych pustyń i na nizinach strefy tropikalnej[6]. Nieliczni przedstawiciele rodzaju występują także w południowej częściAmeryki Południowej (jeden gatunek) oraz wAustralii iNowej Zelandii (dwa gatunki)[7]. Najwięcej gatunków rośnie wstrefach umiarkowanych, w strefie międzyzwrotnikowej dziurawce zasiedlają głównie obszary wyżej położone[7]. WEuropie obecne są 72 gatunki[8], z czego 8 rośnie dziko w Polsce (kilka obcych gatunków wskazywanych jest jako przejściowo dziczejąceefemerofity, jeden –dziurawiec większyH. majus jest już zadomowionymantropofitem)[9].

Gatunki dziurawców rodzime weflorze Polski[9]

Morfologia

[edytuj |edytuj kod]
Hypericum bithynicum
Dziurawiec kielichowaty
Pokrój
Rośliny jednoroczne,byliny,krzewy i niskiedrzewa o wysokości do 12 m[7]. Drzewa w obrębie rodzaju są nieliczne (afrykańskiH. bequaertii i spokrewnione z nim gatunki z sekcjiCampylosporus). Większość roślin drzewiastych z rodzaju ma pokrój krzaczasty – tworzy liczne pędy, zwykle wyrastające spod poziomu gruntu. Pędy są nagie lub owłosione, włoski są pojedyncze, obecne na różnych częściach roślin[6][7], zwłaszcza z sekcjiHirtella iAdenosepalum[7]. Rośliny pokryte są również gruczołkami, czasem jasnymi, głównie zolejkami eterycznymi (przejrzystymi lub nie), a czasem zwoskami zawierającymi ciemnoczerwonąhiperycynę ipseudohiperycynę[6][7]. Nierzadko ciemne gruczoły są bardzo wyraźne i wystające z brzegów różnych organów (przysadek, działek i płatków, rzadziej liści). Wzdłużłodyg zbiegają mniej lub bardziej wyraźne linie (czasem rozrośnięte do skrzydełek) zbiegające od nasad liści[7], nierzadko nadające łodygom na przekroju kształt niemal czworoboczny[5]. Liczne gatunki tworząkłącza, przynajmniej niektóre (w tymdziurawiec zwyczajnyH. perforatum) tworzą też pąki na korzeniach. Pędy są u różnych gatunków proste wzniesione, podnoszące się lub płożące[7].
Liście
Naprzeciwległe (sporadycznie w okółkach), siedzące, całobrzegie (rzadko gruczołowane na brzegu, sporadycznie z uszkowatymi strukturami u nasady).Użyłkowanie liścia zróżnicowane – od niemal równoległego, z żyłkami rzadko rozwidlającymi się, po gęsto siateczkowate[7]. Cechą charakterystyczną są często obecne przejrzyste gruczołki, widoczne zwłaszcza, gdy na liść patrzy się pod światło (stąd nazwa rodzaju –dziurawiec).
Kwiaty
Promieniste, obupłciowe, zebrane są zwykle wwierzchotkowatekwiatostany na szczycie pędu, rzadziej rozwijają się pojedynczo na szczytach łodyg. Działkikielicha zwykle w liczbie 5, rzadziej 4, często gruczołowato orzęsione lub frędzlowate na brzegu, zrośnięte u nasady lub wolne, na ogół trwałe – otaczające u nasady owoc, rzadziej odpadające[7][10]. Płatki żółte (sporadycznie białawe lub pomarańczowe), w liczbie pięciu, rzadziej czterech, zwykle nieco asymetryczne. Na brzegach czasem znajdują się gruczołki, ale w przeciwieństwie do działek siedzące. Odpadanie lub zachowywanie się płatków, które tylko więdną po przekwitnieniu, ma znaczenie taksonomiczne przy podziale na sekcje.Pręciki zawsze liczne, zebrane w pęczki naprzeciw płatków (odpowiadające im liczbą). Nitki pręcików w pęczkach zrośnięte są nasadami, czasem zrastają się także w pierścień otaczający zalążnię[7][5].Zalążnia górna, 3–5 komorowa, z 3–5 szyjkami słupka[5].
Owoce
Wielonasiennetorebki[5] pękające przegrodowo. U niektórych gatunków torebki mięśnieją tworząc owoc jagodopodobny (zwłaszcza w sekcjiAndrosaemum)[7].Nasiona są drobne (od 0,5 do 2 mm długości), walcowate do jajowatych, jasnobrązowe do ciemnofioletowobrązowych[7].

Systematyka

[edytuj |edytuj kod]
Hypericum canadense
Hypericum canariense
Hypericum choisianum
Dziurawiec wytworny
Dziurawiec bażynolistny
Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodzinydziurawcowatych (HypericaceaeJussieu, nom. cons.). W obrębie rodziny należy doplemieniaHypericeae, w której jest rodzajemsiostrzanym względemSantomasiaN. Robson[11]. W niektórych ujęciach rodzajSantomasia włączany jest doHypericum[12].

Hypericum grandifolium
Dziurawiec rozesłany
Hypericum oblongifolium
Dziurawiec olimpijski
Dziurawiec wschodni
Dziurawiec skąpolistny
Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie

[edytuj |edytuj kod]
  • Rośliny ozdobne – liczne gatunki bylin i drewniejące dziurawce uprawiane są jako ozdobne. Wyhodowano liczneodmiany wielkokwiatowych roślin krzewiastych, w tym do najpopularniejszych należy 'Hidcote' (o skomplikowanym, mieszańcowym pochodzeniu)[10].

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni,A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248,DOI: 10.1371/journal.pone.0119248,PMID: 25923521,PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F.,Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden,2001– [dostęp 2009-12-11] (ang.).
  3. ↑Hypericum. [w:]Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2014-02-22].
  4. ↑abHypericum Tourn. ex L.. [w:]Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-09].
  5. ↑abcdefRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 120.ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑abcXi-wen Li, Norman K. B. Robson: Hypericum Linnaeus. [w:]Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-09].
  7. ↑abcdefghijklmNorman K.B. Robson: Hypericum botany. W: Edzard Ernst (red.): The genus Hypericum. London, New York: Taylor & Francis, 2003, s. 1-22.ISBN 0-415-36954-1.
  8. ↑Thomas G.T.G. Tutin Thomas G.T.G.,GeoffreyG. Halliday GeoffreyG. (red.),Flora Europaea. 2. Rosaceae to Umbelliferae., Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1968, s. 261-263,ISBN 0-521-06662-X,OCLC 260010237 .
  9. ↑abcZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni,Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2022, s. 101,ISBN 978-83-62975-45-7 .
  10. ↑abRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 186.ISBN 0-333-73003-8.
  11. ↑List of Genera in HYPERICACEAE, [w:] Vascular plant families and genera,Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-16] (ang.).
  12. ↑David J.D.J. Mabberley David J.D.J.,Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 458,DOI: 10.1017/9781316335581,ISBN 978-1-107-11502-6,OCLC 982092200 .
  13. ↑abcdefghijklLudmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
  14. ↑abcdefghijklmnopqrsWiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 102-103.ISBN 978-83-925110-5-2.
  15. ↑Mirosław Jarosz: „Suplementy diety, a zdrowie”. Warszawa: PZWL, 2015, s. 40.ISBN 978-83-200-3701-2.

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziurawiec&oldid=72985291”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp