Proklamacja Rzeszy Niemieckiej w Sali Zwierciadlanejpałacu wersalskiego 18 stycznia 1871, w rocznicę koronacji pierwszego pruskiego króla
Cesarstwo Niemieckie,Rzesza Niemiecka (niem.Deutsches Kaiserreich, Deutsches Reich) – niemieckiepaństwo federacyjne powstałe w wynikuzjednoczenia Niemiec dokonanego w latach 1866–1871 przezPrusy pod rządamiOttona von Bismarcka. Whistoriografii określane także jakoDruga Rzesza Niemiecka,II Rzesza (niem.Zweites Reich)[b]. Na przełomie XIX i XX wieku było jednym z najpotężniejszych państw Europy i świata, posiadało potężną armię iprzemysł, który w tym czasie przewyższył brytyjski i ustępował tylko amerykańskiemu.
Cesarstwo Niemieckie było formalniemonarchią konstytucyjną i państwem federalnym, złożonym z państw związkowych wchodzących w skład Rzeszy będącychmonarchiami iwolnymi miastami. Realnie największy wpływ na kierunek polityki zachowywalicesarz, będący jednocześniekrólem pruskim, oraz odpowiadający przed cesarzemkanclerz Rzeszy, który często był teżpremierem Prus. Prusy posiadając olbrzymią przewagę terytorialną, ludnościową i militarną górowały nad innymi państwami niemieckimi i nadawały ton polityce całej Rzeszy.
Godność cesarską sprawował urzędowo (łac.ex officio) władca największego państwa,Królestwa Prus, a jego oficjalny tytuł brzmiał „Cesarz niemiecki”, co miało oznaczać, że jedynie przewodniczył Rzeszy, gdyż był „pierwszy wśród równych” (primus inter pares) wobec innych władców niemieckich. Tytuł „Cesarz Niemców” odrzucono, ponieważ sugerował, że cesarz panuje z woli narodu, a nie dzięki łasce Bożej (Dei gratia). Taką neutralną tytulaturę przyjęto także i po to, aby nie zadrażniać stosunków zAustro-Węgrami, które choć zostały pokonane przez Prusy, to jednak cesarzFranciszek Józef nadal cieszył się autorytetem i poparciem wśród niektórych władców niemieckich, zmuszonych do posłuszeństwa wobec Prus. Obawiano się również pobudzenia nastrojów demokratycznych i rewolucyjnych wśród społeczeństwa.
Konstytucja Cesarstwa była napisana tak, że do końca jego istnienia prawnicy spierali się czy uznać Niemcy bardziej zapaństwo związkowe (Bundesstaat), czy też za związek państw (Staatenbund). Nie przeszkadzało to jednak Prusom w ścisłej kontroli niemieckiego życia wewnętrznego i polityki zewnętrznej, ponieważ o wszystkich najważniejszych sprawach decydował w istocie kanclerz powoływany przez cesarza, a stosunki z poszczególnymi królami i książętami regulowane były poprzez nieformalne związki partnerstwa i zależności.
Ówczesna opinia publiczna, ze względu na różnice religijne i gospodarcze, dzieliła się na pięć głównych nurtów: konserwatystów protestanckich, konserwatystów katolickich,prawicę liberalną, lewicę liberalną i lewicę. Obok reprezentantów tych nurtów wReichstagu zasiadali reprezentancimniejszości narodowych (m.in. Polacy)[1].
↑Użycie wyrazuRzesza (Reich) w nazwie nawiązywało do istniejącego w latach 962–1806Świętego Cesarstwa Rzymskiego (Heiliges Römisches Reich, potocznie:Altes Reich – Stara Rzesza lubErstes Reich – Pierwsza Rzesza), zwanego też od 1441 Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation). Do tej samej tradycji nawiązywało powstałe wcześniej (1804)Cesarstwo Austrii.
↑W tym język kaszubski, którym porozumiewało się 100 213 osób, i język mazurski, którym mówiło 142 049 osób.
Tomasz Paluszyński,Historia Niemiec i państw niemieckich. Zarys dziejów politycznych, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Języków Obcych w Poznaniu, wyd. II popr. i uzupełn., Poznań 2006, s. 386.
.svg)
.svg)
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
