Od 1982 uczestniczył w wydawaniu opozycyjnych pism podziemnych jako współzałożyciel i redaktor wydawnictwaCDN, a następnie jako współzałożyciel (zWojciechem Dudą iDariuszem Filarem) i do 1989 redaktor „Przeglądu Politycznego”[5][8][9]. W artykule wstępnym pierwszego numeru „Przeglądu Politycznego” w marcu 1983 zaapelował o utworzenie elitarnej formacji propagującej ideały wolnościowe[10]. Należał do współpracownikówLecha Bądkowskiego[11]. Pisał do kaszubskiego miesięcznika „Pomerania”. Był autorem tekstów opublikowanej w 1985 przez wydawnictwoSport i Turystyka książki pt.Pojezierze Kaszubskie (z fotografiami Jerzego Baranowskiego)[12]. Po powrocie zParyża w 1986 wystąpił na łamach „Przeglądu Politycznego” z pochwałąneoliberalizmu i z krytykąneokonserwatyzmu, któremu zarzucił przywiązanie dohierarchii społecznej i nadmiernynacjonalizm[10].
W maju i sierpniu 1988 współpracował zJackiem Merklem przy organizacjistrajków robotniczych na Wybrzeżu[16][17], który stał się organem środowiska gdańskich liberałów[18]. Wraz zJanuszem Lewandowskim iJanem Krzysztofem Bieleckim założył w tym samym roku nieformalną organizację o nazwie Gdańskie Towarzystwo Społeczno-Gospodarcze Kongres Liberałów[16][5][9] (zarejestrowaną jako stowarzyszenie w styczniu 1989[18][19]). W grudniu 1988 wszedł do kilkuosobowego prezydium obradującego w Gdańsku I Kongresu Liberałów[20], który zainicjował wraz ze środowiskiem „Przeglądu Politycznego”[21].
Działalność polityczna (1989–2007)
Latem 1989, w okresie tworzeniarządu Tadeusza Mazowieckiego, Janusz Korwin-Mikke wysunął na łamach „Polityki” jego kandydaturę naministra gospodarki morskiej[8][22]. W listopadzie tego samego roku Donald Tusk przewodniczył II Kongresowi Liberałów w Gdańsku, który dyskutował nad utworzeniem partii liberalnej[23]. W 1990 należał do założycieliKongresu Liberalno-Demokratycznego. W 1991 został przewodniczącym KLD, który wwyborach parlamentarnych w tym samym roku zdobył 37 mandatów wSejmie i 6 wSenacie. Donald Tusk został wówczas jednym z posłów I kadencji, zdobywając 38 778 głosów wokręgu gdańskim[24][25]. Kierowana przez niego partia znalazła się w opozycji wobecrządu Jana Olszewskiego. W 1992, po przegłosowaniuwotum nieufności wobec tego gabinetu, próbował przekonaćpremiera Waldemara Pawlaka do powołania na wicepremierów przedstawicieli tzw. małej koalicji (UD-KLD-PPG)[26], a następnie był jednym z inicjatorów zawiązania koalicji parlamentarnej siedmiu ugrupowań politycznych, która powołałarząd Hanny Suchockiej. Po upadku tego gabinetu w 1993 odbyły sięprzedterminowe wybory, kierowana przez Donalda Tuska partia otrzymała 3,99% głosów, nie przekraczając wyborczego progu[27].
10 stycznia 2001 wspólnie zAndrzejem Olechowskim i Maciejem Płażyńskim ogłosił powstaniePlatformy Obywatelskiej[33], a 24 stycznia podpisał jej deklarację programową w gdańskiejHali Olivia[34]; formacja działała początkowo jako komitet wyborczy. Wwyborach w tym samym roku PO uzyskała w sejmie 65 mandatów (12,68% głosów)[35], stając się największym klubem opozycyjnym. Donald Tusk uzyskał wówczas mandat posła IV kadencji zokręgu gdyńskiego[36], objął stanowiskowicemarszałka SejmuIV kadencji[37]. Maciej Płażyński, który został pierwszym przewodniczącym partii, odszedł z niej w 2003[38]. Donald Tusk najpierw zastąpił go na funkcji przewodniczącego klubu parlamentarnego PO[39] (jeszcze w tym samym roku funkcję tę przejąłJan Rokita). 1 czerwca tego samego roku został natomiast nowym przewodniczącym partii[38].
