Droga Neokatechumenalna lubNeokatechumenat – według statutu określona jest jako „itinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów dzisiejszych”[1][a], którego celem jest odnowa życia parafialnego w duchusoboru watykańskiego II poprzez otwieranie i prowadzenie w diecezjach i parafiach wtajemniczenia chrześcijańskiego w formiekatechumenatu pochrzcielnego[3]. Według soboru watykańskiego II życie chrześcijańskie opiera się na trójnogu: Słowo Boże, Liturgia, Wspólnota[4].
Charyzmat i zadania Drogi Neokatechumenalnej w Kościele zostały rozpoznane przez Stolicę Apostolską jako forma realizacji programuwtajemniczenia chrześcijańskiego w diecezjach i parafiach. Wtajemniczenie dorosłych było postulowane przez reformysoboru watykańskiego II[5]. O takim charakterze tej nowej, posoborowej rzeczywistości Kościoła mówił papieżBenedykt XVI w styczniu 2011 r.:
Od ponad 40 lat Droga Neokatechumenalna pomaga ożywić i umocnić wtajemniczenie chrześcijańskie w diecezjach i parafiach, promując stopniowe i radykalne odkrycie bogactw chrztu, pomagając zakosztować życie Boże, życie niebiańskie, które Pan zapoczątkował poprzez swoje Wcielenie, poprzez przyjście między nas, poprzez narodzenie się jako jeden z nas. Ten dar Boga dla Jego Kościoła jest złożony „w służbie Biskupowi jako jeden ze sposobów diecezjalnej realizacji wtajemniczenia chrześcijańskiego i stałego wychowania wiary”[6]. Ta służba, jak przypomniał wam mój poprzednik Sługa Boży Paweł VI w czasie pierwszego spotkania, które miał z wami w 1974 r., „będzie mogła odnowić w dzisiejszej wspólnocie chrześcijańskiej, te efekty dojrzałości i pogłębienia, które w Kościele pierwotnym były realizowane w okresie przygotowania do Chrztu”[7][3]
Droga jest formacją służącą doprowadzeniu do dojrzałej wiary parafian – osoby już ochrzczone, ale potrzebujące gruntownego wprowadzenia w program ChrystusowegoKazania na górze, poprzez nauczenie ich słuchaniaSłowa Bożego (por. KO 25)[8], aktywnego, świadomego i pełnego uczestniczenia w liturgii[9] oraz przeżywania miłości ((gr.)agapé) we wspólnocie chrześcijańskiej (por. KK 9)[10]. W ramach tego programu formacyjnego dochrztu przygotowywane są także osoby nieochrzczone[11]. Ze względu nakatechetyczny charakter oraz cel neokatechumenatu, którym jest odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, jest on realizowany w parafiach pod opieką pasterską proboszcza[12]. Wspólnoty neokatechumenalne są więc częścią danej parafii, a nie jakiegoś oddzielnego stowarzyszenia w Kościele. Katechiści, którzy prowadzą wspólnotę, czynią to jako posługę wobec parafii, pozostając do dyspozycji także po skończeniu przez daną wspólnotęintinerarium neokatechumenalnego[13].
Zgodnie ze Statutem jest tozespół dóbr duchowych, realizowany wKościele katolickim na który składają się[14]:
Inicjatorzy Drogi Neokatechumenalnej od początku podkreślali znaczenie posłuszeństwa Kościołowi, wyrażanego w praktyce poprzez posłuszeństwo Papieżowi oraz biskupom lokalnym, których zgoda jest warunkiem rozpoczęcia głoszenia katechez w danej diecezji. Wszelkie szczegóły dotyczące treści katechez, poszczególnych etapów Drogi Neokatechumenalnej, form celebracji liturgii – są szczegółowo uzgadniane z Papieżem oraz odpowiednimi kongregacjami (ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, ds. Doktryny Wiary itd.) – i zapisywane w oficjalnych dokumentach Stolicy Apostolskiej. Dokumenty te to w szczególności Statut Drogi Neokatechumenalnej oraz Dyrektorium Katechetyczne Drogi Neokatechumenalnej. Zostały zatwierdzone w wyniku długiego procesu rozeznawania przez Stolicę apostoslką, w który zaangażowane były rożne dykasterie watykańskie[15].
