17 listopada 1933 do Dubna włączono zgminy wiejskiej Dubno miejscowości: wieśSurmicze o obszarze 76,30 ha, zaścianekStrakłowszczyzna o obszarze 6,54 ha, uroczysko Pasieka należące do wsiStrakłowa o obszarze 26,30 ha, wieśZabramie o obszarze 50,68 ha, wieśZniesienie o obszarze 27,80 ha, parkPalestyna, należący do Państwowego Banku Rolnego o obszarze 47,95 ha, wieś Cegielnia o obszarze 8,80 ha, część wsiWygnanka o obszarze 56 ha, staw Dubieński o obszarze 124,35 ha, grunta klasztoru katolickiego Sióstr Opatrzności Bożej o obszarze 57,12 ha oraz wieśPodborce o obszarze 582,70 ha, włączając je do miasta Dubna w tymże powiecie i województwie[10].
12 września 1939 r. dowództwo polskie sformowało w mieście improwizowanąGrupę "Dubno", która poagresji ZSRR na Polskę wyruszyła na południe, aby przebić się do Lwowa lub na Węgry[11]. Dubno zostało zajęte przezArmię Czerwoną. 1 października 1939 r. powstał tu jeniecki obóz pracy przymusowej, który istniał do lutego 1941 r. Na początku przebywało w nim ok. 2000 jeńców –szeregowców przywiezionych zSzepietówki. Wśród nich ukrywali się teżoficerowie Wojska Polskiego. Miejscem zakwaterowania były zupełnie do tego nieprzygotowane chlewiarnie. W budynkach panował brud, brakowało wody, jeńcy nie kąpali się przez trzy miesiące. W początkowym okresie w obozie panował głód, nie było łóżek, całego zaplecza kuchennego ani pralni. Obóz ogrodzono drutem kolczastym. Miejscowy proboszcz nawoływał do niesienia pomocy materialnej jeńcom. Część wziętych do niewoli pracowała przy ładowaniu radzieckich „zdobyczy wojennych” do wagonów kolejowych. DoZSRR wywożono sprzęt wojskowy, zapasy żywności, maszyny z fabryk, meble itp. Reszta jeńców pracowała przy budowie drogi. Kto wykonał normę, otrzymywał III kocioł (1 kg chleba, dwudaniowy obiad z mięsem i kolację), a ponadto korzystał z łaźni, otrzymywał koc i robocze ubranie. Ci, którzy nie wykonali normy, dostawali 400 g chleba i trochę rozwodnionej zupy. Wieczorami w obozie odbywały się pogadanki polityczne, podczas których mówiono o osiągnięciach ZSRR. Władze obozowe surowo tępiły przejawy życia religijnego. Po obozie krążyły pogłoski, że wRumunii istnieje liczna armia polska, czekająca tylko na rozkaz wkroczenia do kraju. Po upadkuFrancji wielu jeńców Polaków załamało się. Obóz zlikwidowano w lutym 1941 r., jeńców rozlokowano po innych miejscowościach[12]. Tuż poataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941NKWD dokonało masakry więźniów przetrzymywanych w miejscowym zamku. Odkrycie ciał zamordowanych wywołałopogrom Żydów obwinianych o wspieranie komunizmu[13].
Od 25 czerwca 1941 r. do 1944 r. pod okupacjąniemiecką. W tym czasie Niemcy przeprowadzili eksterminację żydowskiej ludności miasta. 2 kwietnia 1942 r. Żydów uwięziono wgetcie liczącym, wedługŻydowskiego Instytutu Historycznego, 12 tysięcy mieszkańców[14]. Getto likwidowano etapami; największe egzekucje miały miejsce 27 maja 1942 (3,8 tys. ofiar), 5 października 1942 (3 tys. ofiar) i 24 października 1942 (ok. 1 tys. ofiar). Zbrodni dokonywałoSicherheitsdienst zRównego przy udziale niemieckiej żandarmerii iukraińskiej policji[15].
W 1943 roku do Dubna ewakuowali się polscy uchodźcy zrzezi wołyńskiej. Część z nich z braku utrzymania oraz pod wpływem zarządzeń niemieckich zgłosiła się naroboty przymusowe w III Rzeszy. Od kwietnia 1943 miasta bronił przedUPA 50–100 osobowy posterunekpolskiej policji oraz tolerowana przez Niemcówsamoobrona. 28 lutego 1944 Niemcy ewakuowali polskich mieszkańców Dubna doBrodów, a stamtąd wywieźli do Rzeszy na roboty[8].
Zamek w Dubnie z bramą z XVI wieku, bastionami z XVII wieku i pałacem Lubomirskich
Kościół Bernardynów z 1614 pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z fragmentami fresków Walentego Żebrowskiego z XVIII wieku (obecniecerkiew prawosławna)
Klasztor Bernardynów z 1614-29 roku o charakterze obronnym. Zbudowany na planie litery E. W XIX wieku przebudowany, w związku z czym stracił barokowe cechy stylowe. Skasowany przez władze carskie w 1852 i zamieniony w prawosławny monaster św. Mikołaja[16]. Po I wojnie światowej zwrócony katolikom[17], w latach 1928–1939 katolickie seminarium duchowne. Obecnie (XXI w.) ponownie prawosławny żeńskiklasztor św. Mikołaja w jurysdykcjieparchii rówieńskiej[16]Kościoła Prawosławnego Ukrainy.
Brama Łucka – powstała w końcu XV wieku i jest jedyną pozostałością fortyfikacji miejskich. Posiada kształt niewielkiego barbakanu ze ścianami grubości 2 metrów. Na początku XVII w. otrzymała trzecią kondygnację. W 1785 roku zamurowano w niej przejazd i strzelnice.
Klasztor karmelitanek trzewiczkowych – zbudowany w stylu barokowym w 1686 roku na planie litery L. W 1890 roku zlikwidowany przez Rosjan. W jego zabudowaniach od 2004 mieści się prawosławny żeńskimonaster św. Barbary należący do Patriarchatu Kijowskiego[18]
Ignacy Radliński – polski religioznawca, filolog klasyczny, historyk, krytyk biblijny,
Feliks Sawicki – polski duchowny katolicki, wieloletni proboszcz w Malborku,
Stanisław Skalski – polski dowódca wojskowy, generał brygady pilot Wojska Polskiego, as myśliwski okresu II wojny światowej o najwyższej liczbie zestrzeleń wśród polskich pilotów,
↑Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
↑Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
↑Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 437.
↑Encyklopedia historii gospodarczej Polski, t. I, Warszawa 1981, s. 339.
Ten artykuł dotyczy miasta na Ukrainie. Zobacz też:Dubno.
50°24′26″N 25°45′44″E/50,407222 25,762222
Osobny artykuł:Kontrakty dubieńskie.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją..JPG)
