Archibald Alexander Leach urodził się 18 stycznia 1904 przy 15 Hughenden Road, ulicy położonej na północnych przedmieściachHorfield, dzielnicy angielskiego miastaBristol[b][3]. Był drugim dzieckiem Eliasa Jamesa Leacha (1873–1935) i Elsie Marii Leach (z domu Kingdon; 1877–1973)[4]. Jego ojciec pracował jako prasowacz u krawca w fabryce ubrań, a matka, pochodząca z rodziny cieśli, była szwaczką[5]. Starszy brat John William Elias Leach (1899–1900) zmarł w wynikugruźlicy układu nerwowego[6]. Grant częściowo uważał się zaŻyda[c]. Miał nieszczęśliwe dzieciństwo[12] – ojciec byłalkoholikiem[13] i często zdradzał żonę[12], która cierpiała nadepresję kliniczną[14]. Przy pomocy matki uczył się tańca i pobierał lekcje nauki gry na pianinie, mając 4 lata[15]. Okazjonalnie zabierała ona syna do kina, gdzie ten podziwiał występy artystów, takich jakBroncho Billy Anderson,Charlie Chaplin,Chester Conklin,Ford Sterling,Mack Swain czyRoscoe Arbuckle[16]. Gdy miał 4,5 roku, został wysłany doBishop Road Primary School[17].
„Miał takietraumatyczne dzieciństwo, było straszne. Pracuję z wieloma dziećmi na ulicy i słyszałam dużo opowieści o tym, co dzieje się, gdy rodzina ulega rozpadowi – ale jego los był po prostu straszny.”
Biograf aktoraGraham McCann wspominał, że Maureen Donaldson, kochanka Granta z lat 70., twierdziła w swojej książce, że jego matka „nie potrafiła okazywać uczuć ani ich przyjmować”[19]. Inny biograf Geoffrey Wansell uważał, że Elsie mocno obwiniała się za śmierć starszego z braci i nigdy nie mogła sobie tego wybaczyć[d][4]. Grant wprost przyznawał, że skomplikowane relacje z matką miały bezpośredni wpływ na jego późniejsze kontakty z kobietami[20]. Elsie w wyniku utraty dziecka wykazywała się dużą nadopiekuńczością w stosunku do młodszego z synów, obawiając się, że jego również może stracić[15]. Jednocześnie winiła go za zajęcie miejsca zmarłego syna i często wymierzała mu kary[12].
Gdy Grant miał 9 lat, Elias James Leach umieścił jego matkę w szpitalu Glenside na oddziale psychiatrycznym, tłumacząc początkowo synowi, że odeszła ona na „długie wakacje”[21], a później – za namową dwóch kuzynów – że umarła nazawał serca[22]. Po tym wydarzeniu przeprowadzili się do domu babki w Bristolu[23]. Rok później ojciec ożenił się ponownie[24] i założył nową rodzinę[18]. Na krótko przed swoją śmiercią w 1935, gdy syn miał 31 lat[25], przyznał się Grantowi do kłamstwa i oświadczył, że Elsie Maria Leach żyje i przebywa w zakładzie psychiatrycznym[18]. Grant, krótko po tym, gdy dowiedział się gdzie przebywała kobieta, w czerwcu 1935 poczynił starania, by zabrać ją ze szpitala[26]. Odwiedził matkę w Anglii w październiku 1938, zakończywszy zdjęcia do filmuGunga Din (1939)[27].
Z uwagi narodzicielską alienację w okresie młodości miewał trudności w nawiązywaniu kontaktów towarzyskich i był nerwowy. Lubił teatr, szczególniepantomimy wystawiane w okresieBożego Narodzenia, na które chodził z ojcem[28]. Po jednym z przedstawień wystąpił jakostatysta wspektaklu pantominy produkowanej przez Roberta Lomasa[12]. Latem 1910 zaprzyjaźnił się ztrupą tancerzy akrobatycznych o nazwie „The Penders” lub „Bob Pender Stage Troupe”. Został szczudlarzem i dołączył do tournée zespołu[29]. Podczas dwutygodniowych występów wberlińskim teatrzeWintergarten w 1914 zauważył go producentJesse Lasky, działający naBroadwayu[30][31]. W pierwszym roku występów z trupą zagrał w pantomimieJaś i magiczna fasola wTheatre Royal przy Drury Lane[32].
W 1915 otrzymałstypendium, dzięki któremu mógł uczęszczać doFairfield Grammar School w Bristolu[13]. Jego ojciec wydał ostatnie oszczędności namundurek szkolny[33]. Z uwagi na swój wygląd i akrobatyczny talent stał się osobą cenioną wśród kolegów i koleżanek[34], którzy nazywali go „Gussie”[35]. Czynnie uczestniczył w sportowych zajęciach uczelni, wyrobił sobie opinię urwisa, często odmawiał odrabiania pracy domowej[36] i nie przepadał za większością przedmiotów[e]. Wieczory spędzał, pracując zakulisami bristolskich teatrów, a w 1917, gdy miał 13 lat, odpowiedzialny był za oświetlenie na występach magikaDavida Devanta wBristol Hippodrome[38]. Przy każdej okazji pojawiał się w teatrze[37]. Aby jak najmniej myśleć o swoim nieszczęśliwym młodzieńczym życiu, latem 1917 zgłosił się na ochotnika do pracy w charakterze posłańca i przewodnika w porcie wojskowym wSouthampton[39]. Spędzony tam czas utwierdził go w pragnieniu podróżowania; chcąc opuścić Bristol, próbował swoich sił jakochłopiec okrętowy, lecz odmówiono mu z uwagi na zbyt młody wiek[40].
13 marca 1918 został wydalony z Fairfield Grammar School[41]. Podawano kilka przyczyn, w tym przebywanie w damskiej toalecie i na dziedzińcu dla dziewcząt oraz pomoc w kradzieży dwóm kolegom na terenie pobliskiego miastaAlmondsbury[f][43]. Trzy dni po zdarzeniu dołączył do trupy Pendera[g]. Ojciec Granta – dowiedziawszy się o tym – podpisał trzyletni kontrakt pomiędzy jego synem a Penderem, przewidujący tygodniowe wynagrodzenie z wyżywieniem i pokojem, a także lekcje tańca i inne czynności z zakresu jego zawodu do osiągnięcia pełnoletności. W umowie zawarto klauzulę o możliwości podwyżki w zależności od wyników w pracy[47].
New York Hippodrome, gdzie Grant występował z trupą „The Penders” na początku lat 20. w przebojowym musicaluGood Times (1920/1921)Cary Grant iQueenie Smith w musicaluThe Street Singer (1930)
Za występy z trupą Pendera otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 10 szylingów tygodniowo[48]. Grupa rozpoczęła tournée po kraju[49], a on sam wykorzystywał rozwinięte zdolności w pantomimie do poszerzenia umiejętności aktorskich[42]. 21 lipca 1920 trupa udała się statkiem pasażerskimRMS Olympic na występy po Stanach Zjednoczonych[50].Richard Schickel twierdził, żeDouglas Fairbanks iMary Pickford byli na pokładzie tego samego statku, powracając z podróży poślubnej. Fairbanks, nazywany „królemHollywood”, stał się dla Granta dużą inspiracją[51]. Przybywszy na miejsce grupa występowała przez dziewięć miesięcy, dwanaście razy w tygodniu[42] w największym teatrze na świecie,nowojorskimNew York Hippodrome, o pojemności niespełna sześciu tysięcy miejsc[50]. IchmusicalGood Times okazał się sukcesem[50].
Na fali dobrego przyjęciaGood Times rozpoczął tournée jako artystawodewilowy, występując m.in. wCleveland,Milwaukee iSaint Louis[52]. Zdecydował się pozostać wraz z kilkoma innymi członkami grupy w Stanach Zjednoczonych, podczas gdy reszta wróciła do Anglii. Podziwiał występybraci Marx, aZeppo był jego idolem[53]. W lipcu 1922 wystąpił wraz z siedmioma kolegami pod nazwą „Knockabout Comedians” wPalace Theatre na Broadwayu[52]. Latem założył grupę „The Walking Stanleys”, w skład której weszło kilku byłych członków trupy Pendera. Pod koniec roku wystąpili oni w musicaluBetter Times prezentowanym w New York Hippodrome[54].
Po spotkaniu na jednym z przyjęć George’a C. Tilyou, właściciela toru wyścigowego wSteeplechase Park na półwyspieConey Island wBrooklynie[52], został wynajęty w charakterze osoby reklamującej tor. Pojawił się na szczudłach w jasnobrązowej marynarce i z tablicą ogłoszeniową[53]. Przez następne dwa lata zwiedzał Stany Zjednoczone, występując z „The Walking Stanleys”. W 1924 po raz pierwszy odwiedziłLos Angeles, które wywarło na nim duże wrażenie[52]. Kiedy wspomniana grupa rozpadła się, Grant powrócił do Nowego Jorku, występując w National Vaudeville Artists Club mieszczącym się przy West 46th Street. W trakcie przedstawień wykonywał akrobatykę,żonglerkę, różne sztuczkikomiczne oraz przez krótki okres jazdę namonocyklu pod pseudonimem „Rubber Legs”[55]. Praca ta była szczególnie wymagająca, ale dała Grantowi szansę na udoskonalenie komediowych technik i rozwinięcie umiejętności, przynosząc korzyści w jego przyszłej pracy[56].
ObokJean Dalrymple, Grant stał się czołowym artystą wodewilowym i postanowił utworzyć „Jack Janis Company”, z którym rozpoczął tournée w maju 1926[57]. W owym czasie częstokrotnie błędnie uważany był za Australijczyka, wskutek czego nadawano mu pseudonimy „Boomerang” lub „Kangaroo”[58]. W wyniku zmiany środowiska akcent Granta uległ zmianie, przez co określany był jako „transatlantycki” lub „środkowoatlantycki”[h][59].
Grant pod koniec lat 20. lub na początku 30. XX wieku
W 1927 został obsadzony w roli Australijczyka w musicalu Reggiego HammersteinaZłoty świt[61], zarabiając 75 dolarów tygodniowo[62]. Chociaż widowisko nie zostało dobrze przyjęte, to wystawiano je 184 razy, a kilkukrytyków zaczęło dostrzegać talent Granta, pisząc o nim jako „przyjemnym młodzieńcu” lub „wykwalifikowanym młodym nowicjuszu”[62]. W następnym roku dołączył doWilliam Morris Agency i został ponownie obsadzony w młodzieńczej roli w musicaluPolly w reżyserii Hammersteina, która okazała się nieudaną produkcją[62]. Jeden z krytyków napisał, że Grant „ma silny, męski sposób bycia, ale niestety nie potrafi wydobyć piękna z utworów muzycznych”[56]. Presja związana z niepowodzeniem widowiska zaczynała budzić w nim niepokój i ostatecznie po sześciu tygodniach otrzymywania negatywnych recenzji został odsunięty odspektaklu[63]. Mimo tego, kontrakt przyszłego aktora próbował wykupićFlorenz Ziegfeld, lecz Hammerstein odsprzedał go braciom Shubert[63].Jacob J. Shubert obsadził Granta u bokuJeanette MacDonald we francuskiejkomediiBoom-Boom, której premiera odbyła się 28 stycznia 1929 i wystawiana była wCasino Theatre na Broadwayu[64]. MacDonald przyznawała w późniejszym czasie, że był „absolutnie straszny w tej roli”, ale wykazywał się dużym urokiem, który przyciągał ludzi i pozwolił skutecznie uchronić przedstawienie od porażki[63].Sztuka wystawiana była 72 razy, a Grant zarabiał 350 dolarów tygodniowo[65]. Po zakończeniu przeniósł się doDetroit w stanieMichigan, a następnie doChicago wIllinois[i][63].