Droga Neokatechumenalna poświęcona jest „formacji w wierze osób dorosłych i starszej młodzieży”. Została zainicjowana przezhiszpańskiego malarzaKiko Argüello wspólnie zCarmen Hernández iMario Pezzim w1964, w czasach rządów gen.Franco. Powstała pod wpływemsoboru watykańskiego II, który podkreślał potrzebę odpowiedzi Kościoła na zmiany społeczne XIX i XX wieku, w szczególności nasekularyzację, ze szczególną troską poprzez tworzenie wspólnot i powrót do nauczania wczesnego chrześcijaństwa. W1990 roku Droga została uznana przez papieżaJana Pawła II jakoitinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów dzisiejszych.
Carmen Hernandez zmarła 19 lipca 2016 roku. 2 lutego 2018 roku w jej miejsce do ekipy odpowiedzialnej za Drogę Neokatechumenalną na świecie została wybranaMaria Ascension Romero[16].
Do Polski Droga dotarła dziękijezuicieo. Alfredowi Cholewińskiemu, który studiując wRzymie wziął udział w katechezach początkowych. W1975 roku powstała pierwsza wspólnota neokatechumenalna w Polsce, przy kościele rektoralnymOjców Jezuitów przy ul. Królewskiej wLublinie.
Od lat 60, kiedy pierwsze parafie wMadrycie przyjęły Neokatechumenat, ta formacja katolicka rozprzestrzeniła się w Kościele na wszystkich kontynentach[17].
W listopadzie 2022 funkcjonowało ponad 21 tys. wspólnot Drogi Neokatechumenalnej w ok. 6300 parafiach[18].
Najwięcej wspólnot w Europie oraz na świecie jest weWłoszech oraz w Hiszpanii. Kościół w Polsce, w którym jest ok. tysiąca wspólnot jest trzeci co do liczebności wspólnot w Europie. Droga jest bardzo rozpowszechniona także w obu Amerykach, m.in. w USA, Meksyku, Brazylii, Kolumbii, Argentynie oraz Wenezueli. W Azji najwięcej wspólnot jest w Indiach. Droga też jest obecna w wielu diecezjach w Afryce, np. w Kongo, Kenii, Tanzanii, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Kamerunie, RPA, Rwandzie, Sudanie, Egipcie etc. Wspólnoty Drogi istnieją także wKościołach orientalnychBliskiego Wschodu, w Izraelu, Libanie, Iraku etc. Większość wspólnot liczy od 20 do 50 osób.
Z uwagi na powszechną wielodzietność rodzin we wspólnotach tego nowożytnegowtajemniczenia chrześcijańskiego, liczba osób korzystających z tej formacji katolickiej szacowana jest na milion osób[19].
W ramach Drogi są też rodziny w misji, zazwyczaj wielodzietne[20]. Wiele z nich tworzy tzw.missio ad gentes (misja do narodów), na którą składa się zazwyczaj 4-5 rodzin z dziećmi,prezbiter z socjuszem oraz kilka świeckich sióstr w misji. Jej zadaniem jestewangelizacja – poprzez te misyjne wspólnoty rodzinKościół jako Ciało ChrystusaZmartwychwstałego staje się obecny w zdechrystianizowanych miastach na pięciu kontynentach[21].
Liczba rodzin udających się na misje wzrosła trzykrotnie w ciągu dekady, w 2009 r. było ich 598, z 2 tys. 48 dziećmi. W 2021 r. jest ich ok. 1668. Duża część weszła w skład 216 misjiad gentes.
Na bezpośrednie zaproszenie biskupów miejscowych zostały one posłane na tereny zdechrystianizowane, w których obecność Kościoła jest bardzo mała.W 2009 r. liczby przedstawiały się następująco[potrzebny przypis]:
W styczniu 2011 papież Benedykt posłał kolejne 200 rodzin[3].
We wspólnotach neokatechumenalnych jest wielu młodych, dzięki prowadzeniu rodziców ku postawie miłości otwartej na życie, zgodnie z nauczaniem encyklikiHumanae vitae. Wiara tych młodych, przekazana im w rodzinach, w których jest często ośmioro, dziesięcioro, a czasem nawet więcej dzieci, jest rozwijana przez wspólnotę neokatechumenalną. W ten sposób zrodziło się wiele powołań do prezbiteratu iżycia konsekrowanego. Mówił o tym Kiko Argüello w swoim wykładzie z okazji otrzymania doktoratuhonoris causa wPapieskim Instytucie Jana Pawła II Studiów nad Małżeństwem i RodzinąUniwersytetu Laterańskiego w Rzymie:
Droga Neokatechumenalna, będąc formą chrześcijańskiego wtajemniczenia w diecezji i w parafiach, uczy pary małżeńskie jak przekazywać wiarę swoim dzieciom, przede wszystkim w trakcie rodzinnych celebracji, w liturgiach domowych. (...) Owocem tej specjalnej troski rodziców wobec swoich dzieci, prawie wszystkie są nadal w Kościele. Dlatego właśnie we wspólnotach neokatechumenalnych jest tak wielu młodych. Z tych rodzin pochodzą tysiące powołań do seminariów, do klasztorów kontemplacyjnych i zgromadzeń zakonnych[22].
