Dwór Górny w Nowej Rudzie

Oberhof Neurode

nr rej. A/940/652/WŁ z 25.05.1977
Dwór Górny w Nowej Rudzie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Nowa Ruda
Adres	ul. Kościelna 30
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	renesans
Ukończenie budowy	1598
Zniszczono	1823
Odbudowano	1850–1860,XIX wiek
Kolejni właściciele	Hans von Tschischwitz[1]
Położenie na mapie Nowej Rudy Dwór Górny w Nowej Rudzie
Położenie na mapie Polski Dwór Górny w Nowej Rudzie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Dwór Górny w Nowej Rudzie
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Dwór Górny w Nowej Rudzie
50°34′41,53″N 16°29′48,41″E/50,578203 16,496781
Multimedia w Wikimedia Commons

Dwór Górny w Nowa Ruda (niem. Oberhof Neurode)^[2] –zabytkowy^[3]dwór wNowej Rudzie przy ul. Kościelnej 30.

Dawniej należał doWłodowic, a wXIX wieku nazywany był Dworem Włodowic Górnych (niem.Oberhof, Oberwalditzer Schloß) i należał do tzw. Dóbr Górnych, które były własnością noworudzkichStillfriedów.

Dwór został wzniesiony w 1598 r. przez Bernharda von Stillfrieda (1567-1637)^[4]. Jego małżonką była Małgorzata von Borschnitz (1576-1643)^[4] zPrus kołoNiemczy. W czasiewojny trzydziestoletniej (1618–1648) oraz w drugiej połowieXVIII w. dwór pełnił okresowo siedzibę właścicieli dóbr noworudzkich. W latach 1796–1816 w jednej z sal odprawiane były nabożeństwa dla tutejszejwspólnoty ewangelickiej. Obokzamku,dworów: we Włodowicach,Drogosławiu i wJugowie był rezydencją Stillfriedów. W 1812 r. obiekt został wykupiony od rodzinyvon Magnis – kolejnych właścicieli, przez rodzinę Tschischwitzów, w których posiadaniu znajdował się do lat 30. XX w. Następnym właścicielem był Alfred von Aulock zPaliwody (przysiółkaBiestrzynnika na Opolszczyźnie)^[5].

W 1823 r. dwór spłonął, po czym został odbudowany jeszcze w pierwszej połowieXIX wieku (świadectwem tego są formynaczółkowego dachu). Przebudowany w latach 1850–1860, kiedy dostawiono wieżę – w stylu nawiązującym doneoklasycyzmu oraztudorowskiegoneogotyku. Do 1930 r. pełnił funkcję siedziby szlacheckiej, później użytkowany był jakorządcówka.

Piwnice dworu odXVI wieku były przeznaczone na magazyn wina. Panująca stała temperatura 12 °C i wilgotność sprzyjała dojrzewaniu win. Przechowywane tutaj wina w dębowych beczkach były ponoć zrównoważone o wykształconym bukiecie i smaku^[5].

• 1598–1637 – Bernhard von Stillfried (1567–1637)
• 1658–1689 – Bernhard II von Stillfried (zm. 1689)
• 1689–1702 – Bernhard III von Stillfried und Rattonitz (1641–1702)^[6]
• 1702–1720 – Raymund Erdmann Anton baron Stillfried von Rattonitz (1672–1720)^[7]
• 1720–1739 – Johann Joseph I baron Stillfried von Rattonitz (zm. 1739)^[8]
• 1739–1761 – Anna von Stillfried hrabina von Salburg (1703–1761)^[9], żona Johanna Josepha I
• 1768–1773 – Michael Raymund baron Stillfried und Rattonitz (1730–1796)^[10]
• 1810–1812 –Anton von Magnis
• 1812–1830 – Bernhard von Tschischwitz
• 1856–1876 – Oscar von Tschischwitz, porucznik
• 1886–1902 – Selma von Tschischwitz, z domu Bredoreck, żona Oscara
• 1905–1930 – Hans von Tschischwitz, porucznik
• 1937– Alfred von Aulock^[11]

Dwór ma dwaportale:

• portal zachodni od frontu z obecnym wejściem głównym, nad którym znajduje siękartusz zawierający herby, von: Tschischwitzów (lewy) i Aulocków (prawy).
• portal wschodni od strony zaplecza (od folwarku),renesansowy z kartuszem z herbami, von: Stillfriedów (lewy) i Borschnitzów (prawy) i rokiem 1598 między nimi. Herby otaczają liczne motywy zdobnicze:maszkarony,delfiny, liście i wićakantu,girlandy,woluty i ornament kandelabrowy,szyszki,rozety i rogi obfitości, co świadczy, że został wykonany przez włoskiego kamieniarza.