Aby poprawić swój nastrój, w 1927 zakupił sportowy modelPackarda[63]. Przebywając w Anglii odwiedził swojegoprzyrodniego brata Erica, który utrzymywał w tajemnicy miejsce pobytu matki aktora[66]. Po powrocie do Nowego Jorku zagrał rolę Maxa Grunewalda w produkcji ShubertaA Wonderful Night[67]. Premiera spektaklu odbyła się 31 października wMajestic Theatre, dwa dni pokrachu na Wall Street. W sumie odbyło się 125 występów, które trwały do lutego 1930[68]. Sztuka zebrała różne recenzje; jeden z krytyków określał ją jako „mieszaninęJohna Barrymore’a i cwaniactwa”, inny z kolei przyznawał, że Grant wniósł „powiew czarodziejskiego Broadwayu” do swojej roli[69]. Po premierach sztuk ze swoim udziałem Grant zaczął zdobywać uznanie, lecz w dalszym ciągu trudno było mu nawiązywać relacje z kobietami. „Przez te wszystkie lata spędzone w teatrze, trasie i Nowym Jorku, otoczony byłem wieloma atrakcyjnymi kobietami, ale nigdy nie byłem w stanie się z nimi w pełni porozumieć” – wspominał[70].
W sezonie 1930/1931 przez dziewięć miesięcy występował w musicaluThe Street Singer[71]. Po zakończeniu produkcji, na początku 1931 bracia Shubert zaprosili go na letnie występy w amfiteatrzeThe Muny w Saint Louis. Grant pojawił się w dwunastu różnychoperetkach, wystawianych 87-krotnie[j][72]. Otrzymywał od lokalnych krytyków pochlebne opinie, zyskując reputację romantycznego wiodącego aktora[71]. Znaczący wpływ na jego ówczesny styl gry mieliA.E. Matthews,Gerald du Maurier,Jack Buchanan iRonald Squire[73]. Jak przyznawał, zainteresował się występami ze względu na „dużą potrzebę bycia lubianym i podziwianym”[4]. Pod koniec letniego sezonu bracia Shubert zwolnili go po tym, jak nie zgodził się na obniżkę wynagrodzenia z powodu trudności finansowych wywołanych kryzysem gospodarczym[70].ImpresarioWilliam B. Friedlander przedłożył Grantowi ofertę głównej roli w musicaluNikki, gdzie występował u bokuFay Wray w roli żołnierza w powojennej Francji. Premiera spektaklu odbyła się 29 września 1931 w Nowym Jorku, lecz po 39 przedstawieniach została zdjęta z afisza z powodu pogłębiającego się kryzysu gospodarczego[70].
Roland Young, Cary Grant, Lili Damita i Charles Ruggles w scenie z filmuTo jest ta noc (1932), będącym debiutem ekranowym aktora
Kreację Granta w sztuceNikki pozytywnie oceniałEd Sullivan na łamach „The New York Daily Newsa”, który podkreślał, że „młody chłopak z Anglii ma dużą przyszłość w filmach”[74]. Przychylne recenzje spowodowały, że wziął on udział wzdjęciach próbnych studia Paramount Publix, w efekcie czego wcielił się w rolę marynarza wfilmie krótkometrażowymSingapurska Sue (reż.Casey Robinson)[74]. Według biografia Grahama McCanna Grant zagrał „bez przekonania”[k][75]. Dzięki Robinsonowi miał okazję spotkać się ze współzałożycielemParamount Pictures Jesse Laskym oraz dyrektorem generalnym tej wytwórniB.P. Schulbergiem[76]. Po udanym castingu, reżyserowanym przezMariona Geringa[l], 7 grudnia 1931 Schulberg podpisał z Grantem pięcioletni kontrakt[78], gwarantujący mu zarobki rzędu 450 dolarów tygodniowo[70]. Producent zażądał od artysty, aby ten zmienił swoje imię na „coś co będzie brzmiało typowo amerykańsko, jakGary Cooper”. Ostatecznie wybór padł na Cary’ego Granta[m][80][81].
Grant postanowił utworzyć wizerunek, który McCann nazwał „uosobieniem męskiego splendoru” i sprawił, że Douglas Fairbanks stał się jego pierwszym wzorem[82]. Biograf zauważył, że kariera Granta w Hollywood ruszyła natychmiast z uwagi na jego „prawdziwy urok”, co wyróżniało go spośród innych dobrze zapowiadających się aktorów w tamtym czasie, dzięki czemu „niezwykle łatwo można było znaleźć osoby, które chętnie wspierały jego początkującą karierę”[83].
Zadebiutował rolą Stephena wkomedii z okresu eryPre-CodeTo jest ta noc (reż.Frank Tuttle) u bokuLili Damity iThelmy Todd[84]. Choć Grant nie lubił odgrywanej przez siebie postaci i groził opuszczeniem Hollywood[85], jeden zkrytyków „Variety” pochwalił występ aktora, określając go „frapującym”[86]. W 1932 wcielił się w rolę bogatego playboya wmelodramacieBlond Venus (reż.Josef von Sternberg) u bokuMarlene Dietrich[87]. William Rothman opisywał kreację Granta jako „wyobrażenie charakterystycznego rodzaju męskości nonmacho, które umożliwiło mu wcielenie się w człowieka zdolnego do bycia bohaterem romantycznym”[88]. Sam aktor przyznawał, że w trakcie realizacji często popadał w konflikt z reżyserem, z którym dyskutował po niemiecku[89].
Perspektywy aktora poprawiły się, gdy w połowie 1935 został wypożyczony doRKO Pictures[107]. ProducentPandro S. Berman zdecydował się na zatrudnienie Granta, ponieważ jak sam przyznawał: „widziałem, że robi rzeczy, które były doskonałe, a[Katharine] Hepburn też go chciała”[108]. Pierwszym filmem dla RKO byłkomediodramatSylvia Scarlett (reż.George Cukor), gdzie nawiązał współpracę z Hepburn[109] (para w późniejszych latach trzykrotnie współpracowała ze sobą przy produkcjach filmowych)[110]. Mimo komercyjnego niepowodzenia[111], film zyskał uznanie wśród krytyków[112], a sam aktor uważał go za przełomowy w swojej karierze[113].
Kiedy jego umowa z Paramountem po ukończeniuWedding Present (reż.Richard Wallace) w 1936 dobiegła końca, Grant postanowił jej nie odnawiać po tym, jak studio odmówiło mu możliwości swobodnego wybierania ról. Tym samym stał się pierwszym aktorem w Hollywood, który pracował na własną rękę, bez żadnego kontraktu. Dzięki temu mógł liczyć na zyski w wysokości 300 tys. dolarów za film[114]. Pierwszą produkcją, w której wystąpił jako aktor niezależny, była komedia romantycznaThe Amazing Quest of Ernest Bliss (reż.Alfred Zeisler). Zdjęcia do filmu realizowano w Anglii[113]. Obraz Zeislera okazał się finansową klapą, co skłoniło Granta do ponownego rozważenia swojej wcześniejszej decyzji. Sukces kasowy i uznanie krytyków za dramatSuzy (1936, reż.George Fitzmaurice), gdzie wcielił się w rolę francuskiego lotnika u bokuJean Harlow iFranchota Tone’a[115], doprowadził do podpisania przez aktora wspólnej umowy ze studiami RKO iColumbia Pictures, w której zawarto klauzulę, pozwalającą na wybór przez Granta odpowiadających mu ról[114]. Kontrakt aktora z drugą z wymienionych wytwórni wiązał strony na cztery filmy w ciągu dwóch lat, gwarantując Grantowi zarobki rzędu 50 tys. za dwa pierwsze i 75 tys. dolarów za każdy następny[116].
Biograf Jerry Vermilye przyznał, że sukcesNiewidzialnego małżeństwa był „logiczną trampoliną” do otrzymania przez Granta głównej roli w screwball comedyNaga prawda (reż.Leo McCarey)[119]. Naplanie po raz pierwszy miał okazję współpracować zIrene Dunne iRalphem Bellamym. Pomimo że McCarey rzekomo nie przepadał za Grantem[122] – który wyśmiewał go odgrywając jego maniery w filmie[123] – to w trakcieujęć potrafił docenić komediowy talent aktora i często namawiał go do wykorzystywania umiejętności rozwiniętych w wodewilu[122]. Film okazał się sukcesem komercyjnym oraz otrzymał pozytywne opinie od krytyków.Naga prawda pozwoliła ugruntować pozycję Granta jako gwiazdy Hollywood[124], a także uczyniła z niego wiodącego aktora gatunku screwball comedy[125].Benjamin Schwarz przyznawał po latach na łamach „The Atlantic”, żeNaga prawda była dla Granta „początkiem najbardziej spektakularnej passy jednego aktora w historiikinematografii amerykańskiej”[126].
Katharine Hepburn i Cary Grant w filmieDrapieżne maleństwo (1938)Cary Grant i Katharine Hepburn w filmieWakacje (1938)
W 1938 wystąpił u boku Hepburn w screwball comedyDrapieżne maleństwo (reż.Howard Hawks), która obfitowała w kłótnie i słowne potyczki między ekranową parą, a na jej planie użyto m.in. żywychlampartów[127]. Grant, który początkowo nie był pewien w jaki sposób odgrywać swoją rolę, otrzymał wskazówkę od Hawksa, by wyobraził sobie stylHarolda Lloyda[127]. W trakcie zdjęć aktor otrzymał większą swobodę wscenach komediowych w stosunku do Hepburn, dla której były to początki w tym gatunku[128]. Aktor nie czuł się zbyt swobodnie w towarzystwie lamparta na planie. Hepburn w ramach żartu umieściła w wylocie kanału wentylacyjnego w jego garderobie wypchanego lamparta. Jak wspominała w swojej biografii, Grant na jego widok „wybiegł niczym błyskawica”[129]. Pomimo ponad 350 tys. strat dla RKO, film zebrał entuzjastyczne recenzje[130].