Przyczyniły się do tego także spotkania młodych z Drogi, organizowane jako część obchodów papieskichŚwiatowych Dni Młodzieży.
Według danych z 2021 r., Droga Neokatechumenalna przyczyniła się do powstania 125diecezjalnych seminariów misyjnych „Redemptoris Mater” na pięciu kontynentach[23]. Ponad 2 tys. księży zostało już wyświęconych, a 2300 seminarzystów przygotowuje się do święceń. Są oni inkardynowani do diecezji, do której należy dane seminarium.
Około 4 tys. osób rozpoczęło życie konsekrowane w różnych instytutach i zakonach.
We wspólnotach neokatechumenalnych rodzi się wiele powołań doprezbiteratu. Papież Jan Paweł II zaaprobował powstanie pierwszego seminarium dla potrzeb nowej ewangelizacji w1988 roku wRzymie. Zasugerował nazwę dla tego seminarium:Redemptoris Mater (pol.Matka Odkupiciela). Rok wcześniej opublikował bowiem swą encyklikę maryjnąRedemptoris Mater. Na całym świecie erygowanych zostało 125 diecezjalnych misyjnychseminariówRedemptoris Mater (2021 r.)[18], w których dokapłaństwa przygotowuje się około 3000alumnów. W Polsce – istnieją dwa Archidiecezjalne Seminaria Misyjne Redemptoris Mater, w Warszawie (od 1990 r.) oraz Łodzi (od 2019 r.)[24].
Ostatnie fakty dotyczące Drogi Neokatechumenalnej i jej zatwierdzenia przezStolicę Apostolską:
Odnośnie do sposobu realizacji statutowych zadań neokatechumenatu, ze względu na jego kościelny charakter jako rzeczywistości parafialnej[12], inicjatorzy Drogi,Kiko Argüello,Carmen Hernández io. Mario Pezzi są w stałym kontakcie zOjcem Świętym i Kongregacjami Stolicy Apostolskiej:
Do Międzynarodowej Ekipy Odpowiedzialnej za Drogę, o czym w Tytule VI, należy:(...) utrzymywanie stałych kontaktów z Papieską Radą do Spraw Świeckich, dykasterią, której Ojciec Święty powierzył zadanie towarzyszenia Drodze Neokatechumenalnej[27], jak również z innymi dykasteriami Stolicy Świętej w ramach właściwych im kompetencji, informując o tym Papieską Radę do Spraw Świeckich[28].
Dotyczy to także formy sprawowania Eucharystii:
Eucharystia w małych wspólnotach celebrowana jest według zatwierdzonych ksiąg liturgicznych Rytu Rzymskiego, z wyjątkiem zezwoleń udzielonych przez Stolicę Apostolską[29]. Odnośnie do udzielania Komunii Świętej pod dwiema postaciami, neokatechumeni przyjmują ją na stojąco, pozostając na swoim miejscu[30].
11 stycznia2009 r. prefektKongregacji ds. Kultu Bożego, kard.Antonio Cañizares Llovera odprawił w międzynarodowym centrum Drogi Neokatechumenalnej wPorto San Giorgio k.Ankony Eucharystię dziękczynną za 40-lat Drogi w taki sposób, w jaki jest ona sprawowana przez wspólnoty neokatechumenalne w parafiach. W Eucharystii uczestniczyli katechiści odpowiedzialni za Neokatechumenat na wszystkich kontynentach[31].
W ostatnich latach z powodzeniem przebiegł proces redakcji Statutu Drogi Neokatechumenalnej, który po odpowiednim okresie próbnym „ad experimentum”, otrzymał swe ostateczne zatwierdzenie w czerwcu 2008 r. Kolejny znaczący krok dokonał się w ostatnich dniach, wraz z zatwierdzeniem, poprzez pracę kompetentnych Dykasterii Stolicy Apostolskiej, „Dyrektorium katechetycznego Drogi Neokatechumenalnej”. Poprzez te pieczęcie kościelne, Pan potwierdza dziś i powierza wam na nowo owo drogocenne narzędzie, którym jest Droga[33].
