Thomas Charles Curtis (ur.25 stycznia1860 wTopeka, zm.8 lutego1936 wWaszyngtonie) –amerykański prawnik i polityk, działaczPartii Republikańskiej, 31.wiceprezydent USA (1929–1933).
Kongresmen i senator ze stanuKansas, funkcjonariusz rządowy wysokiego szczebla. Był pierwszym Amerykaninem, posiadającymindiańskich przodków (z plemieniaKaw, zwanego teżKansa) i zarazem pierwszym nie w pełni białym Amerykaninem (w 3⁄8 pochodzenia indiańskiego), który objął jedno z dwóch najważniejszych stanowisk w państwie.
Przyszedł na świat wTopeka w stanieKansas. Jego ojcem był pochodzący z Indiany biały Orren Arms (Captain Jack) Curtis, a matką Ellen Pappan Curtis, półkrwiIndianka z plemienia Kaw (po żonie prapradziadka miał też ponoć nieco krwi plemieniaOsedżów). Gdy w 1863 jego matka zmarła, ojciec – żołnierz Unii – oddał trzyletniego Charlesa pod opiekę białej babki Permelii Hubbard Curtis z Topeka – zagorzałej metodystki i Republikanki. Trzy lata później młody Charles trafił do swojej indiańskiej babki Julie Gonville Pappan zrezerwatu Indian Kaw wCouncil Grove, gdzie uczęszczał do szkoły misyjnej. Gdy w 1868 Indian Kaw przeniesiono naTerytorium Indiańskie, za radą dziadków zamieszkał ponownie z babką w Topeka, gdzie kontynuował naukę. W letnich miesiącach w latach 1869–1875 dorabiał m.in. jako woźnica i dżokej w Kansas, na Terytorium Indiańskim i wTeksasie.
Indianom amerykańskim przyznano obywatelstwo i prawa wyborcze dopiero w 1924 za prezydenturyCalvina Coolidge’a. Curtis nie był jednak Indianinem czystej krwi, lecz mieszkającym poza rezerwatemMetysem i w 1878 Urząd ds. Indian (Indian Office) skreślił go z listy członków plemienia Kaw (wpisano go ponownie w 1898). Mimo powszechnych wówczas uprzedzeń jego indiańskie pochodzenie nie przeszkodziło mu w robieniu kariery. Pomogły mu w tym niewątpliwie podkreślane przez współczesnych: inteligencja, przenikliwość, zmysł do interesów i ujmujący charakter.
Uczęszczał m.in. do Topeka High School, a następnie studiował prawo w kancelarii Aderiala H. Case’a w Topeka i w 1881 – jako 21-latek – został przyjęty do korporacji adwokackiej. Jako prawnik od 1885 do 1889 był m.in. prokuratorem okręgowym w Shawnee County. Prowadził wówczas wiele spraw, głównie w zakresie prawa kryminalnego, i większość wygrywał (w tym sprawę o zamordowanie Indianina przez białego, w której argumentował, że gdyby ofiarą był biały, to przyszły morderca prawdopodobnie odstąpiłby od zbrodni). W okresieprohibicji był w Topeka pierwszym prokuratorem, który w ciągu 30 dni doprowadził do zamknięcia wszystkich saloonów w mieście.
Odziedziczoną wraz z siostrą po śmierci matki niewielką działkę na terenie byłego rezerwatu Kaw przekształcił w dochodowy interes, podając to później wielokrotnie jako przykład osiągnięć Indian, którym przyzna się prawo do indywidualnej własności ziemi i prawa obywatelskie (co umożliwiła tzw.Ustawa Dawesa z 1887) i używając tego jako argumentu za dążeniem do szybkiej asymilacji Indian.
27 listopada 1884 ożenił się z pochodzącą zPensylwanii Annie Elizabeth Baird (zm. 20 czerwca 1924) i miał z nią trójkę dzieci. Rok później, wraz z wyborem na prokuratora okręgowego, rozpoczął trwającą blisko cztery dekady karierę polityczną.
Przez sześć kolejnych kadencji, od 4 marca 1893 do 28 stycznia 1907 był republikańskim członkiem Izby Reprezentantów, a następnie członkiem Senatu od 28 stycznia 1907 (z przerwami) do 3 marca 1929.