W tym samym roku obydwoje ponownie wystąpili razem, grając główne role w komedii romantycznejWakacje (reż. George Cukor), będącejremakiemfilmu z 1930[131]. Produkcja była finansową porażką do tego stopnia, że Hepburn zaczęto określać w prasie mianem „trucizny box office’u”[125]. Seria komercyjnych niepowodzeń nie zachwiała pozycją Granta, którego rozpoznawalność była większa niż wcześniej[132]. Jerry Vermilye uważał, że w 1939 jego role zaczęły być bardziej dramatyczne, aczkolwiek wciąż z humorystycznym wydźwiękiem[133]. W przygodowo-historycznymGunga Din (reż.George Stevens), którego akcja rozgrywała się w bazie militarnej na terenie Indii[q], wcielił się w postać sierżanta wojsk brytyjskich Archibalda Cuttera, grając m.in. u bokuDouglasa Fairbanksa Jr.[132] W następnych produkcjach wykreował role pilota Geoffa Cartera w przygodowym melodramacieTylko aniołowie mają skrzydła (reż. Howard Hawks) zJean Arthur iRitą Hayworth[135] oraz zamożnego właściciela ziemskiego Aleca Walkera wIn Name Only (reż. John Cromwell) zCarole Lombard iKay Francis[136].
W 1940 Grant wystąpił w screwball comedyDziewczyna Piętaszek (reż. Howard Hawks), grając gruboskórnego wydawcę gazety, który dowiaduje się, że jego była żona i dziennikarka (Rosalind Russell), ma wyjść za mąż za specjalistę ubezpieczeniowego[137]. Film zebrał pochlebne recenzje i był chwalony m.in. za silną chemię i „werbalny atletyzm” pomiędzy dwójką głównych bohaterów[137].Moja najmilsza żona (reż.Garson Kanin), przy produkcji której Grant ponownie współpracował z Dunne[138], została określona przez magazyn „Life” mianem „pierwszorzędnej komedii”[139]. Produkcja Kanina była drugim najbardziej dochodowym filmem dla RKO, przynosząc 500 tys. dolarów zysku[r][141].
9 września na ekrany kin wszedł dramatHowardowie z Wirginii (reż. Frank Lloyd), gdzie Grant wystąpił u bokuMarthy Scott[142].Bosley Crowther, w recenzji zamieszczonej na łamach „The New York Timesa”, przyznawał, że to „jeden z najlepszych historycznych obrazów jakie zrobiono do tej pory”[143]. Ostatnim filmem aktora zrealizowanym w 1940 była komedia romantycznaFiladelfijska opowieść (reż. George Cukor) oparta na sztuce pióraPhilipa Barry’ego, gdzie po raz czwarty i ostatni wystąpił wspólnie z Hepburn. Na ekranie partnerował imJames Stewart[144]. Grant wcielił się w rolę Dextera Havena, byłego męża Tracy Samanthy Lord (Hepburn)[145]. „The Hollywood Reporter” pisał, że „nie ma wystarczającej liczby słów, aby docenić ten obraz”, dodając: „pięknie skromny i powściągliwy występ Granta zyskał uznanie”[145]. Sam aktor uważał swoją kreację na tyle dobrą, że był rozczarowanym gdy nie uzyskał za nią nominacji do nagrody Akademii Filmowej, co skwitował w żartobliwym tonie: „Muszę wpierw osmolić swoje zęby, nimAkademia potraktuje mnie poważnie”[146], nawiązując do sympatii ówczesnych członków Akademii do aktorów wcielających się w role włóczęgów i uciskanych bohaterów[147]. Całe swoje wynagrodzenie za udział w produkcji (175 tys. dolarów) Grant przeznaczył na wojskowy funduszcharytatywny iCzerwony Krzyż. Miało to związek z wydarzeniem, w którym pięciu członków jego rodziny zginęło w trakcie walk w Europie podczasII wojny światowej[s][148][149].Filadelfijska opowieść okazała się przebojem kasowym, przynosząc zyski rzędu ponad dwóch milionów dolarów[150].
Za kreację Rogera Adamsa w melodramacieIch dziecko z Irene Dunne (1941, reż. George Stevens)[151], Grant otrzymał pierwszą nominację do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dlanajlepszego aktora pierwszoplanowego, przegrywając rywalizację z Garym Cooperem, który zdobył statuetkę za rolę żołnierzaAlvina Yorka w filmie biograficznymSierżant York (1941, reż. Howard Hawks)[152]. Geoffrey Wansell uważał, że filmIch dziecko wywarł duże emocjonalne wrażenie na aktorze, ponieważ w tym czasie zaczął on rozmawiać ze swoją żonąBarbarą Hutton o posiadaniu potomstwa[153].
Cary Grant i Joan Fontaine nafotosie z filmuPodejrzenie (1941), który zapoczątkował długoletnią współpracę aktora z Alfredem Hitchcockiem
W tym samym roku Grant nawiązał współpracę zAlfredem Hitchcockiem, występując wraz zJoan Fontaine wpsychologicznymdreszczowcuPodejrzenie,zekranizowanym według powieściBefore the Facts, autorstwaFrancisa Illsa z 1932[154]. Aktor nie był zadowolony ze współpracy z Fontaine, którą uważał za zbyt temperamentną i nieprofesjonalną[155]. Reżyser w trakcie pracy nad filmem podsycał różnego rodzaju konflikty pomiędzy odtwórcami głównych ról, mając nadzieje na uzyskanie odpowiedniego napięcia na ekranie[156]. W późniejszym czasie przyznawał, że zakończenie filmu, gdzie główny bohater zostaje wysłany do więzienia zamiast popełnić samobójstwo było „kompletną pomyłką z powodu tej historii z Carym Grantem. Jeśli nie masz cynicznego zakończenia, to historia staje się zbyt prosta”[157].
W 1942 uczestniczył w trzytygodniowej trasie po Stanach Zjednoczonych, będąc częścią grupy wspierającej działania wojenne. Grant odwiedzał rannych żołnierzy w szpitalu i w ramach tournée często występował wspólnie zkomikiemBertem Lahrem[158]. W maju wziął udział w dziesięciominutowympropagandowym projekcieRoad to Victory razem zBingiem Crosbym,Charlesem Rugglesem iFrankiem Sinatrą[158]. Kolejną produkcją był komediodramatGłosy miasta (reż. George Stevens), gdzie wcielił się w rolę aktywisty politycznego Leopolda Dilga, oskarżonego o podpalenie i morderstwo. Ukrywając się w domu z bohaterami granymi przez Jean Arthur iRonalda Colmana planuje zagwarantowanie sobie wolności[159]. W obraziePewnego razu podczas miodowego miesiąca (reż. Leo McCarey) wykreował postać korespondenta wojennego Patricka O’Toole’a u bokuGinger Rogers orazWaltera Slezaka[160]. W następnym roku zagrał w komediodramacieMr. Lucky (reż.H.C. Potter), wcielając się w Joe Adamsa, oszusta i hazardzistę[161]. Komercyjny sukceswojennej produkcjiCel: Tokio (reż.Delmer Daves)[162] – którą zrealizowano w przeciągu dwóch miesięcy – sprawił, że recenzent „Newsweeka” uznał go za jeden z najlepszych występów w karierze Granta[163].
W 1944 wystąpił wraz zPeterem Lorrem,Priscillą Lane iRaymondem Masseyem wczarnej komediiFranka CapryArszenik i stare koronki, wcielając się w postać maniaka Mortimera Brewstera należącego do dziwacznej rodziny z dwiema morderczymi ciotkami oraz wujkiem podającym się za prezydentaTeddy’ego Roosevelta. Aktor w późniejszych latach wspominał, że trudno było mu borykać się z makabryczną tematyką filmu, przez co udział w nim uważał za swój najgorszy występ w karierze[164]. Całą gażę w wysokości 100 tys. dolarów przeznaczył na fundację wspierającą ofiary wojny[165]. Za rolę Erniego Motta w melodramacieNic oprócz samotnego serca (reż.Clifford Odets) otrzymał drugą nominację do nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[166]. Grant przegrał rywalizację z Bingiem Crosbym, nagrodzonym za kreację ojca Chucka O’Malleya w melodramacieIdąc moją drogą (1944, reż. Leo McCarey)[166].
W 1946 wystąpił wcharakterze gościnnym w komedii wojennejBez zastrzeżeń (reż. Mervyn LeRoy) gdzie główne role zagraliClaudette Colbert iJohn Wayne[167]. W tym samym roku wcielił się wCole’a Portera, amerykańskiego kompozytora, twórcę musicali wystawianych m.in. na Broadwayu, w biograficznym obrazieDzień i noc (reż.Michael Curtiz)[168]. Produkcja okazała się problematyczna z niektórymi scenami wymagającymi wielokrotnychdubli, co frustrowało obsadę i ekipę[168]. Aktor nie lubił tego filmu, lecz Porter wraz z małżonkąLindą wyrażali pozytywne opinie[169].
Kolejnym filmem był psychologiczno-szpiegowski dreszczowiecnoirOsławiona w reżyserii Hitchcocka[170]. Grant wykreował postać T.R. Devlina, agentaFBI, który zleca Alicii Huberman (Ingrid Bergman), córce byłego agenta wywiadu, infiltrację brazylijskiej organizacji zbiegłychnazistów z czasów II wojny światowej[170]. Podczas prac nad filmem, Hitchcock kładł duży nacisk nazbliżenia lubpółzbliżenia kamery na twarze aktorów[171]. Dohistorii filmu przeszła scena, w której bohaterowie grani przez Bergman i Granta, odgrywają trwający niespełna dwie i pół minuty pocałunek[172]. Wansell pisał, że występ Granta „uwydatnia jak bardzo rozwinęły się jego wyjątkowe cechy aktorskie od czasuNagiej prawdy”[173].
W 1947 wystąpił w – pozytywnie odebranym przez grono krytyki z uwagi naslapstickowe cechy i dobrą chemię ekranową zMyrną Loy[174] – filmieKawalerski rycerz (reż.Irving Reis), który osiągnął jeden z najlepszych wyników finansowych roku w box offisie[175]. FilmŻona biskupa (reż.Henry Koster), w którym Grant zagrał posłańca z nieba, którego zadaniem jest poprawa relacji między biskupem (w tej roliDavid Niven) a jego żoną (Loretta Young)[176], również otrzymał pozytywne recenzje i spotkał się z zadowalającą frekwencją w kinach. Został nominowany w pięciu kategoriach do nagrody Akademii Filmowej[177], a „Life” określał go „inteligentnie napisanym i umiejętnie zagranym” obrazem[178]. W 1948 Grant nawiązał ponowną współpracę z Myrną Loy, tym razem w komediiMarzenia o domu – wymarzone domy (reż. H.C. Potter)[179]. Choć film Pottera przyniósł straty dla RKO[180], to Philip T. Hartung z „Commonweal” przyznał, że rola „sfrustrowanego człowieka reklamy”, była jedną z najlepszych w karierze Granta[181]. Aktor zakończył rok na czwartym miejscu w zestawieniu najbardziej dochodowych gwiazd w box offisie[182].