W maju 2005 zadeklarował zamiar kandydowania wwyborach prezydenckich w tymże roku z ramienia Platformy Obywatelskiej[40]. Poparcia udzieliło muStowarzyszenie Młodzi Demokraci. Kampanię prowadził pod hasłem „Prezydent Tusk – człowiek z zasadami”[41]. Na początku września 2005 jego kandydaturę poparłZbigniew Religa, który wycofał się jednocześnie z ubiegania się o urząd prezydenta i stanął na czele komitetu honorowego poparcia Donalda Tuska[42][43].
W pierwszej turze wyborów z 9 października poparło go 5 429 666 wyborców (36,33%). Przeszedł do drugiej tury razem zLechem Kaczyńskim, który otrzymał 33,10% głosów[46]. Spośród kandydatów, którzy odpadli w pierwszej turze, oddanie na niego głosu zadeklarowaliHenryka Bochniarz iMarek Borowski[47][48]. Dostał także poparcie ze stronyPartii Demokratycznej – demokraci.pl,Socjaldemokracji Polski iInicjatywy dla Polski[49]. W drugiej turze wyborów z 23 października otrzymał 7 022 319 głosów, tj. 45,96% głosów (przy frekwencji wynoszącej 50,99%), przegrywając tym samym z Lechem Kaczyńskim[50].
W przedterminowychwyborach parlamentarnych w 2007 prowadzona przez Donalda Tuska PO zwyciężyła, zdobywając 41,51% głosów oraz 209 mandatów w Sejmie i 60 w Senacie. Lider partii ubiegał się o mandat poselski wokręgu warszawskim, uzyskując 534 241 głosów[55] (tj. 46,62% wszystkich głosów oddanych w okręgu), co było najlepszym indywidualnym wynikiem w historii dotychczasowych wyborów do Sejmu w III RP. Liderzy list wyborczych dwóch głównych konkurujących ugrupowań, tj.Jarosław Kaczyński (PiS) iMarek Borowski (Lewica i Demokraci), otrzymali odpowiednio 273 684 oraz 75 493 głosy.
W trakcie kampanii wyborczej Donald Tusk uczestniczył wdebacie telewizyjnej z Jarosławem Kaczyńskim[56], a także w debacie telewizyjnej zAleksandrem Kwaśniewskim[57]. Sztab wyborczy PO zwrócił się także doRadia Maryja, proponując debatę z udziałem Donalda Tuska na antenie rozgłośni[58], jednak nie uzyskał jednoznacznej odpowiedzi.
23 października 2007 zarząd krajowy PO zdecydował, że Donald Tusk będzie kandydatem partii napremiera[59]. 9 listopada prezydent Lech Kaczyński desygnował go na to stanowisko[60]. Ugrupowanie to zawarło koalicję zPolskim Stronnictwem Ludowym[61]. Urząd premiera objął 16 listopada, gdy wraz z proponowanym składem Rady Ministrów lider PO został powołany i zaprzysiężony przez prezydenta[62]. Jednocześnie został powołany na przewodniczącegoKomitetu Integracji Europejskiej[63] (który w trakcie kadencji został zniesiony i 1 stycznia 2010 zastąpiony przezKomitet do Spraw Europejskich). 24 listopada Sejm udzielił jego gabinetowiwotum zaufania (za wnioskiem zagłosowało 238 posłów, 2 wstrzymało się od głosu, a 204 było przeciw)[64].
