Cesarstwo Etiopii (amh. መንግሥተ፡ኢትዮጵያ), znane także pod nazwąAbisynia – historyczne państwo we wschodniejAfryce, na terenach obecnychEtiopii iErytrei, a dawniej takżeSomalii, istniejące w latach 1137–1975.
Istniejące od I wieku p.n.e. na terytoriach obecnych Etiopii iSudanu Południowego państwoAksum zostało założone przez potomków ludów semickich z południowejArabii (głównie Sabejczyków), które ok. połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e. opanowały te tereny. W IV wieku kraj przyjąłchrześcijaństwo, które do 1974 byłoreligią państwową. Do XV wieku wykształcił się tam rodzajfeudalizmu zbliżony do europejskiego. Kraj borykał się sporadycznie z próbą ekspansjiislamu. W 1528 roku muzułmańskie sułtanaty istniejące na wybrzeżuMorza Czerwonego rozpoczęły wielką wojnę przeciwko chrześcijanom, która przeszła do historii jako wojna trzydziestoletnia. W 1528 roku zadano klęskę etiopskim przygranicznym feudałom wbitwie nad Samermą. W następnym roku armia cesarska przegrałapod Sybura Kurie. Podczas tej bitwy wykorzystano po raz pierwszy w Afrycebroń palną. Sukcesy zwiększyły napływ ochotników do szeregów sułtanatów, a łupy pozwoliły nawet na sprowadzenie artylerii. Ta po raz pierwszy została użyta wbitwie pod Antiochią w październiku 1531 roku. Od tamtej pory cesarz uciekał przedAhmadem Granem, tworzył kolejne armie, które raz po raz były niszczone. Część możnowładców przeszła na islam. Wszystko wskazywało, że los Etiopii jest przesądzony. W 1540 roku, po śmierci cesarzaLybne Dynygala, jego następca,Klaudiusz, rozpoczął „rekonkwistę”. Najważniejsza zmiana zaszła wKościele Etiopskim. Do tej pory pacyfistyczny, uznał wojnę z sułtanatami zawojnę religijną i zaczął wspierać walki z najeźdźcą. Już w tym samym roku pobito wojska Wezyra Asa. Etiopczycy nawiązali kontakty z Portugalczykami, którzy dostarczyli cesarstwu broń palną, artylerię, a także wysłali niewielki oddział strzelców. Klaudiusz wygrał w 1542 roku ważnąbitwę pod Wegerą. W roku następnym w czasie bitwy u stóp góry Zentara zginął imam Gran, co doprowadziło do podziałów w armii najeźdźców. Wkrótce nastała olbrzymia susza, która wymusiła dwuletni pokój. W 1548 roku Etiopowie przenieśli walki na terenySułtanatu Hererskiego. Sukcesu nie wykorzystano przez kolejną straszliwą suszę. W 1559 roku zginął cesarz Klaudiusz. Wojna jednak wygasła z powodu wieloletniej suszy i straszliwego wyludnienia sułtanatów arabskich. Etiopia odzyskała swoje ziemie, jednak nie powzięła ofensywy, gdyż Kościół Etiopski uważał się za elitarny i nie zamierzał nawracać sąsiadów. Wojna XXX-letnia doprowadziła doislamizacji części Etiopii, ułatwiła także ekspansję negroidalnych ludówOromo. Ślady tych zdarzeń są widoczne w tym państwie do dziś.
W 1855 roku władcą zostałTeodor II. Był on pierwszym cesarzem Etiopii po trwającym od roku 1784 okresie rozbicia dzielnicowego (tzw. Zamana Masafent – „wieku książąt”) i wojen pomiędzy władcami poszczególnych prowincji. Zapoczątkował okres centralizacji władzy w rękach cesarza, zakończony przezMenelika II. Dokonał reorganizacji administracji państwowej, zmienił system podatkowy, zniósł handel niewolnikami.
W XIX wieku w Etiopii krzyżowały się interesy mocarstw kolonialnych. O dominację nad Etiopią bezskutecznie starali się Brytyjczycy i Włosi. Kulminacją konfliktu z Włochami byłapierwsza wojna włosko-abisyńska zakończona klęską Włochów wbitwie pod Aduą, 1 marca 1896 r. W 1916 roku obalono cesarzaLydża Ijasu pod pretekstem sprzyjania muzułmanom. Zwierzchnik Kościoła Etiopskiego proklamował wówczasZeuditu cesarzową, jednocześnie wyznaczającTeferi Mekonnyna na następcę tronu. W 1930 roku w wyniku stłumienia puczuGugsa Welle, młody regent objął władze cesarską i przybrał imięHajle Syllasje I. 3 października 1935 roku w Etiopii wybuchładruga wojna włosko-abisyńska, w wyniku której Włosi zajęli kraj i przyłączyli go doWłoskiej Afryki Wschodniej[1][2]. W następstwie tego Hajle Syllasje I udał się na emigrację doWielkiej Brytanii. Po zwycięstwie sił militarnych pod auspicjami brytyjskimi nad Włochami w ramach kampanii wschodnioafrykańskiej w 1941 roku, Hajle Syllasje I ponownie objął rządy w Etiopii[1]. Za jego panowania, w 1952 roku dotychczas administrowana przez BrytyjczykówErytrea decyzjąZgromadzenia Ogólnego ONZ została przyłączona do Etiopii (w 1993 roku oderwała się od niej i uzyskała niepodległość), zaś w 1954 roku w granice kraju włączonoOgaden[3][4][5].
W 1974 roku, w związku z bardzo złą sytuacją gospodarczą i powtarzającymi się klęskami głodu, doszło do puczu wojskowego kierowanego przezMengystu Hajle Marjama, a w następstwie do wybuchuwojny domowej. 12 marca 1975 oficjalnie proklamowano kraj republiką.
- Janice Anderson, Anne Williams, Vivian Head: Rzezie, masakry i zbrodnie wojenne od starożytności do współczesności. Bellona, 2007.ISBN 978-83-11-11464-7.
- Bożena Bankowicz: Leksykon historii XX wieku. Wydawnictwo GEO, 1996.OCLC8386124164.
- Maria Pasztor, Dariusz Jarosz: NIE TYLKO FIAT: Z dziejów stosunków polsko-włoskich 1945–1989. Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.OCLC8373839569.
- Radosław Bania: Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA) u progu XXI wieku. KBWiPA, 2012.OCLC8363547018.
- Adekumobi, Saheed A. (2007).The History of Ethiopia. Westport: Greenwood Publishing Group. pp. 219 Pages.ISBN 0-31332-273-2.
- Pankhurst, Richard (2001).The Ethiopians: A History. Oxford: Blackwell Publishing. pp. 299 Pages.ISBN 0-63122-493-9.
- Shillington, Kevin (2004).Encyclopedia of African History, Vol. 1. London: Routledge. pp. 1912 Pages.ISBN 1-57958-245-1.
- ↑abczlikwidowane i scalone we Włoską Afrykę Wschodnią
- ↑abczlikwidowane i scalone w Libię
.svg)
.svg)
.svg)
