Czart, zwany także jakoczort (cz.czert,rus.czort,ros. чёрт) – w wierzeniachSłowian demon zła, znany głównie u plemion ruskich, zastąpił starosłowiańskiegobiesa. W gwarze ludowej nazywany kusym, a w wierzeniachchrześcijańskichdiabłem[1].
W wierzeniach ludowych czart wyobrażany jest jako chromy. Zamieszkuje bagna, lasy i zbiorniki wodne, objawia się także w wirach powietrznych, co dało podstawę do wysunięcia teorii, według której czart był upersonifikowaniem niszczycielskiej siły wiatru. Czart zsyłał na ludzi niepogodę i choroby, a także namawiał do samobójstwa. Mógł przyjmować postać węża, psa, świni lub czarnego kota. W mitologii słowiańskiej czart prowadził kiedyś walkę z którymś z bogów, w trakcie której został zraniony w nogę, lub też został zrzucony z nieba i spadając złamał nogę. Inna wersja tego mitu mówi o odgryzieniu czartowi ogona przez psa nasłanego przez boga.
Pochrystianizacji określenie czart stało sięsynonimem słowa diabeł, zaś pierwotne znaczenie i funkcje czarta uległy zatarciu i są obecnie rekonstruowane na podstawiefolkloru.
Etymologię słowa wywodzono od określenia „czarny” lub „czary”[2], wskazywano też na podobieństwo dolitewskiegokyréti, „złościć się”. Inna możliwość to związek ze słowem „krótki”, „skrócony” (por.:ang.short,niem.kurz,łac.curtis), na co wskazuje też określenie „kusy” stosowane niekiedy wobec diabła. Imię pochodziłoby w tym wypadku od faktu, że czart miał jedną nogę krótszą.
![]() | Zobacz w indeksieSłownika geograficznego Królestwa Polskiego hasłoCzart |
![]() | Zobacz hasłoczart w Wikisłowniku |