W 1949 Grant wystąpił u bokuAnn Sheridan w komediiByłem wojenną narzeczoną (reż. Howard Hawks), gdzie w kilku scenach pojawił się w przebraniu kobiety, mając na sobie spódnicę iperukę[183]. Miesiąc po rozpoczęciu zdjęć aktor zachorował na infekcyjnezapalenie wątroby, przez co znacząco stracił na wadze[184]. Film Hawksa przyniósł cztery i pół miliona dolarów zysku, stając się najbardziej dochodową produkcją studia 20th Century Fox[175]. Często porównywany był do innych filmów reżysera z gatunku screwball comedy z końca lat 30.[185] W owym czasie Grant był jednym z najlepiej opłacanych aktorów Hollywood, zarabiając 300 tys. dolarów za udział w filmie[186].
Marilyn Monroe i Cary Grant w filmieMałpia kuracja (1952)
Początek lat 50. był spadkiem zainteresowania produkcjami z udziałem Granta[187]. Jego role w dreszczowcuKryzys (1950, reż.Richard Brooks) i komediodramacieLudzie będą gadać (1951, reż.Joseph L. Mankiewicz) zostały przyjęte przez krytyków i publiczność bez większego entuzjazmu[188]. ReżyserKryzysu Richard Brooks uważał, że umieszczenie Granta w tak poważnym filmie było „receptą na katastrofę”[189]. Po dwudziestu latach aktor zaczął odczuwać zmęczenie i znużenie byciem Carym Grantem, jego sukcesami, bogactwem i rozpoznawalnością, zauważając: „Granie samego siebie, prawdziwego siebie, jest najtrudniejszą rzeczą na świecie”[185].
W 1952 wystąpił wfamilijnym komediodramacieRoom for One More (reż. Norman Taurog), wcielając się w rolę George’a Rose’a, który wraz ze swoją żoną, Anną (Betsy Drake), adoptuje dwójkę dzieci z sierocińca[190]. Przy okazji realizacji niekonwencjonalnej screwball comedyMałpia kuracja z Ginger Rogers iMarilyn Monroe w rolach głównych, Grant ponownie spotkał się na planie z reżyserem Howardem Hawksem[191]. Partnerującą mu Monroe uważał za „nieśmiałą, cichą i smutną”[192]. Mimo że jeden z krytyków „Motion Picture Herald” w entuzjastycznych słowach chwalił grę aktorską Granta, pisząc, że był to najlepszy występ w jego karierze[193], to sam film otrzymał mieszane recenzje. Zdaniem Bosleya Crowthera obraz był mieszanką zwariowanej, szybkiej i nieskrępowanejfarsy, i jeśli jest dobrze zrobiony, to może być szalenie zabawny, ale może też być nudny[194].
Grant miał nadzieję, że udział w komedii romantycznejŻona moich marzeń (1953, reż.Sidney Sheldon)[195] u bokuDeborah Kerr pozwoli ocalić jego karierę[196], jednak słabo przyjęty ze strony widzów i krytyków film okazał się finansową porażką[197]. W trakcie realizacji ponownie zmagał się z zapaleniem wątroby[198]. Aktor odrzucił udział wRzymskich wakacjach (reż.William Wyler), uważając, że jest za stary aby grać razem z debiutującą BrytyjkąAudrey Hepburn[199]. Mimo rozważania jego kandydatury do głównej roli w dramaciemusicalowymNarodziny gwiazdy (reż. George Cukor), doszedł do wniosku, że jego kariera dobiegła końca i wycofał się z branży filmowej[197].
Cary Grant i Sophia Loren na fotosie z filmuDom na łodzi (1958)
W 1955 – za namową Hitchcocka – dał się przekonać do udziału w romantycznym dreszczowcuZłodziej w hotelu, opartego na motywach powieściDavida F. Dodge’a[200]. Aktor wcielił się w rolę emerytowanego złodzieja Johna Robiego mieszkającego nafrancuskiej riwierze[201]. Współpraca zGrace Kelly układała się na tyle dobrze, że Grant wspominał ją jako jeden z najprzyjemniejszych momentów w swojej karierze, podkreślając jej profesjonalizm[200]. W późniejszym czasie przyznawał, że Kelly była „prawdopodobnie najlepszą aktorką, z jaką kiedykolwiek pracowałem”[t][200]. Choć sam film otrzymał zróżnicowane opinie, to krytycy podkreślali łagodną i urodziwą prezencję Granta na ekranie[202] oraz jego komediowy zmysł[203].
Grant był jednym z pierwszych aktorów, który nie odnowił swojego kontraktu, opuszczającsystem studyjny kontrolujący niemal całkowicie wszystkie aspekty życia artystów. Samodzielnie decydował o wyborze swoich ról filmowych, często również reżyserów i grających u jego boku aktorów, a także negocjował udział w przychodzie, co było rzadkością w tamtych czasach[202]. Otrzymał 700 tys. dolarów z tytułu dziesięcioprocentowego udziału w przychodzie ze sprzedaży udanegoZłodzieja w hotelu, podczas gdy Hitchcock, zajmujący się reżyserią i produkcją, zarobił niecałe 50 tys. dolarów[204].
Cary Grant i Ingrid Bergman w filmieNiedyskrecja (1958), który był jednym z ulubionych w dorobku aktora
W 1957 wystąpił u boku Deborah Kerr wNiezapomnianym romansie (reż. Leo McCarey), grając zagranicznego playboya, który z czasem staje się obiektem uczuć Terry McKay (Kerr)[205]. Richard Schickel ocenił film w kategoriach jednego z najlepszych romantycznych obrazów tamtego okresu, zauważając jednak przy tym niezupełnie udaną dla Granta próbę wyparcia z filmu „rozlewającego się sentymentalizmu”[206]. W tym samym roku zagrał wraz zSophią Loren w wojennejDumie i namiętności (reż.Stanley Kramer)[207]. Aktor wyrażał również zainteresowanie występem wMoście na rzece Kwai (reż.David Lean), jednak zmuszony był zrezygnować z uwagi na prace przyDumie i namiętności[207]. Jak przyznawał nie zagrał roli komandora Shearsa (wystąpił w niejWilliam Holden), ponieważ był niezdecydowany[208]. Zdjęcia doDumy i namiętności realizowane były w Hiszpanii i okazały się problematyczne – Frank Sinatra, obsadzony w jednej z głównych ról, irytował ekipę swoim zachowaniem, a Grant ponownie zmagał się z zapaleniem wątroby[209]. Film Kramera otrzymał negatywnie opinie ze strony krytyków[210], a sam reżyser określił go mianem katastrofy[211]. Zabiegania Granta o względy Loren na planie filmowym okazały się bezowocne, co spotęgowało jego złość, kiedy Paramount ponownie obsadziło dwoje aktorów w komedii romantycznejDom na łodzi (reż.Melville Shavelson)[u][213]. Napięcie seksualne między dwójką podczas produkcji było tak duże, że producenci uznali dokończenie filmu za prawie niemożliwe[212].
W 1958 ponownie zagrał u boku Ingrid Bergman w komedii romantycznejNiedyskrecja (reż.Stanley Donen)[214], nawiązując z nią bliską przyjaźń oraz nabierając szacunku dla jej aktorskich umiejętności[215]. W ocenie SchickelaNiedyskrecja była prawdopodobnie najlepszą komedią romantyczną epoki, a sam Grant zaliczał ją do grona swoich ulubionych produkcji[216]. Za kreację Philipa Adamsa otrzymał pierwszą nominację doZłotego Globu w kategorii dlanajlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu[217]. Rok zakończył jako najbardziej dochodowy aktor w box offisie[182].
W 1959 Grant wystąpił w szpiegowsko-sensacyjnym dreszczowcuPółnoc, północny zachód w reżyserii Hitchcocka[218], który został pozytywnie przyjęty przez krytyków[219]. Podczas premiery w nowojorskiejRadio City Music Hall film nagrodzono zbiorową owacją na stojąco i oklaskami[220]. Fabuła skupiała się na kierowniku agencji reklamowej (Grant), ściganym przez grupę szpiegów, którzy omyłkowo biorą go za osobę z kręgu agencji rządowej[218]. W głównej roli żeńskiej wystąpiłaEva Marie Saint[218]. W trakcie realizacji aktor udzielał Hitchcockowi wielu wskazówek[220] i wykazywał się dużą ignorancją na wszelkie jego uwagi. „Cała sztuka polega na tym, aby nie zważać na to, co mówi Hitchcock. Tak czy owak, wiem co mu chodzi po głowie, i robię dokładnie odwrotnie”[221]. W filmie Grant ubrany był w jeden z najbardziej kultowych garniturów w historii filmu – szyty na miarę u krawców przySavile Row wełniany, koloru szarego[222]. Za swoją rolę został uhonorowany włoską nagrodąDavid di Donatello w kategorii dlanajlepszego aktora zagranicznego[223].
Rok 1959 zakończył występem w komedii wojennejOperacja „Halka” (reż.Blake Edwards) u bokuTony’ego Curtisa[224]. Jeden z recenzentów „Variety” uznał jego komiczny wizerunek za klasyczny przykład tego, jak wywołać śmiech widowni na sali kinowej bez konieczności wypowiadania kwestii[224]. Film Edwardsa okazał się sukcesem kasowym, stając się najbardziej dochodową produkcją Granta w amerykańskim box offisie, przynosząc zyski w wysokości dziewięciu milionów dolarów[225]. Aktor otrzymał drugą nominację do Złotego Globu w kategorii dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu[217].
W 1960 wystąpił wraz z Deborah Kerr,Jean Simmons iRobertem Mitchumem w komediiCudze chwalicie… (reż. Stanley Donen), której zdjęcia realizowano w angielskimOsterley Park iShepperton Studios[226]. Graham McCann zwracał uwagę na czerpanie przez Granta przyjemności z „drwienia z przesadnie wyrafinowanych gustów i manieryzmów jego arystokratycznego bohatera”[227]. Rola ta przyniosła mu trzecią nominację do Złotego Globu[217]. Film Donena postrzegany był jako najgorszy w dorobku aktora od czasówŻony moich marzeń z 1953[228].