Droga Neokatechumenalna przez wiele lat spotykała się (podobnie jaksobór watykański II) z licznymi kontrowersyjnymi opiniami, również w samymKościele Katolickim, ze względu na swój radykalizm, powrót do tradycji pierwszych chrześcijan inową estetykę w liturgii. Wątpliwości te wyrażali w formie książkowej m.in. włoscy księża: Enrico Zoffoli (Czy „droga” neokatechumenatu jest prawowierna?) oraz Elio Marighetto (Tajemnice Drogi Neokatechumenalnej). W Polsce opinie te rozpowszechnia aktywnie na swoich stronach internetowych w szczególności wydawnictwo Antyk, a wydawnictwo Petrus wydało książkę ks. prałata Edwarda Skotnickiego (proboszcza jednej z kieleckich parafii, wieloletniego opiekuna grup neokatechumenalnych) zawierającą analizę krytyczną ruchu (Neokatechumenat – szansa czy zagrożenie dla Kościoła?). Zdarzają się przypadki zakazu działalności neokatechumenalnej przez hierarchów poszczególnych diecezji (jak np. uczynił w 2005 r. bpClemens Pickel, ordynariuszdiecezji św. Klemensa wSaratowie).
W grudniu 2008 roku Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała opinię nt. sposobu przyjmowania Komunii świętej przez celebransa, przypominając o konieczności zachowania odpowiedniej kolejności przyjmowania świętych postaci w celu zaznaczenia właściwej hierarchii:
We wszystkich obrządkach Kościoła znajduje się utrwalony tradycją porządek przystępowania do Komunii świętej: najpierw Komunię przyjmuje biskup lub kapłan celebrujący, potem inni posługujący według porządku hierarchicznego, a na końcu lud[35].
Krytycy odnowionej liturgii Eucharystii, celebrowanej przez wspólnoty neokatechumenalne w parafiach, odnoszą opinię Kongregacji do tej właśnie liturgii. Jednak od początku w liturgiach Eucharystii neokatechumenalnych komunię pod obiema postaciami przyjmował najpierw celebrans. Przy przyjmowaniu Ciała Pańskiego, co prawda, gdy sprawuje jeden celebrans – ksiądz najpierw rozdaje je, w celu adoracji, na ręce wiernych – ci jednak czekają z przyjęciem komunii do czasu aż ksiądz przyjmie ją pierwszy. Gdy koncelebrują inni prezbiterzy, którzy rozdają komunię wiernym, najpierw przynoszą Ciało Pańskie do głównego celebransa. Krew Pańską zaś najpierw spożywa celebrans, a następnie udziela jej wiernym. W taki sposób przyjmowano komunię w czasie uroczystej Eucharystii, której przewodniczył ówczesny prefektkongregacji ds. liturgii kard.Antonio Cañizares Llovera 11 stycznia 2009 r. w międzynarodowym centrum Drogi Neokatechumenalnej w Porto San Giorgio k.Ankony – celebrowanej z okazji 40-lecia Drogi. Tak też sprawowana jest Komunia św. obecnie przez wspólnoty parafialne[31].W artykule zamieszczonym w hiszpańskim tygodnikuLa Razón Kardynał Cañizares wyraził swoją aprobatę dla godności z jaką wspólnoty Drogi celebrują swe niedzielne Eucharystie w sobotę wieczór po pierwszych nieszporach niedzielnych:
Eucharystia niedzielna, antycypowana z reguły w sobotę wieczorem we wspólnotach neokatechumenalnych jest jakby «duszą i mocą» całej Drogi. Celebracja Eucharystii, dokonywana w ramach własnego itinerarium tych wspólnot, sprawowana jest z największą godnością i w sposób piękny, z wielkim wyczuciem wiary, w duchu kościelnym, świątecznym i liturgicznym, z ogromnym «poczuciem tajemnicy i sacrum». Słowo Boże i Eucharystia ukazują pierwszeństwo Boga, inicjatywę Boga i stanowią podstawę i źródło, które daje życie, udzielając siły wspólnotom, zdolność, entuzjazm i wolność do dawania świadectwa i ewangelizowania[36][37].
 | Zobacz galerię związaną z tematem:Droga Neokatechumenalna |