Pod koniec XIX w. był autorem kilku (odrzucanych w większości) projektów ustaw mających wprowadzić zmiany naTerytorium Indiańskim i uczynić z niego kolejny stan USA. W 1898 był autorem tzw.ustawy Curtisa, która ograniczyła uprawnienia sądów plemiennych, przygotowała grunt pod asymilację tamtejszych tzw.Pięciu Cywilizowanych Narodów i umożliwiła powstanieOklahomy. W Kongresie starał się dbać o przyszłość indiańskich sierot i kobiet, broniąc jednocześnie przywilejów koncernów górniczych i naftowych, eksploatujących za bezcen bogactwa naturalne w indiańskich rezerwatach. W 1902 głosował za ustawą o likwidacji plemienia Kaw oraz podzieleniu ziem rezerwatu – 160 akrów otrzymało wówczas państwo (obecnie miastoWashunga w Oklahomie), a 1625 akrów – sam Curtis i jego dzieci (który zadbał wcześniej o ponowne wpisanie go na listę członków plemienia Kaw). W grudniu 1923 był autorem pierwszej senackiej wersji tzw.Poprawki o równych prawach doKonstytucji USA.
Curtis był zwolennikiem integracji Indian w społeczeństwie amerykańskim na równych prawach z innymi obywatelami i w 1924 głosował za przyznaniem im praw obywatelskich i wyborczych. Chociaż uważano go za konserwatystę, to opowiadał się też m.in. za ustawami o przyznaniu praw wyborczych kobietom, zakazie pracy osób młodocianych, ochronie praw związkowych i wspieraniu rolnictwa przez państwo.
Przez pewien czas był prezydentempro temporeSenatu USA, a także wysokim funkcjonariuszem Departamentu Zasobów Wewnętrznych oraz przewodniczącym senackiej komisji ds. Indian, przewodniczącym komisji obrony wybrzeża i przewodniczącym Konferencji Republikanów. W latach 1925–1929 był też liderem republikańskiej większości w Senacie. W 1932 jako wiceprezydent otwierałLetnie Igrzyska Olimpijskie wLos Angeles (przemówienie to słychać na filmieTheJim Thorpe Story).
W wyborczym roku 1928, kiedy to prezydencką nominację Republikańską uzyskałHerbert Hoover, Curtis został mianowany kandydatem na wiceprezydenta USA (choć z uwagi za swe zasługi dla Republikanów po cichu liczył nawet na prezydenturę). Republikanie wygrali wtedy wybory i Curtis został 31. wiceprezydentem. Funkcję tę pełnił przez jedną czteroletnią kadencję, od 4 marca 1929 do 3 marca 1933. Jako wiceprezydent opowiadał się za poprawą sytuacji amerykańskich Indian, nie wskazywał jednak, w jaki konkretnie sposób miałoby to nastąpić. Krytykował natomiast propozycje reform, przedkładane m.in. przez późniejszego znanegoKomisarza ds. IndianJohna Colliera. Znudzony szybko rutyną drugorzędnych obowiązków, poświęcał się organizacji licznych przyjęć dyplomatycznych i dekorowaniu biura dziełami indiańskich artystów. Na posiedzeniach gabinetu odzywał się nieczęsto i równie rzadko był proszony o radę.
W 1932 ponownie uzyskał nominację, jednakże ubiegający się o reelekcję tandem Hoover-Curtis został pokonany przez kandydatów demokratycznychFranklina D. Roosevelta iJohna N. Garnera.
Po przegranej i wycofaniu się z aktywnej działalności politycznej Curtis zamieszkał w 1933 wWaszyngtonie i podjął praktykę adwokacką; zmarł na atak serca w Waszyngtonie cztery lata później. Pochowano go w Topece.
Przez wiele lat był najbardziej znanym obywatelem stanu Kansas i osobą mieszanego pochodzenia na najwyższym stanowisku państwowym w USA. Obieralne stanowiska polityczne sprawował w sumie przez 38 lat. 4 marca 1959, w 30 rocznicę wyboru na urząd wiceprezydenta USA, w obecności wiceprezydentaRicharda Nixona wpisano go do Narodowego Panteonu Sławy Amerykańskich Indian wAndariko, w Oklahomie.
| Prezydent | |
|---|
| Wiceprezydent | |
|---|
| Szefowie departamentów | |
|---|
Identyfikatory zewnętrzne:
.svg)