• 
  Portal od frontu
• 
  Herby: Tschischwitz (L), Aulock (P), front (wsch.)
• 
  Herb von Tschischwitz (front)
• 
  Herb von Aulock (front)
• 
  Portal strona zachodnia
• 
  Herby: Stillfried (L), Borschnitz (P), str. zach.
• 
  Herb von Stillfried (strona zachodnia)
• 
  Herb von Borschnitz (strona zachodnia)

Wnętrza Dworu Górnego

Po 1945 roku na dworze miały siedzibę: Młodzieżowy Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, Poradnia Wychowawczo-Zawodowa, Komenda Hufca Związku Harcerstwa Polskiego. Następnie nieogrzewany, z cieknącym dachem popadał w ruinę. W 2010 roku przeszedł w ręce prywatne. Budynek remontowany był kapitalnie do 2012 roku. Obecnie znajduje się w nimHotel Restauracja Dwór Górny. W parku obok dworu rosną:sosny czarne,dęby,jawory ibuk zwyczajny odmiany czerwonolistnej.

2 czerwca 2010 r., podczas remontu i zrywania podłogi na drugim piętrze, znaleziono srebrną zastawę rodową von Tschischwitzów, liczącą łącznie 195 przedmiotów, w tym 139 sztućców. Dno jednej z mis ozdobione zostało grawerowanymi herbami 9 znanych rodów magnackich, właścicieli dóbr z terenuhrabstwa kłodzkiego, upamiętniającej 500. rocznicę obchodzoną w 1847(8) r. w rodowej siedzibieJaników (niem.Scheidewinkiel) – ówczesnejkoloniiTłumaczowa, powstałej jako jedna z pierwszych w Hrabstwie Kłodzkim i wzmiankowanej już pod koniecXIV wieku^[12]. Zastawa będzie eksponowana w Dworze Górnym^[5].

• Dwór Dolny we Włodowicach
• Dwór Stillfriedów w Drogosławiu
• Pałac w Jugowie
• Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie

• Behan Andrzej: Nowa Ruda: przewodnik historyczno-turystyczny. Nowa Ruda: Wyd. Maria, 2006, s. 133–134.ISBN 83-60478-08-2. (pol.).
• Bieda Tadeusz: U podnóża Gór Stołowych: historia miejscowości gminy Radków. Radków: Urząd Miasta i Gminy Radków, 2004, s. 92.ISBN 83-920752-0-X. (pol.).
• Bieda Tadeusz: Włodowice nad Włodzicą. Włodowice, Stow. Społeczno-KulturalneWłodzica, 2004, s. 25,27.ISBN 83-921222-0-8. (pol.).
• Nowa Ruda przewodnik. zespół redakcyjny. Nowa Ruda: FOZN, 2006, s. 121. (pol.).
• Wittig Joseph: Kronika miasta Nowa Ruda. Miasto pracujące. tł. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski. T. 3. Nowa Ruda: Wydawnictwo Maria, 2005, s. 12, 47.ISBN 83-88842-66-8. (pol.).
• Wittig Joseph: Kronika miasta Nowa Ruda. tł. Artur Olkisz. Nowa Ruda: Wydawnictwo Maria, 2007.ISBN 83-88842-66-8. (pol.). Brak numerów stron w książce
• Nowa Ruda studium historyczno-urbanistyczne, T. 2, Iwona Rybka-Ceglecka; współpraca przy katalogu zabytków Magdalena Kirycz, Beata Sebzda; archeologia Maria Sikorska, Donata Wiśniewska; plansze Emilia Dymarska, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Wrocław, 2001, s. 37
• Słownik geografii turystycznej Sudetów.Góry Sowie,Wzgórza Włodzickie. pod red.Marka Staffy. T. 11. Wrocław: I-Bis, 1995.ISBN 83-85773-12-6. (pol.). Brak numerów stron w książce
• Słownik geografii turystycznej Sudetów,Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie.Przedgórze Paczkowskie. Marek Staffa (red.). T. 21 N-Ż. Wrocław: I-Bis, 2008, s. 183.ISBN 83-85773-93-1. (pol.).

• Dwór Górny

• Zabytki nieruchome w Nowej Rudzie
• Dwory w województwie dolnośląskim
• Budynki mieszkalne w Nowej Rudzie
• Zamki w województwie dolnośląskim

• Szablon cytowania – zły zapis daty dostępu
• Szablon cytowania książki – brak numeru strony
• Artykuły z nieprawidłowymi numerami ISBN