Cary Grant i Audrey Hepburn w filmieSzarada (1963)
W 1963 Grant wystąpił w ostatniej, charakterystycznej dla siebie łagodnej i romantycznej roli wSzaradzie (reż. Stanley Donen) u boku Audrey Hepburn[230]. Film łączył w sobie elementy dreszczowca, komedii oraz romansu[231]. Według aktora doświadczenie pracy z Brytyjką było czymś wspaniałym. Uważał, że bliskość ich związku była wyraźnie widoczna na ekranie[232]. Jak wspominała Hepburn, Grant w trakcie realizacji miał obawy związane z różnicą wieku i uważał, że będzie skrytykowany za spotykanie się z kimś znacznie młodszym od siebie[233]. Chris Barsanti pisał: „To sprytna kokieteria sprawia, że film jest tak pomysłową rozrywką. Grant i Hepburn grają ze sobą jak profesjonaliści, którymi są”[234].Szarada została pozytywnie odebrana przez krytyków[231]. Często nazywano ją „najlepszym hitchcockowskim filmem, którego nie zrobił Hitchcock”[235]. Grant został nominowany do brytyjskiejnagrody BAFTA w kategorii dlanajlepszego aktora zagranicznego[236] i po raz piąty do Złotego Globu[217].
Rok później zmienił swój filmowy wizerunek w wojennej komedii romantycznejOjciec Wirgiliusz (reż.Ralph Nelson), wcielając się w rolę Waltera Ecklanda – posiwiałego Amerykanina, mieszkańca jednej z wysp na Pacyfiku, który na polecenie komandora Franka Houghtona (Trevor Howard) wypatruje nadlatujące japońskie samoloty[237]. Obraz Nelsona okazał się sukcesem komercyjnym, uzyskując ponad 210 tys. dolarów przychodu po pierwszym tygodniu wyświetleń, bijąc tym samym wynikSzarady z zeszłego roku[238].
Ostatnim filmem w karierze Granta była komediaIdź, nie biegnij (1966, reż.Charles Walters), której zdjęcia realizowano wTokio[239]. Na ekranie partnerowali muJim Hutton iSamantha Eggar[240]. Tygodnik „Newsweek” napisał: „Choć osobista obecność Granta jest nieodzowna, to bohater którego gra, jest niemal całkowicie zbędny. Być może konkluzja jest taka, że dla mężczyzny po pięćdziesiątce i sześćdziesiątce nie ma już miejsca w komedii romantycznej, chyba że jest katalizatorem. W innym przypadku chemia jest niewłaściwa dla wszystkich”[240].
Aktor po raz drugi ogłosił swoje odejście na emeryturę. Do zmiany zdania ponownie namawiał go Hitchcock, oferując mu rolę wpolityczno-szpiegowskim dreszczowcuRozdarta kurtyna (1966)[241]. Grant nie dał się przekonać, definitywnie kończąc karierę aktorską[241].
Cary Grant przeszedł na filmową emeryturę w wieku 62 lat po narodzinach swojej córkiJennifer, aby móc w pełni skupić się na jej wychowaniu i zapewnić poczucie trwałości i stabilizacji[242]. W latach 60. wykazywał coraz większe rozczarowanie kinem, rzadko kiedy znajdując scenariusz, który by mu odpowiadał. „Mogłem odejść lub zostać i grać role dziadka lub próżniaka, ale odkryłem rzeczy ważniejsze w życiu”[243]. Był zdania, że poSzaradzie „złoty wiek Hollywood” dobiegł końca[244]. Wykazywał niewielkie chęci powrotu do zawodu, kontynuował odpowiadanie na zaproszenia i wzmianki związane z „dużą szansą”[245].
Gary Morecambe i Martin Sterling uważali, że absencja Granta w filmach po 1966 była „nie reakcją mężczyzny, który nieodwracalnie odsunął się odprzemysłu filmowego, ale człowieka, który musiał wybrać między decyzją a zjedzeniem kawałka pokornego ciasta i ponownego ogłoszenia siebie wśród publiczności kinowej”[252]. W latach 70. Metro-Goldwyn-Mayer przymierzało się do realizacji remake’uLudzi z hotelu (1932), mając nadzieję, że Grant przerwie swoją emeryturę i przyjmie ofertę[253]. Hitchcock od dawna planował realizację filmu opartego naHamlecieSzekspira, gdzie w głównej roli widział Granta[253].Warren Beatty bezskutecznie namawiał go do przyjęcia oferty występu w komediifantasyNiebiosa mogą zaczekać (1978, reż.Buck Henry, Beatty). Morecambe i Sterling twierdzili, że Grant wykazywał zainteresowanie pojawieniem się wMiłości w godzinach nadliczbowych (1973, reż.Melvin Frank),dramacie sądowymWerdykt (1982, reż. Sidney Lumet) i adaptacji powieściAdventures in the Screen Trade autorstwaWilliama Goldmana z 1983[252].
Pod koniec lat 70. i na początku 80. Grant zmartwił się śmiercią swoich bliskich przyjaciół, w tymHowarda Hughesa w 1976, Barbary Hutton iLouisa Mountbattena w 1979, Alfreda Hitchcocka w 1980, Grace Kelly i Ingrid Bergman w 1982 oraz Davida Nivena w 1983[254]. Szczególnie bolesnym przeżyciem dla niego była nagła śmierć Kelly, z którą pozostawał w bliskiej przyjaźni od czasów realizacjiZłodzieja w hotelu[w]. W trakcie swojej emerytury trzy- lub czterokrotnie odwiedzałMonako, wyrażając poparcie dla niej, poprzez dołączenie do zarządu fundacji księżnej[255]. W ostatnich latach życia odbywał tournée po Stanach Zjednoczonych w ramachA Conversation with Cary Grant, gdzie prezentował fragmenty swoich filmów i odpowiadał na pytania publiczności[256]. Obserwował obecność zarówno starszych widzów, jak i studentów, którzy po raz pierwszy mieli okazję zetknąć się z jego twórczością[256].
„Śmierć? Oczywiście, że myślę o niej. Ale nie chcę się nad tym rozwodzić… Uważam, że w moim wieku wypada pomyśleć o tym jak to się stanie i czy będziesz się przy tym dobrze zachowywać.”
Popołudniem 29 listopada 1986 Grant przebywał wAdler Theatre wDavenport w stanieIowa, przygotowując się do kolejnego spotkania w ramachA Conversation with Cary Grant[258]. Obecny na miejscu fotograf Basil Williams wspominał, że aktor wyglądał normalnie, jednak wydawał się być zmęczonym i potknął się na widowni. Bliski znajomy Granta, Roderick Mann, utrzymywał, że gdy spotkał się z aktorem na torze wyścigowymHollywood Park Racetrack wInglewood przed paroma dniami, ten był w dobrym stanie zdrowia[259]. Z relacji Williamsa wynikało, że pół godziny przed występem Grant odbywał próby, podczas których „coś wyglądało źle” i aktor zniknął za kulisami[258]. Został przewieziony w obecności żony Barbary Harris dohotelu Blackhawk. Na miejsce wezwano lekarza, który zdiagnozował u Granta rozległyudar mózgu z odczytem ciśnienia krwi 210/130[258]. Aktor odmówił przewiezienia do szpitala. Z relacji lekarza wiadomo, że w ciągu 15 minut stan Granta gwałtownie się pogorszył. Za piętnaście dziewiąta wieczorem zapadł wśpiączkę i został przetransportowany doSt. Luke’s Hospital, gdzie spędził 45 minut na oddziale nagłych przypadków przed tym, jak przeniesiono go na intensywną terapię, gdzie o dwudziestej trzeciej dwadzieścia dwie stwierdzono zgon[258]. Miał 82 lata[260].
Po jego śmierci „The New York Times” napisał: „Cary Grant miał nigdy nie umrzeć. Miał trwać wiecznie i funkcjonować jako wzór uroku, elegancji i młodości”[260]. Zwłoki aktora zostały przewiezione doKalifornii, gdzie poddano jekremacji, a prochy rozsypano nad Pacyfikiem[261]. Zgodnie z jego wolą nie było żadnych uroczystości pogrzebowych. Scenarzysta Roderick Mann przyznał, że Grant „był osobą prywatną, która nie chciała nonsensu pogrzebu”[262]. Większość jego majątku, szacowanego na sumę 60–80 milionów dolarów[263], trafiło do żony Barbary i córki Jennifer[264]. Część oszczędności aktor zapisał na rzecz fundacji charytatywnych[264].
Biograf Martin Sterling opisał Granta jako „jednego z najbystrzejszych biznesmenów, którzy kiedykolwiek działali w Hollywood”[265]. Długoletnia przyjaźń z amerykańskim przedsiębiorcą Howardem Hughesem, zapoczątkowana w latach 30., sprawiła, że aktor obracał się w najbardziej cenionych kręgach Hollywood i brał udział w wystawnych przyjęciach[266]. Morecambe i Sterling zwrócili uwagę na fakt, że Hughes odegrał istotną rolę w rozwoju interesów biznesowych Granta. Według nich już w 1939 aktor był „bystrym operatorem o różnych interesach komercyjnych”[267]. Randolph Scott, przyjaciel Granta, zachęcał go do inwestowania pieniędzy wakcje, dzięki czemu pod koniec lat 30. majątek aktora znacząco się powiększył[132]. W latach 40. Grant, wspólnie ze swoją drugą żoną Barbarą Hutton, zainwestował znaczne środki w nieruchomości na terenieAcapulco, w czasach, gdy była to niewiele więcej jak wioska rybacka[268]. Aktor współpracował zRedem Skeltonem,Richardem Widmarkiem iRoyem Rogersem aby zakupić hotel w Acapulco[269]. W prowadzeniu interesów, Grant cechował się bystrością umysłu, do tego stopnia, że przyjaciel David Niven powiedział o nim: „Zanim komputery weszły do powszechnego użytku, Cary miał już jeden w swoim mózgu”[267].
Po przejściu na filmową emeryturę stał się bardziej aktywny biznesowo. Zaakceptował stanowisko wradzie dyrektorów w firmie perfumeryjnejFabergé[270]. Czynnie uczestniczył w spotkaniach i podróżował po całym świecie, wspierając działania firmy[271]. Jego wynagrodzenie było skromne w porównaniu z gażą, jaką dostawał w czasie kariery aktorskiej — zarabiał 15 tys. dolarów rocznie[272].George Barrie przyznał, że Grant odegrał istotną rolę w rozwoju firmy, osiągającej roczne przychody w wysokości około 50 mln dolarów w 1968, co stanowiło wzrost o osiemdziesiąt procent w stosunku do inauguracyjnego roku 1964[273]. Stanowisko gwarantowało mu możliwość korzystania z prywatnego samolotu, którym podróżował, odwiedzając swoją córkę Jennifer[274].
W 1975 został mianowany dyrektorem MGM. W 1980 zasiadał w zarządzie MGM Films i MGM Grand Hotels po podzialespółki dominującej. Odegrał aktywną rolę w promocjiMGM Grand Hotel w Las Vegas, który otwarto w 1973, oraz w promocji miasta w latach 70.[275] W późniejszym czasie dołączył do zarząduHollywood Park, Academy of Magical Arts (The Magic Castle w Hollywood) i Western Airlines (przejętej w 1987 przez amerykańskie linie lotniczeDelta Air Lines)[276].