W czerwcu 2010 na krajowej konwencji PO został ponownie wybrany na przewodniczącego partii, będąc jedynym kandydatem na tę funkcję[65].
Wwyborach parlamentarnych w 2011 kandydował ponownie z pierwszego miejsca na liście Platformy Obywatelskiej w okręgu warszawskim, uzyskując mandat posła VII kadencji. Oddano na niego 374 920 głosów (ponownie najwięcej w kraju)[66]. Prowadzone przez niego ugrupowanie wygrało ponownie wybory parlamentarne, otrzymując 39,80% głosów oraz 207 mandatów w Sejmie i 63 w Senacie[67]. Tym samym po raz pierwszy od czasu przemian politycznych z 1989 partia sprawująca władzę wygrała kolejne wybory i pozostała ugrupowaniem rządzącym[68].
Na pierwszym posiedzeniuSejmu VII kadencji Donald Tusk złożył dymisję Rady Ministrów. Tego samego dnia prezydentBronisław Komorowski desygnował go na urząd premiera, powierzając mu misję utworzenia nowego rządu[69]. 18 listopada 2011 prezydent powołał go na urząd prezesa Rady Ministrów[70], a następnie na jego wniosek powołał ministrów wchodzących w składjego gabinetu[71]. Tego samego dnia Donald Tusk wygłosił w Sejmieexposé, 19 listopada 2011 Sejm udzielił nowemu rządowi (tworzonemu ponownie przez koalicję PO-PSL) wotum zaufania (234 głosów „za”, 211 „przeciw” i 2 wstrzymujących się[72]).
Donald Tusk dwukrotnie zwracał się do Sejmu o udzielenie jego rządowi wotum zaufania. W głosowaniach z 12 października 2012 i z 25 czerwca 2014 wniosek premiera poparło odpowiednio 233 i 237 głosów (przy 219 i 203 głosach przeciwnych oraz przy braku głosów wstrzymujących się)[73][74]. W 2013 został ponownie wybrany na przewodniczącego PO. W pierwszych w historii tej partii bezpośrednich wyborach pokonałJarosława Gowina, uzyskując 79,6% głosów[75].
W związku z tym wyborem 9 września 2014 złożył dymisję ze stanowiska premiera[78]. Dymisja została przyjęta 11 września 2014 przez prezydenta Bronisława Komorowskiego, który powierzył mu dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów[79]. Donald Tusk zakończył urzędowanie na stanowisku premiera 22 września 2014, gdy powołany zostałrząd Ewy Kopacz. Jego mandat poselski został natomiast wygaszony 31 października na skutek rezygnacji. 8 listopada ustąpił z funkcji przewodniczącego Platformy Obywatelskiej, przekazując obowiązkiEwie Kopacz[80]. Otrzymał jednocześnie tytuł honorowego przewodniczącego partii[81]. W następnym roku po porażkach w wyborachprezydenckich iparlamentarnych jego ugrupowanie znalazło się w opozycji.
Urząd przewodniczącego Rady Europejskiej objął 1 grudnia 2014, zastępując BelgaHermana Van Rompuya, którego kadencja zakończyła się poprzedniego dnia. 19 grudnia 2014 po raz pierwszy przewodniczył szczytowiUnii Europejskiej[82]. 9 marca 2017 podczas szczytu UE wBrukseli został ponownie wybrany na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej, uzyskując poparcie przedstawicieli 27 państw (jego reelekcji nie poparła jedynie reprezentująca polski rząd premierBeata Szydło, która proponowała wcześniej kandydaturęJacka Saryusza-Wolskiego)[83].
29 listopada 2019 oficjalnie przekazał obowiązki przewodniczącego Rady Europejskiej swojemu następcy, którym zostałCharles Michel[84]; zakończył pełnienie tej funkcji następnego dnia.
W październiku 2019 Platforma Obywatelska złożyła wniosek o jego powołanie na nowego przewodniczącegoEuropejskiej Partii Ludowej[85]. Został wybrany na tę funkcję podczas kongresu partii wZagrzebiu 20 listopada 2019 (z kadencją od 1 grudnia)[86][87].
