Chad gadja[a] (aram. חַד גַדְיָא,hebr. גדי אחד,gedi echad, tłum.jedno koźlę) – popularnapiosenka o charakterze dziecięcejwyliczanki, śpiewana podczassederu wPesach.
Oryginalnie powstała wjęzyku aramejskim, aleŻydzi syryjscy i marokańscy śpiewają ją wladino lub poarabsku; znana jest też jej wersjahebrajska[1]. Jej rękopis przechowywany był prawdopodobnie wWormacji, w domu rabinaEleazara z Wormacji (1150–1217[2]). Została odnaleziona w ręcznie spisanymsidurze z 1406 r.[3] Piosenkę drukowano potem w PraskiejHagadzie, po raz pierwszy w 1590[1].
Chad gadja opowiada o tym, jak ojciec za dwa pieniążki kupił koźlę, które zjadł kot, którego zagryzł pies, którego zbił kij, który strawił ogień, który ugasiła woda, którą wypił wół, którego zarżnął rzeźnik, którego zabiłAnioł Śmierci. Wyliczanka kończy się zgładzeniem Anioła Śmierci przez Boga. Każda zwrotka powtarza poprzednie wersy, a początkowy zwrot „chad gadja” (jedno koźlątko) stanowi refren na końcu każdego wersu[1][4].
Piosence nadano symboliczne znaczenie, Koźlę miało reprezentować lud Izraela prześladowany przez wielkie narody, które za karę dostawały się pod panowanie innych potęg. Ojciec symbolizował Boga, a dwa pieniążki, za które kupił koziołka –Mojżesza iAarona lub dwieTablice Dziesięciorga Przykazań[1][4].
PierwotnieChad gadja była przyśpiewką, zajmującą dzieci biorące udział w świątecznym posiłku i przypominającą, że nie ma grzechu bez kary. Z czasem jednak zaczęto ją traktować bardzo poważnie. Istnieją nawet wzmianki, że wyśmiewający się z niej zostali obłożenicheremem za okazywanie w ten sposób lekceważeniarabinom, którzy włączyli piosenkę do obrzędów pesachowych[1][4].
W 1989 własną wersję piosenkiChad Gadja zaproponowała izraelska piosenkarkaChawa Alberstein. Poruszała w niej problemy moralne związane z okupacją Palestyny i „cyklem przemocy” związanej zpierwszą intifadą. Wykonywanie utworu zostało początkowo zakazane przez rząd, jednak pod naciskiem opinii publicznej zakaz został zniesiony[5].