Clark Gable, Cary Grant,Bob Hope i David Niven (lata 50.)
Będąc jednym z najbogatszych aktorów Hollywood, posiadał domy wBeverly Hills,Malibu iPalm Springs[277]. Przywiązywał dużą uwagę do higieny osobistej. KostiumografEdith Head przyznawała, że Grant zawsze dbał o najdrobniejsze szczegóły związane z wyglądem, przez co uważała go za najbardziej modnego aktora, z jakim miała okazję pracować[278]. Istotny wpływ na jego styl ubioru miał Douglas Fairbanks[279]. Graham McCann zwracał uwagę na „niemal obsesyjne utrzymywanie opalenizny”, która znacząco postarzała jego wygląd[280]. Autor podkreślał, że Grant wywodził się ze środowisk klasy robotniczej i nie posiadał dobrego wykształcenia, wskutek czego cały swój wysiłek w trakcie trwania kariery poświęcał na naukę etykiet, manier i uzupełnianie wiedzy, aby móc równać się zklasą wyższą[281]. Jego wizerunek był starannie dopracowywany od wczesnych lat w Hollywood, podczas których częstokrotnie opalał się i unikał fotografowania w trakcie palenia papierosów[282]. Zerwał z nałogiem tytoniowym na początku lat 50. dziękihipnoterapii[154]. Od tamtej pory konsekwentnie dbał o zdrowie i formę fizyczną, m.in. praktykowałjogę[283]. Jak przyznawał: „Robiłem wszystko z umiarem, z wyjątkiem uprawiania miłości”[284]. W pierwszej połowie lat 30. przeszedł operację w związku zrakiem odbytnicy[285].
Scott i Grant mieszkali razem przez okres 12 lat, co było powodem do wielu spekulacji na temat relacji łączącej obydwu aktorówCary Grant na duńskim lotniskuKopenhaga-Kastrup (1956)
26 czerwca 1942, po pięciu latach oczekiwania[286], Grant został naturalizowanym obywatelem Stanów Zjednoczonych[2]. 18 kwietnia 1947 otrzymał z rąk królaJerzego VI Windsora medalKing’s Medal for Service in the Cause of Freedom za działania na rzecz narodu brytyjskiego podczas wojny[287]. 12 marca 1968 uległ naLong Island wypadkowi samochodowemu, czego skutkiem były trzy złamane żebra, posiniaczenia i siedemnastodniowahospitalizacja[288]. Był fanem baseballu. Początkowo kibicował drużynieNew York Giants, a następnieLos Angeles Dodgers[289]. Archiwizowałartefakty z okresu dzieciństwa i dorastania swojej córki Jennifer, trzymając je w wykonanym w wysokiej jakości skarbcu wielkości pokoju, zainstalowanym we własnym domu. Jennifer Grant przypisywała tę skrupulatną kolekcję faktowi, że wszelkie artefakty z czasów dzieciństwa jej ojca zostały zniszczone w wyniku bombardowania Bristolu przez siłyLuftwaffe podczas II wojny światowej (w wyniku działań zbrojnych życie straciło wielu członków rodziny aktora)[290]. Wiosną 1976 przeszedł operacjęprzepukliny w klinice wSanta Monica[291].
Grant chętnie utrzymywał kontakty towarzyskie z osobami wywodzącymi się z różnych środowisk. Według słów córki Jennifer w ich domu często gościli artyści, tacy jak:Barbara i Frank Sinatra,Gregory Peck z żonąVeronique,Johnny Carson z małżonką,Kirk Kerkorian,Merv Griffin iQuincy Jones[292]. Najbliższa więź łączyła go z Frankiem Sinatrą[292]. Grant był ulubionym aktorem Hitchcocka, z którym utrzymywał serdeczne relacje[251], gościł w jego posiadłości wSanta Cruz na uroczystych kolacjach, gdzie reżyser częstował gości winem, pochodzącym z jego prywatnej winnicy[293]. Od lat 60. był fanem duetu komikówMorecambe and Wise; w 1963 zabrał swoją matkę na ich występ w Bristol Hippodrome. Pozostawał również w przyjacielskich relacjach zErikiem Morecambe aż do śmierci artysty w 1984[294].
Przez 12 lat mieszkał ze swoim przyjacielem, aktorem Randolphem Scottem, co stało się powodem do dyskusji mediów na temat łączącej ich uczuciowej relacjihomoseksualnej[295]. Orientacja seksualna Granta była przedmiotem sporu wielu biografów; niektórzy uważali go za homoseksualistę[296], inni zabiseksualistę[297]. Córka aktora, Jennifer, zaprzeczała, jakoby jej ojciec był homoseksualistą[298] (według części źródeł na początku kariery aktorskiej, przed poznaniem Scotta, miał homoseksualny romans zJackiem Orrym-Kellym i był związany z kompozytoremPhilem Charigiem)[299].
Pod koniec lat 50. przez krótki czas eksperymentował zLSD[300]. Jego trzecia żona Betsy Drake wyraziła zainteresowaniepsychoterapią, dzięki czemu wiedza aktora na tematpsychoanalizy znacznie się rozwinęła[301]. Na przestrzeni kilku lat Grant odbył ponad sto sesji przy pomocy radiologa Mortimera Hartmana, które pomogły mu uporać się z ciężkimi wspomnieniami z dzieciństwa i skomplikowanymi relacjami[301]. Jak wspominał, dzięki temu był „rzeczywiście głęboko i prawdziwie szczęśliwy”[301] i zmienił swoje podejście do kobiet[302]. W późniejszych latach, odnosząc się do tego tematu, mówił: „Branie LSD było zupełnie głupią rzeczą, ale byłem zdegradowanym gburem, ukrywając każde rodzaje warstw, obrony, hipokryzji i próżności. Musiałem się ich pozbyć i wyczyścić umysł”[303]. Przez całe życie zmagał się z uporczywąbezsennością, a w drugiej połowie lat 30. cierpiał na depresję[304].
Cary Grant i Barbara Hutton (1942)Cary Grant i Betsy Drake (1959)
Pierwszą żoną Cary’ego Granta byłaVirginia Cherrill, którą poznał w 1932[305]. 9 lutego 1934 para wzięła ślub wCaxton Hall wLondynie[306], jednak 26 marca 1935 rozwiedli się[307]. Cherill oskarżała Granta o bycie „obsesyjnym perfekcjonistą” oraz zarzucała mu nadmierną kontrolę, zazdrość, zaborczość i stosowanie wobec niej przemocy fizycznej[103][285]. Ich rozwód był szeroko komentowany w lokalnej prasie, a Cherrill domagała się w sądzie 1000 dolarów tygodniowo z zysków czerpanych przez Granta od Paramount Pictures[x][105]. Po rozstaniu próbował popełnićsamobójstwo poprzez przedawkowanie leków nasennych[309].
3 grudnia 1941 zaręczył się zBarbarą Hutton, jedną z najbogatszych kobiet na świecie dzięki odziedziczeniu majątku po swoim dziadkuFranku Winfieldzie Woolworth[310]. Para była szyderczo nazywana „Cash and Carry”[311][312]. Chcąc uniknąć wszelkich oskarżeń, w umowie przedślubnej aktor podpisałintercyzę, aby w przypadku rozwodu nie należały mu się żadne pieniądze[312]. Pobrali się 8 lipca 1942 w domu Franka Vincenta (agenta i wspólnika Granta) nad jezioremArrowhead[313]. W ostatnich latach małżeństwa mieszkali w dzielnicyBel Air przy 10615 Bellagio Road[314]. Rozwiedli się 30 sierpnia 1945 z powodu „różnic klasowych”[315]. Pozostali „czułymi przyjaciółmi”[148] i utrzymywali regularny kontakt telefoniczny[316].
25 grudnia 1949 ożenił się zBetsy Drake[317], z którą współpracował na planie filmówKażda dziewczyna powinna wyjść za mąż (1948) iRoom for One More (1952)[318]. Było to najdłuższe małżeństwo aktora[319], trwało do 14 sierpnia 1962[320]. Bliscy znajomi aktora podkreślali, że Drake miała istotny wpływ w przemianę Granta, pomagając mu uporać się z traumatycznymi przeżyciami[317]. W trakcie małżeństwa z Drake romansował zSophią Loren, której miał proponować małżeństwo, jednak aktorka odmawiała[321].
22 lipca 1965, w należącym do przyjaciela Howarda Hughesa hoteluDesert Inn w Las Vegas[322], poślubiłDyan Cannon[323], z którą spotykał się jeszcze w trakcie małżeństwa z Drake[324]. 26 lutego 1966 urodziło się jedyne dziecko Granta – córkaJennifer[325], którą często żartobliwie nazywał swoją „najlepszą produkcją”[326]. „Żyjemy po to, aby coś po sobie zostawić. Kiedy umrę, moje filmy nie przetrwają długo. Człowiek to co innego. To jest właśnie ważne” – wspominał[327]. Aby móc w pełni poświęcić się jej wychowaniu i dać poczucie stabilizacji, zrezygnował z kariery aktorskiej i przeszedł na emeryturę[242]. 22 sierpnia 1967 Cannon złożyła w sądzie w Los Angeles pozew rozwodowy[328]. Zarzucała mężowi chorobliwą zazdrość, okrucieństwo i stosowanie wobec niej przemocy fizycznej[329]. Rozwiązanie małżeństwa nastąpiło 21 marca 1968[328].
15 kwietnia 1981, w wieku 77 lat, ożenił się z młodszą o 47 lat Barbarą Harris, brytyjską agentką ds.public relations[330]. Obydwoje spotkali się pięć lat wcześniej w Royal Lancaster Hotel, gdzie Harris pracowała, a on brał udział w konferencji poświęconej jubilerstwu[331]. Początkowo byli przyjaciółmi, a w 1979 przenieśli się do Kalifornii. Bliscy aktora podkreślali, że Harris miała „bardzo pozytywny wpływ na niego”, a książę MonakoRainier III Grimaldi uważał, że „nigdy nie był bardziej szczęśliwy” niż w ostatnich latach z nią[331].
Po rozwodzie z pierwszą żoną w 1937 spotykał się z Sandrą Rambeau orazBetty Furness, później nawiązał też romans z Howardem Hughesem i Frederickiem Brissonem[332]. Oświadczył się takżeMary Brian, jednak ta odrzuciła zaręczyny[332]. Przed wybuchem wojny zaręczył się zPhyllis Brookes[333]. Po rozstaniu z Brookes spotykał się zElissą Landi i piosenkarkąConstance Moore[334]. Po rozwodzie z Barbarą Hutton kontynuował romans ze Scottem i Hughesem, poza tym spotykał się z Betty Hensel iPeggy Cummins[335]. W okresie separacji z Betsy Drake spotykał się z Jacqui Chan, piosenkarkąAlmą Cogan i modelkąGretą Thyssen oraz z aktorkami:Zivą Rodann iSusan Strasberg[336].
