David Hartley (ur.30 sierpnia1705 wLuddenden, zm.28 sierpnia1755 wBath)[1] – angielskifilozof ilekarz. Uważany za twórcę szkoły asocjacjonistycznej wpsychologii. Była to pierwsza próba powiązania zdarzeń mentalnych i zdarzeń w mózgu.
Wychował się wHalifax, jego matka zmarła trzy miesiące po porodzie, a ojciec kiedy David miał 15 lat. Jako najstarszy syn anglikańskiego kleryka dorastał w skromnych domostwach w Halifax iLeeds. Uczęszczał do szkoły średniej wBradford, a następnie doJesus College naUniwersytecie Cambridge[2]. Kariera akademicka przypadała na lata od około1726 do1730 roku, kiedy to ożenił się. Do tego czasu opublikował ponad trzydzieści dziewięć artykułów, często zmieniając swoje poglądy. Wcześnie rozważał karieręduchownego, później chciał studiowaćfizykę – ostatecznie rozpocząłmedycynę. Praktykę medyczną rozpoczął wNewark, następnie kontynuował ją w Bury St. Edmunds (1730-35) i Londynie (1735-42). Na ślubnym kobiercu stawał dwa razy. W 1730 ożenił się z Alice Rowley (zmarła w 1731 roku), która urodziła syna Davida (1731-1813). W 1735 roku wziął ślub z Elizabeth Packer (1713-78), mimo sprzeciwu wpływowej rodziny panny młodej. Para miała dwójkę dzieci: Mary (1736-1803) i Wincombe Henry (1740-94). Mimo powikłań, jako że cierpiał z powodukamieni w pęcherzu, prowadził zdrowy i aktywny tryb życia do końca swoich dni. Jako praktykujący medycynę, angażował się także w badania matematyczne. Oddany był intelektualnym ifilantropicznym projektom. Dzieło jego życia toObservations on Man z1749 roku. W 1742 przeprowadził się doBath, gdzie pozostał do śmierci. Istnieje problem z określeniem rzeczywistej daty śmierci Hartleya, niektórzy historycy mówią o roku1757.
Myśl filozoficzna Davida Hartleya wpłynęła niezwykle na brytyjska szkołę filozoficzną mająca ugruntowanie wempiryzmie,materializmie orazdeterminizmie. Głównymi zainteresowaniami brytyjskiego myśliciela były:neurologia,etyka oraz psychologia.
Najważniejsze osiągnięcie stanowił pomysł teoriiasocjacji w psychologii. Inspiracji w swoich badaniach szukał m.in.: uJohna Locke'a (tabula rasa) iThomasa Reida. Sam stał się inspiracją dla znanego psychologa i współtwórcy amerykańskiego pragmatyzmu –Williama Jamesa. Jego rozważania opierały się na kilku przesłankach. Poniższe zestawienie w skrótowy sposób obrazuje jego myśli.
Asocjacja, czyli uczenie odbywa się za pomocą dwóch praw (association by and repetition):
Popierał idee człowieka jako pustej tablicy (blank state), jaktabula rasa u Johna Locke’a.Jak Locke twierdził, że umysł ludzki jest czystą tablicą, jest zależny do uzyskiwanych wrażeń zmysłowych od otoczenia itd. Natomiast świadomość jest istotą powstałą ze zbioru prostych wrażeń. Dzięki takiemu podejściu fenomen pamięci i zjawisko emocji stawały się łatwiejsze do wytłumaczenia i zrozumienia. Owe fenomeny (zdaniem Hartleya) opierały się na zasadach graniczenia, synchronizacji oraz kolejności (uporządkowania zdarzeń). Czyli na naczelnych prawach asocjacji.
Sugerował, jakobynerwy były sztywnymi i trwałymi strukturami. A wibracje poszczególnych nerwów przenosiły (transmitowały) impulsy z jednego miejsca w ciele do następnego. Wykładnia Hartleya z zakresu medycyny dała nowoczesnym naukom silne ugruntowanie. Chodzi tutaj o utwierdzenie powiązania między stanamifizjologicznymi i psychologicznymi. Ponieważ sama teoria fizyczna jest niewystarczająca. Hartley wierzył, że doznania zmysłowe są rezultatem wibracji małych cząsteczek znajdujących się w nerwach m.in.mózgu. Podobnie jakNewton sądził, że charakter tej materii był zależny od doznań i położenia ciała np. elastyczny i rzadki w przypadku braku kontaktu z konkretnym obiektem lub gęstszy w odwrotnej sytuacji. Natomiast asocjacje wrażeń i idei wynikają z wibracji małych cząsteczek w mózgu. Przyjemność w tym przypadku jest wynikiem rzadkich i umiarkowanych wibracji,ból jest rezultatem wibracji doprowadzających do zerwania ciągłości nerwów. Tym samym wibracje oddziaływają na mózgu ludzki, tendencje do występowania słabych wibracji oraz podobnego rodzaju, korespondują do z teorią uczuć – teorii powstawania emocji (Hartleya).
Do najważniejszych dzieł Hartleya zalicza się "Observations on Man" z 1749 roku, gdzie drogą analizy uszkodzeń w mózgu oraz zaburzeń neurologicznych lekarz i filozof brytyjski dochodzi do zadziwiających wniosków. Wszelkie zaburzenia i dysfunkcje mózgu i centralnego układu nerwowego (choć całkowicie nie poznanego wtedy) zawsze związane są ze zmianami myślenia i percepcji.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.