3 lipca 2021, po złożonej przezBorysa Budkę rezygnacji, podczas rady krajowej Platformy Obywatelskiej wybrano go na wiceprzewodniczącego partii; zgodnie z partyjnym statutem stał się wówczas pełniącym obowiązki przewodniczącego PO[88][89][90]. W wyniku partyjnych wyborów, które przeprowadzono 23 października 2021, Donald Tusk został wybrany na przewodniczącego partii, będąc jedynym kandydatem i otrzymując 97,4% głosów[91]. 31 maja 2022 ustąpił ze stanowiska przewodniczącego Europejskiej Partii Ludowej; na jego miejsce wybrano niemieckiego politykaManfreda Webera[92][93].
W kwietniu 2023 Sejm z inicjatywy Prawa i Sprawiedliwości uchwalił ustawę przewidującą powołaniePaństwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022[94]. Ustawa została określona przez projektodawców nazwą „lex anty-Putin”[95], a przez opozycję i część mediów nazwą „lex anty-Tusk”[96] lub „lex dopaść Tuska”[97], gdyż w ocenie tych środowisk jej rzeczywistym celem miałoby być wyeliminowanie z życia politycznego Donalda Tuska. Ustawę większość środowisk prawniczych oceniła jako niezgodną zKonstytucją RP, zwłaszcza z uwagi na możliwość zakazywania przez komisję pełnienia funkcji publicznych[98][99]. Po decyzji Sejmu Donald Tusk zainicjował na 4 czerwca 2023antyrządowy marsz w Warszawie, w którym według szacunków urzędników miejskich wzięło udział około pół miliona osób[100][101]. 1 października 2023 z jego inicjatywy w Warszawie odbył się kolejny protest pod nazwą „Marsz Miliona Serc”[102]. 9 października Donald Tusk wziął udział w debacie zorganizowanej przezTelewizję Polską[103].
Wwyborach parlamentarnych w 2023 otwierał listę wyborcząKoalicji Obywatelskiej w okręgu warszawskim. Ugrupowanie to zdobyło 30,7% głosów, wprowadzając 157 posłów i 41 senatorów. Uzyskał wówczas mandat posła X kadencji, otrzymując 538 634 głosy[104] (o ponad 4 tysiące głosów więcej niż w wyborach w 2007)[105][106].
Prezes Rady Ministrów (od 2023)
Donald Tusk i premierSłoweniiRobert Golob podczas szczytu Unia Europejska-Bałkany Zachodnie w Brukseli (2023)
Misję powołania nowego gabinetu otrzymał jednakMateusz Morawiecki z PiS, któregotrzeci gabinet 11 grudnia 2023 nie uzyskał wotum zaufania[110]. Tego samego dnia posłowie nowej koalicji zgłosili Donalda Tuska na stanowisko premiera[111], a Sejm wybrał go na ten urząd (większością 248 głosów „za” przy 201 głosach „przeciw”)[112][113]. 12 grudnia przedstawił listę kandydatów do swojego gabinetu[114], a także wygłosił exposé[115]. Tegoż dnia Sejm na jego wniosek dokonał wyboru nowej Rady Ministrów[116] („za” zagłosowało 248 posłów, „przeciw” oddano 201 głosów)[117].
13 grudnia 2023 prezydent Andrzej Duda powołał Donalda Tuska na urząd prezesa Rady Ministrów oraz powołał pozostałych członków jego trzeciego rządu[118][119]. Po przegranych przez wspieranego przez KORafała Trzaskowskiegowyborach prezydenckich zwrócił się do Sejmu o udzielenie rządowi wotum zaufania, w głosowaniu z 11 czerwca 2025 wniosek poparło 243 posłów (przy 210 głosach przeciw)[120].