Pod koniec lat 60. miał krótki romans z aktorkąCynthią Bouron[337], która w 1970 złożyła w sądzie pozew o przyznanie praw ojcowskich Grantowi, publicznie twierdząc, że jest on ojcem jej siedmiotygodniowej córki[y][339]. Bouron wpisała także nazwisko aktora w akcie urodzenia dziecka[340]. Wiadomość o zostaniu ojcem przez Granta znalazła się na pierwszych stronach amerykańskich gazet[341]. Aktor zaprzeczał, jakoby był ojcem córki Bouron, odmówił także płacenia alimentów[342]. Aktorka ostatecznie nie zdecydowała się na wykonanie testu krwi. Decyzją sądu nazwisko Granta zostało usunięte z aktu urodzenia córki Bouron[343] (w 1973 zmasakrowane siekierą ciało Bouron zostało znalezione w samochodzie na parkingu)[344].
W latach 1973–1977 był związany z brytyjską fotoreporterką Maureen Donaldson[345][346]. Pozostawał także w wieloletnim związku z Grace Kelly[344]. Spotykał się również z dużo młodszą od siebie Victorią Morgan[347].
W trakcie kariery Grant występował w filmie, radiu i na scenie. Pojawił się w 72filmach fabularnych[351], a także brał udział w słuchowiskach radiowych, odtwarzając m.in. swoje role filmowe[352].
W latach 1944, 1948–1949 i 1959–1966 notowany był w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych aktorów[353]. Dwanaście filmów z jego udziałem było zestawianych w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w amerykańskim box offisie[354]. Dwadzieścia osiem produkcji, w których Grant wziął udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a osiem z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę w każdej kategorii[354]. Trzydzieści dziewięć filmów z udziałem aktora, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę stu milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[354].
„Wydaje mi się, że w pewnym stopniu ostatecznie stałem się postaciami, które grałem. Odtwarzałem kogoś, kim chciałem być, dopóki nie stałem się tą osobą. Albo ona stała się mną.”
Zdaniem reżysera George’a Cukora Grant „nie polegał na swoim wyglądzie. Nie był narcystyczny, zachowywał się tak, jakby był zwykłym młodym mężczyzną. A to czyniło go jeszcze bardziej atrakcyjnym, że młody człowiek był zabawny; to było szczególnie nieoczekiwane i dobre, ponieważ wszyscy myśleliśmy: «cóż, jeśli jestBeau Brummellem, to nie może być ani zabawny ani inteligentny», ale udowodnił, że jest inaczej”[357]. Jennifer Grant twierdziła, że jej ojciec nie polegał na wyglądzie, ani nie byłaktorem charakterystycznym, lecz stanowił przeciwieństwo kreowanego na ekranie „człowieka z zasadami”[358].
Cary Grant jako Johnnie Aysgarth na fotosie promocyjnym z filmuPodejrzenie (1941)Cary Grant jako kapitan Henri Rochard na fotosie z filmuByłem wojenną narzeczoną (1949)Cary Grant jako Philip Adams na fotosie z filmuNiedyskrecja (1958)
Grant podziwiany był zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety; w ocenie krytyk filmowej Pauline Kael z „The New Yorkera” większość mężczyzn chciała wyglądać jak on, a kobiety marzyły, aby móc się z nim umówić. Autorka zwracała uwagę na fakt, że Grant traktował swoje koleżanki z planu inaczej niż większość aktorów w owych czasach czasach, dostrzegając w nich podmioty o wielu cechach, a nie obiekty seksualne[359].
WedługDavida Shipmana Grant wydawał się spełniać wymóg, aby każda kreowana przez niego postać, bez względu na to, czy był to wuj, najlepszy przyjaciel czy kochanek, aspirowała do tego, by być bardziej przystępną dla publiczności[360]. Zdaniem krytyków Grant posiadał zdolność, dzięki której potrafił zmienić przeciętny film w coś dobrego. Philip T. Hartung, recenzując filmMr. Lucky (1943) na łamach „Commonweal”, pisał, że gdyby „nie było perswazyjnej osobowości Cary’ego Granta, to wszytko w ogóle by się rozpłynęło”[361]. McCann przyznał, że Hollywood „znalazło idealnego dżentelmena zdemokratyczną kulturą, będącego połączeniem tradycji i nowoczesności, majętności i cnotliwości oraz siły, wielkości i dobra”[362].C.L.R. James postrzegał Granta jako „nowy i bardzo ważny symbol”, zupełnie inny typ Anglika, który różnił się od dżentelmenówLesliego Howarda oraz Ronalda Colmana, reprezentujących „wolność, naturalny wdzięk, prostotę i bezpośredniość, charakteryzujące tak odmienne typy jak James Stewart i Ronald Reagan”, symbolizujące rosnący związek między Wielką Brytanią i Ameryką[363].
Graham McCann uważał, że Grant „odgrywał role bogatych, uprzywilejowanych bohaterów, którzy nigdy nie wydawali się potrzebować pracy, aby być w stanie utrzymać swój czarujący ihedonistyczny styl życia. Stał się gwiazdą, której bohaterowie byli przystojni, zabawni, wysportowani, zdobywający serca kobiet, nawet jeśli nie próbowali”[357].Martin Stirling, w książceCary Grant: In Name Only (2001), zwracał uwagę na szeroki zakres aktorski Granta, który według niego był znacznie większy niż jakiegokolwiek współczesnego artysty. Stirling podkreślał również, że Grant „zawsze był w najlepszej formie fizycznej i słownej, w sytuacjach graniczących z farsą”[364].Charles Champlin zaznaczał, że był on „orzeźwiająco zdolny do kreowania serdecznego głupka, dziwnego idioty, bez najmniejszych obaw o narażenie własnej męskości. Jego umiejętność gry przeciwko swojemu wizerunkowi silnego, przystojnego romantycznego bohatera, jest zresztą prawdopodobnie wyjątkowa wśród gwiazd. Nikt nawet nie myśli o tym, aby drwić z własnej godności, w ogóle jej nie tracąc”[365]. Geoffrey Wansell przyznawał, że Grant mógł „łukiem brwi lub odrobiną uśmiechu zakwestionować swój własny wizerunek”, lecz udało mu się radzić z „mieszanką ironii i romantyzmu w sposób, w jaki niewiele współczesnych gwiazd kiedykolwiek zrobiło”[366]. Stanley Donen, współpracujący z aktorem m.in. przy filmieSzarada (1963), oświadczył, że jego prawdziwa „magia” pochodziła z dbałości o każdy szczegół i była wynikiem „ogromnej ilości pracy”[367]. Sam aktor twierdził, że prawdziwy Grant bardziej przypominał zaniedbanego i nieogolonego rybaka z filmuOjciec Wirgiliusz (1964), niż „dobrze szytego, czarującego” bohatera zSzarady[368]. Z dystansem podchodził do swojej kariery i zainteresowania jego osobą, mówiąc: „Każdy chciałby być Carym Grantem – nawet ja chciałbym być Carym Grantem”[369].
Alfred Hitchcock uważał, że Grant był bardzo przekonujący w graniu mroczniejszych ról, z walorem tajemniczości i niebezpieczeństwa. „Cary ma przerażającą stronę, w którą nikt nie jest w stanie włożyć nawet palca” – wspominał[370]. Geoffrey Wansell twierdził, że ta mroczniejsza strona miała wpływ na jego życie osobiste, które starał się chronić, aby zachować swój wizerunek[370].
Gwiazda Granta przedOrpheum Theatre wMemphis (2010)Podpis, odciski dłoni i stóp Granta przedGrauman’s Chinese Theatre (2008)Pamiątkowa płyta na Millennium Square (2006)Pamiątkowa płyta na ścianie domu w Palm Springs, gdzie Grant mieszkał w latach 1954–1972 (2014)Mozaika ukazująca Granta w scenie z filmuZłodziej w hotelu (1955), mieszcząca się nastacji metra w Leytonstone (2014)Mozaika ukazująca Granta w scenie z filmuPółnoc, północny zachód (1959), mieszcząca się na stacji metra w Leytonstone (2014)
Cary Grant uznawany jest za jednego z najwybitniejszych aktorów w historii filmu[371] oraz ikonę i legendę kinematografii amerykańskiej[1]. Krytyk filmowyDavid Thomson oraz reżyserzy Howard Hawks i Stanley Donen uważali go za „największego i najważniejszego aktora”[371]. Alfred Hitchcock określał Granta mianem „jedynego aktora, którego kiedykolwiek kochałem w swoim życiu”[371]. Biografowie Gary Morecambe i Martin Sterling przyznawali, że był on „największym głównym aktorem jakiego Hollywood kiedykolwiek znało”[372]. Graham McCann napisał: „Żaden inny człowiek nie wydawał się tak bezkompromisowy i pewny siebie… spokojny zabawny romantyk… postarzał się tak dobrze i w takim stylu… krótko mówiąc: grał tak dobrze. Cary Grant sprawił, że mężczyźni wydawali się dobrym pomysłem”[371]. Zdaniem biografa Richarda Schickela jest „bardzo niewiele gwiazd, które są w stanie osiągnąć wielkość Cary’ego Granta, sztuki o bardzo wysokim i subtelnym porządku”. Autor uważa go za najlepszego aktora wszech czasów[373]. Geoffrey Wansell napisał: „Dla milionów fanów kina na całym świecie, Cary Grant na zawsze uosabiać będzie splendor i styl Hollywood w jego złotym okresie. Z jego ciemnymi włosami i jeszcze ciemniejszymi oczami, psotnym uśmiechem i wrodzoną elegancją, był i na zawsze pozostanie jedną z wielkich gwiazd filmowych. Od czasu śmierci w 1986, żar jego ekranowego obrazu nie przygasł ani na chwilę”[366]. David Thomson podkreślał, że inteligencja Granta była widoczna na ekranie, dodając: „Nikt inny nie wyglądał tak dobrze i tak inteligentnie w tym samym czasie”[374]. Zdaniem Charlesa Highama i Roya Moseleya „żaden aktor, z wyjątkiem prawdopodobnieClarka Gable’a, nie dorównał romantycznemu urokowi Granta; miał niewielu równych sobie w sztuce komedii romantycznej”[375].
Pomnik Cary’ego Granta na Millennium Square w Bristolu (2004)
16 lipca 1951 odcisnął swoje dłonie i stopy oraz złożył podpis w płycie betonowej chodnika na podjeździeGrauman’s Chinese Theatre przy 6925Hollywood Boulevard[378]. 8 lutego 1960, w uznaniu za wkład w przemysł filmowy, Grant otrzymał gwiazdę naHollywoodzkiej Alei Gwiazd, mieszczącą się przy 1610Vine Street[379]. W 1980Los Angeles County Museum of Art (LACMA) przez dwa miesiące przeprowadzało retrospekcję ponad 40 filmów z jego udziałem[245]. Dwa lata później, podczas uroczystości w hoteluWaldorf-Astoria, Grant został wyróżniony tytułem „człowieka roku” przyznanym przezNew York Friars Club[380]. W 1984 teatr znajdujący się na terenie studia Metro-Goldwyn-Mayer został przemianowany na Cary Grant Theatre[245].
