Casus belli (łac.casus ‘sprawa, przypadek, traf’ odcadere ‘(wy)padać, zdarzać się’;bellidopełniacz odbellum ‘wojna’)[1] – powód lub pretekst do rozpoczęciadziałań wojennych[2].
Casus belli to łacińskie wyrażenie pochodzące z teoriiprawa międzynarodowego. Formalnie wyrażenie to (które przetłumaczyć można jako „ryzyko wojny” lub „okazja do wojny”) jest częścią formalnej deklaracjiwojny przezpaństwo, które wymienia: żale i pretensje, jakie państwo ma lub może mieć w stosunku do innego państwa, intencje, jakie nim kierują, by rozpocząć wojnę, a także działania, jakie mogą zostać podjęte, by zapobiec konfliktowi lub przywrócićpokój. Deklaracja taka stara się spełnić kryteriaius ad bellum, „sprawiedliwej przyczyny”, „deklaracji publicznej” iultima ratio („ostatecznego argumentu”)[3]. Formalne deklaracje wojny są obecnie niezwykle rzadkie, acasus belli oznacza zwykle powody danego państwa do wypowiedzenia wojny, bez odnoszenia się do jakichkolwiek dokumentów czy propozycji jego zapobieżenia, czasem nawet bez wskazywania, czy owe powody są sprawiedliwe.
Przykłady z roku 1914:
Przykłady incydentów grożących wojną, które zażegnano:
- ↑Władysław Kopaliński: casus; casus pascudeus; casus foederis; casus belli. [w:]Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-04]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-07-02)].
- ↑casus belli, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-11] .
- ↑III Konwencja Haska z 1907 dotycząca rozpoczęcia krokównieprzyjacielskich głosi, żestrony jej uznają, iż kroki wojenne między nimi nie powinny się rozpoczynać bez uprzedniego i niedwuznacznego zawiadomienia, które będzie mieć formę bądź umotywowanego wypowiedzenia wojny, bądź formęultimatum z warunkowym wypowiedzeniem wojny (art. 1) astan wojny powinien być mocarstwom neutralnym bez zwłoki zakomunikowany (art. 2).
- ↑The Austro-Hungarian Declaration of War on Serbia, 28 July 1914.
- ↑Germany’s Declaration of War with Russia, 1 August 1914.
- ↑Germany’s Declaration of War with France, 3 August 1914.Sojusz francusko-rosyjski z 1892 zobowiązywał każdą ze stron do zaatakowania Niemiec w razie ich ataku na którąś ze stron.
- ↑Great Britain and the European Crisis. 1914. s. 76. [dostęp 2019-03-05]. (ang.).
- ↑The British Declaration of War, 4 August 1914.
- PWN Leksykon:Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001,ISBN 83-01-13506-9.