25 października 2025, w związku z planami połączenia PO,Nowoczesnej iInicjatywy Polska w jedną partię, ogłosił przekształcenie Platformy Obywatelskiej w Koalicję Obywatelską[121].
Życie prywatne
Donald Tusk z żoną Małgorzatą (2011)
ImięDonald nadał mu jego ojciec, również Donald (1930–1972), z zawodustolarz. Ojciec zmarł, gdy Donald Tusk kończyłszkołę podstawową. Matka, Ewa Tusk z domu Dawidowska (1934–2009), pracowała jako sekretarka wgdańskiej Akademii Medycznej[122][123]. Młodszym bratem ojca Donalda Tuska był gdański rzeźbiarzBronisław Tusk (pseudonim „Buni”). DziadekJózef Tusk był polskim urzędnikiem kolejowym wWolnym Mieście Gdańsku, podczas wojny więźniem w niemieckich obozach koncentracyjnychStutthof iNeuengamme, później wcielony przymusowo do służby wWehrmachcie, a następnie był w szeregachPolskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[124]; po wojnie pracował jako lutnik. Drugi dziadek Franciszek Karol Dawidowski także był więźniem Stutthofu[125], a jako robotnik przymusowy pracował przyWilczym Szańcu, gdzie na skutek wypadku stracił oko[124]. Jego żoną, babką Donalda Tuska od strony matki, była Niemka Anna Liebke[122][126].
26 listopada 1978[127][128] zawarł związek małżeński (cywilny) zMałgorzatą Sochacką[129]. W 2005 para zawarła małżeństwo kościelne w obrządku rzymskokatolickim[130]. Małżeństwo ma dwójkę dzieci. Ich syn Michał (ur. 1982) pracował w „Gazecie Wyborczej”, następnie został pracownikiem działu analiz i marketingu wporcie lotniczym Gdańsk[131], zajął się również prowadzeniem działalności gospodarczej w sektorze usługpublic relations. CórkaKatarzyna (ur. 1987) brała udział w piątej edycji programuTVNTaniec z gwiazdami i została blogerką modową.
W listopadzie 2021 został pozbawionyprawa jazdy na trzy miesiące po tym, jak patrol policji wWiśniewie stwierdził, że Donald Tusk przekroczył w obszarze zabudowanym dozwoloną prędkość o ponad 50 km/h[133][134].
↑abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 1991 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r. (M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 września 1993 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 19 września 1993 r. (M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470).
↑abObwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 września 1997 r. o wynikach wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 21 września 1997 r. (M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 621).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 września 2001 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 23 września 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 109, poz. 1186).
↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 listopada 2007 r. o powołaniu Przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej (M.P. z 2007 r. nr 87, poz. 946)
↑KatarzynaK.KazimierowskaKatarzynaK.,RenataR.WróbelRenataR.,Oficjalne wyniki wyborów. Dane PKW [online], rp.pl, 11 października 2011 [dostęp 2023-10-28].
↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2011 r. nr 1131-16-2011 o powołaniu Prezesa Rady Ministrów (M.P. z 2011 r. nr 102, poz. 1026).
↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2011 r. nr 1131-17-2011 r. o powołaniu w skład Rady Ministrów (M.P. z 2011 r. nr 102, poz. 1027).
↑Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022 (Dz.U. z 2023 r. poz. 1030).
↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 grudnia 2023 r. nr 1131.44.2023 o powołaniu Prezesa Rady Ministrów (M.P. z 2023 r. poz. 1382).
↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 grudnia 2023 r. nr 1131.45.2023 o powołaniu w skład Rady Ministrów (M.P. z 2023 r. poz. 1383).
↑abPrezydent pełni równocześnie funkcję szefa rządu.
↑Republika Kosowa jest uznawana przez 109 ze 193 państw członkowskichONZ, 22 z 27 państw członkowskichUE oraz 28 z 32 państw członkowskichNATO (stan na 2025).
↑Kolegialny organ pełniący funkcję głowy państwa i szefa rządu.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
