Zobacz też:inne znaczenia słowa „cerkiew”.
.jpg)
.jpg)
Cerkiew (zgr.kyriaké, Κυριακη (οικια) „(dom) Pana”, w uzupełnieniu doeklezja „zgromadzenie”, później „świątynia”, „kościół”) – budynek przeznaczony do sprawowania nabożeństw wcerkwi prawosławnej lubunickiej (greckokatolickiej). Jest przestrzeniąsakralną dla celebracjiBoskiej Liturgii.Prawosławni oraz grekokatolicy wierzą, że jest ona miejscem szczególnego przebywania samegoBoga.
Jeszcze w szesnastowiecznym języku staropolskim słowocerkiew odnosiło się zarówno do świątyni prawosławnej, jak i do kościołów katolickiego i protestanckiego, a nawet do synagogi. Analogicznie pojęcie Cerkiew pisane wielką literą mogło odnosić się do wspólnoty wiernych, organizacji kościelnej dowolnego wyznania. Równocześnie słowokościół było powszechnie wykorzystywane na określenie świątyń prawosławnych. W tekstach polemicznych z okresu konfliktu prawosławno-unickiego w końcu XVI i na początku XVII w. pojęciecerkiew nadal bywało używane na określenie świątyń zarówno prawosławnych, jak i katolickich (także obrządku łacińskiego). Wyraźne rozróżnienie pojęćcerkiew ikościół następuje w końcu XVI w. i definitywnie najpewniej w stuleciu następnym[1].
Pierwsze cerkwie stawiali budowniczowie greccy sprowadzeni zKonstantynopola, dlatego podstawowy typ cerkwi murowanej wywodzi się od późnobizantyjskich świątyń wznoszonych na planie krzyża i zwieńczonych kopułą[2]. Późniejszy jej rozwój architektoniczny na rozległych obszarach wpływu obrządku prawosławnego był uzależniony od warunków miejscowego środowiska. Najbardziej charakterystyczne typy i formy cerkwi wykształciły się na Rusi. W XV wieku głównym ośrodkiem budowy cerkwi stała sięMoskwa, gdzie wzniesiono monumentalne sobory naKremlu:
Rozwój architektury cerkiewnej charakteryzuje się coraz większym zróżnicowaniem typów budowli i wzrastającą ich dekoracyjnością. Szczególne bogactwo form cechuje cerkwie drewniane na terenieRosji,Białorusi,Ukrainy,Słowacji oraz wschodniejPolski. Cerkwie budowano zcegły i kamienia, ale nieporównywalnie – w stosunku do innych typów kościołów – duża liczba cerkwi była drewniana.
Jednym z mistrzów malarstwa ściennego był wXIV wiekuTeofan Grek przedstawiciel tzw.szkoły nowogrodzkiej. Innymi uznanymi artystami byliAndriej Rublow orazDionizy działający w Moskwie.
Kościoły greckie, od okresu wczesnochrześcijańskiego, aż do państwa nowogreckiego, pozostawały wiernestylowi bizantyńskiemu. Ewentualne korekty wiążą się z tradycją frankońską, w niektórych regionach popularną od XI aż po XIX wiek, oraz z tradycją włoską. Po odzyskaniu niepodległości, zaznaczył się wpływklasycyzmu, następnie także architektury nowoczesnej, wciąż jednak z zachowaniem jej bizantyńskiej stylizacji. Toteż współczesne słowniki grecko-polskie unikają określania greckich świątyń prawosławnych mianem cerkwi, greckie pojęcie „εκκλησία” tłumacząc wyłącznie jako „kościół”[3][4]. Największy z polskich słowników polsko-greckich słowo „cerkiew” tłumaczy na grecki jakokościół prawosławny lub unicki (krajów słowiańskich)[5]. Słownikijęzyka polskiego definiują termin cerkiew jako oznaczający świątynię prawosławną w ogólności, bez rozróżniania kraju, w którym obiekt się znajduje[6][7]. Słowa „cerkiew” używa się także w stosunku do Kościołów Greckokatolickich[8].
Spośród planów, na których buduje się cerkwie najbardziej rozpowszechnione są plany:
Cechą, która odróżnia cerkiew od innych budynków jest jej pokrycie kopułami.Kopuła jest symbolemnieba, Boga, świętych i świata anielskiego. Liczba kopuł nie jest dowolna i ma znaczenie symboliczne:
Na każdej kopule umieszczony jest krzyż, co oznacza, że cerkiew oddaje chwałę Jezusowi Chrystusowi.
Kształt kopuł, będących charakterystycznym elementem architektury cerkiewnej, przybierał różne formy w zależności od regionu. W architekturze sakralnej:
.jpg)
Wnętrze cerkwi dzieli się na:
W Polsce cerkwie prawosławne zwykle nie mają ławek z wyjątkiem tych pod ścianami, co daje większą swobodę poruszania się wiernych niż w świątyniach katolickich i protestanckich. Ławki bywają jednak w cerkwiach prawosławnych na południu Polski, co wiąże się z wpływami tradycji greckiej.
Ściany części środkowej pokryte są ikonami zawieszonymi lub umieszczonymi na półeczkach.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Cerkiew |
 | Zobacz hasłocerkiew w Wikisłowniku |