W 1987 magazyn „People” uznał Granta iGretę Garbo za „największe gwiazdy filmowe”[375]. W 1995, na podstawie ankiety przeprowadzonej przez magazyn „Time Out” przy udziale setki reżyserów, aktor został sklasyfikowany na 2. pozycji, zaraz zaMarlonem Brando[382]. W tym samym roku brytyjski „Empire” umieścił go na 22. miejscu w zestawieniu „100 najpiękniejszych gwiazd w historii filmu”[383]. W 1996 „Entertainment Weekly” sklasyfikował aktora na 6. miejscu w rankingu „100 największych gwiazd filmowych wszech czasów”[384]. W październiku 1997 Granta umieszczono na 7. pozycji zestawienia „100 najlepszych gwiazd filmowych wszech czasów” brytyjskiego „Empire”[385]. W ogłoszonym w czerwcu 1999 przez American Film Institute rankingu „największych aktorów wszech czasów” Grant zajął 2. pozycję, ustępując miejsca jedynieHumphreyowi Bogartowi[1]. W listopadzie 2005 „Premiere” zamieścił nazwisko aktora na 1. miejscu rankingu „50 największych gwiazd filmowych wszech czasów”[386].
7 grudnia 2001 przy Millennium Square w Bristolu, miejscu narodzin aktora, odsłonięto pomnik[387]. 15 października 2002poczta Stanów Zjednoczonych wydała limitowaną 33-centrymetrową pieczęć honorującą aktora w związku z edycją „Legendy Hollywoodu”[388]. Jego imieniem nazwano planetoidę(9342) Carygrant[389].
Cary Grant i Frank Sinatra w trakcie42. ceremonii wręczenia Oscarów, podczas której aktor otrzymał honorową statuetkę, 7 kwietnia 1970
Cary Grant w przekroju swojej kariery dwukrotnie nominowany był do nagrody Akademii Filmowej[390] i pięciokrotnie do Złotego Globu[217]. W 1960 został laureatem włoskiego Davida di Donatello za kreację Rogera O. Thornhilla w filmiePółnoc, północny zachód (1959)[223]. Uzyskał również jedną nominację do brytyjskiej nagrody BAFTA za udział w filmieSzarada (1963)[236]. 7 kwietnia 1970 został uhonorowanyOscarem za całokształt twórczości[246]. 26 grudnia 1981, za swój dorobek artystyczny, otrzymał prestiżową nagrodęKennedy Center Honors[391].
↑Największym aktorem, w tym samym rankingu, ogłoszono Humphreya Bogarta, a aktorką Katharine Hepburn (osobno aktorki i aktorzy)[1].
↑W akcie urodzenia jego imię zapisano jako Alec. W 1942, w formularzu dołączonym do wniosku o nadanie amerykańskiego obywatelstwa, użył formalnego imienia Alexander[2].
↑Jednym z powodów, dla których Grant tak uważał, był fakt, że w młodości został poddanyobrzezaniu, co było rzadkim zjawiskiem poza społecznością żydowską w Anglii w owym czasie[7][8]. W 1948 przekazał dużą sumę pieniędzy, aby wspomóc nowo powstałe państwo Izrael. Jak tłumaczył, zrobił to „w imię jego zmarłej żydowskiej matki”[9]. Spekulował też, że jego wygląd może wynikać częściowo z żydowskiego pochodzenia ze strony ojca, nie ma jednak żadnych dowodów genealogicznych potwierdzających tę tezę. Grant odrzucił rolę w filmieDżentelmeńska umowa (1947, reż.Elia Kazan; w której główny bohater udaje Żyda) ponieważ uważał, że nie będzie w stanie jej skutecznie zagrać[10]. Przez całe swoje życie ofiarował wiele pieniędzy na rzecz Żydów. W 1939 podarowałSamowi Jaffe sumę 25 tys. dolarów[7][11].
↑Geoffrey Wansell twierdził, że John był „chorowitym dzieckiem”, które często miewało gorączkę. Po przytrzaśnięciu drzwiami jego kciuka, gdy był trzymany na rękach przez matkę, w jego ramionach rozwinęła sięgangrena. Elsie opiekowała się nim każdej nocy, a gdy na polecenie lekarza jednego wieczora odpuściła czuwanie, by odpocząć, syn zmarł. Nigdy nie pogodziła się z jego śmiercią i obwiniała za to siebie[4].
↑Wansell podkreślał, że Grant nienawidził matematyki i łaciny; był bardziej zainteresowany geografią, ponieważ chciał podróżować[37].
↑Wansell uważał, że Grant celowo pozwolił wyrzucić się ze szkoły, aby móc kontynuować podróżowanie z trupą Pendera[42].
↑5 marca 1911 Grant wraz z trupą Pendera udał się parowcemRMS Lusitania do Stanów Zjednoczonych[44]. Przez kilka tygodni występowali przy 46th Street. Poprzedzali występy artystów, takich jakDiamond Jim Brady iLillian Russell[45]. Z uwagi na negatywne recenzje, w których zarzucano Brytyjczykom wulgarność, przedstawienia zaczęły tracić publiczność i pieniądze, przez co trupa we wrześniu powróciła do kraju. W sobotnie wieczory Grant uczęszczał w Londynie na występyJohna Bunny’ego iMabel Normand[46].
↑Grant prawdopodobnie zmienił swój akcent, kiedy zdecydował się pozostać w Stanach Zjednoczonych, starając się o zatrudnienie[59]. Modyfikacji dokonał w czasie, gdy był członkiem trupy Pendera aby móc brzmieć jak Amerykanin, co doprowadziło do jego unikalnego sposobu mówienia[60].
↑Powodzenie sztuki spowodowało, że Grant i MacDonald wystąpili w zdjęciach próbnych do filmuParada miłości (1929, reż.Ernst Lubitsch) Paramount Publix Pictures iAstoria Studios w Nowym Jorku. MacDonald dostała rolę, natomiast kandydatura Granta została odrzucona z uwagi na „zbyt grubą szyję” i „pochylone nogi”[63].
↑W późniejszym czasie Grant był niezadowolony z filmu. W 1970, przy okazji uroczystości uhonorowania go Oscarem za całokształt twórczości, poprosił, aby pominąć ten film[75].
↑Grant zgodził się z opinią, że „Archie nie brzmi zbyt dobrze w Stanach Zjednoczonych, a także w Wielkiej Brytanii”[79]. Podczas kolacji z Fay Wray aktorka zasugerowała mu żeby wybrał Cary Lockwood, imię i nazwisko bohatera kreowanego w sztuceNikki. Schulberg potwierdził, że Cary brzmi dobrze, lecz nie był zadowolony z nazwiska Lockwood, które było zbyt podobne do nazwiska innego aktora. Przedłożył aktorowi listę nazwisk zebranych przez dział reklamy Paramountu, z których wybrał Grant[80].
↑„The New York Times” określił film „beznadziejnie nieinteligentną mieszanką”, natomiast „Variety” opisał go jako „bezbarwny” i „bez znaczenia”[99].
↑W grudniu 1934 Cherrill poinformowała ławę przysięgłych sądu w Los Angeles, że Grant nadużywał alkoholu, dusił i bił ją oraz groził śmiercią[103][104]. Prasa na bieżąco informowała o problemach w małżeństwie aktora, co mocno nadszarpnęło jego wizerunek[105].
↑Pomimo że filmy Granta w latach 1934–1935 były komercyjnym niepowodzeniem, to krytycy uważali, że gra coraz lepiej[106].
↑W rzeczywistości film był realizowany wLone Pine w Kalifornii, na jednym z największych planów w historii, z udziałem ponad 1500statystów[134].
↑Według tygodnika „Time” aktor zarobił na filmie 100 tys. dolarów[140].
↑Grant twierdził, że miał przyjemne doświadczenia podczas współpracy z Hitchcockiem. „Hitch i ja mieliśmy relacje i porozumienie głębsze niż słowa. Był bardzo sympatycznym człowiekiem, a my byliśmy bardzo zgodni” – wspominał[200].
↑Aktorka w późniejszym czasie tłumaczyła: „Nie miałam wtedy żadnego żalu, byłam w szczęśliwym związku z moim mężem. Cary był bardzo czuły, ale ja miałam 23 lata. Nie mogłam sobie wyobrazić, aby móc poślubić giganta z innego kraju i zostawićCarlo [Pontiego]. Nie byłam gotowa na tak duży krok”[212].
↑Grant był przeciwnikiem Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej od 1958. Poinformował, że przyjmie nagrodę, kończąc tym samym dwunastoletni bojkot[246]. Napis na statuetce brzmiał: „Dla Cary’ego Granta, za jego wyjątkowe mistrzostwo w sztuce gry aktorskiej z szacunkiem i sympatią jego kolegów”. Wręczający statuetkę Frank Sinatra powiedział: „Stworzono go dla czystej świetności aktorstwa… Nikt nie dostarczył więcej przyjemności większej liczbie ludzi niż Cary, i nikt nie zrobił tak wiele rzeczy w tak wspaniały sposób”[247].
↑Książę Monako Rainier III Grimaldi, wdowiec po Kelly, przyznawał, że „Grace kochała i podziwiała Cary’ego. Ceniła sobie tę przyjaźń”[255].
↑Po rozwodzie z Cherrill w 1937 związał się z aktorkąPhyllis Brooks. Para rozważała zawarcie związku małżeńskiego. Spędzili wspólnie wakacje w Europie, a w połowie 1939 odwiedzili willę Dorothy di Frasso wRzymie. W tym samym roku związek się zakończył[308].
↑Grant składał pozwy sądowe przeciwko branży filmowej od lat 30., kiedy to padł ofiarą oszustwa. Większość wniosków została odrzucona, a sprawy rozstrzygnięto poza sądem. W 1969 złożono wniosek o przyznanie Grantowi Oscara za całokształt twórczości, lecz został on zawetowany przez niektórych członków Akademii. Rok później wniosek zyskał aprobatę większości, zdobywając wystarczającą liczbę głosów. Zdaniem Marca Eliota oskarżenia Bouron, dotyczące ojcostwa jej córki, były częścią kampanii oszczerstw wymierzonych przeciwko aktorowi przez osoby pracujące ówcześnie w przemyśle filmowym[338].
_britisch-US-amerikanischer_Schauspieler.png)
.jpg)
_01_Crisco_edit.jpg)
_(geograph_4081903).jpg)
_(geograph_4081890).jpg)
