Czwartek (skrótczw.[1]) –dzieńtygodnia międzyśrodą apiątkiem.
Według normy ISO-8601 jest czwartym dniem tygodnia[2]. Niegdyś był to dzień wolny od zajęć dlażaków[3]. Wkulturze ludowej ziem Polski czwartek obwarowany jest zakazami dotyczącymi sprzątania oraz przędzenia, których egzekutorką miała być boginiMarzanna[4].
W tradycjibiblijnej –chrześcijańskiej ijudaistycznej, gdzie za pierwszy dzień tygodnia uznawana jestniedziela, czwartek jest dniem piątym[5].
Polska nazwa, wspólna z innymijęzykami słowiańskimi, pochodzi od liczbycztery[6];cz. čtvrtek,ros. четверг (czetwierg),serb.-chorw. četvrtak. Podobnie wjęzykach bałtyckich:lit. ketvirtadienis <ketvirta ‛czwarta’ +diena ‛dzień’. Od liczbypięć wywodzą się natomiastport. quinta-feira igr. πέμπτη.
Łacińska nazwadies Iovis (dzień Jowisza) wpłynęła na nazewnictwo wielu języków europejskich, np.hiszp. jueves. Wjęzykach germańskich pochodzi od imienia nordyckiego bogaThora:ang. Thursday,norweski,duński iszwedzkitorsdag,niem. Donnerstag,niderl. donderdag. W wymarłymjęzyku Słowian Połabskich był określany jakoperundan – dzieńPioruna[7].
 | Zobacz w indeksieSłownika geograficznego Królestwa Polskiego hasłoCzwartek |
- ↑Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski: Skracanie nazw dni tygodnia. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2007-04-04. [dostęp 2013-08-28].
- ↑Norma ISO-8601. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, 2004-12-01. [dostęp 2013-03-09].
- ↑ElżbietaE. Skorupska-Raczyńska ElżbietaE.,Kto w piątek skacze, to w niedzielę płacze... Siedem dni tygodnia w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej, „Język. Religia. Tożsamość”, 1, 2015, s. 162 .
- ↑ArkadiuszA. Bartwicki ArkadiuszA.,Śmierć za przędzenie? Czyli czego nie robić w czwartek [online], iSAP – Słowiańska Agencja Prasowa, 4 czerwca 2020 .
- ↑Andrzej Przybylski: Ukradzione niedziele. Niedziela, 2009. [dostęp 2013-03-09].
- ↑Józef Matuszewski: Słowiański tydzień: geneza, struktura i nomenklatura. Ossolineum, 1978. Brak numerów stron w książce
- ↑NaďaN. Profantová NaďaN.,MartinM. Profant MartinM.,Encyklopedie slovanských bohů a mýtů, Praha: Libri, 2000, s. 161,ISBN 80-7277-011-X (cz.).
