Caravaggionizm – formuła stylistyczna w malarstwiebarokowym wprowadzona i rozwinięta ok. 1605-1640 przez włoskich kontynuatorów i naśladowcówCaravaggia.
Charakteryzowały go takie cechy jak: zdecydowana graświatłocienia (luminizm), śmiałe skrótyperspektywiczne, intensywnykoloryt (dominacja czerwieni, brązów i czerni), ukazywanie postaci na bliskim planie i mrocznym neutralnym tle, mocne efekty naturalistyczne i iluzjonistyczne, patos, ekspresja, dramatyzm.Dominowała tematyka religijna oraz specyficzne sceny rodzajowe: wróżenie z ręki, oszukiwanie w czasie gry w karty, grajkowie i muzykanci, młodzieńcy w tawernie, itp.
W rozwoju caravaggionizmu można rozróżnić trzy fazy. Wstępną, ograniczoną do pierwszego dziesięciolecia XVII w. zamyka śmierć Caravaggia. Artyści z nią związani działają w Rzymie (Bartolomeo Manfredi,Giovanni Baglione,Orazio Gentileschi) i częściowo w Neapolu (Giovanni Battista Caracciolo,Artemisia Gentileschi). Większość z nich zetknęła się osobiście zCaravaggiem.Gentileschi, który jako pierwszy poddał się wpływom mistrza, był jego bliskim przyjacielem.Manfredi, najwierniejszy jego naśladowca, był prawdopodobnie jego pomocnikiem,Baglione – jednym z pierwszych jego biografów.Caracciolo, który najpełniej zasymilował dojrzałą i późną manierę mistrza, zetknął się z nim w Neapolu w l. 1606-1607.W fazie drugiej (II dziesięciolecie XVII w. i pocz. trzeciego)maniera tenebrosa była w dalszym ciągu przede wszystkim zjawiskiem rzymskim, z tym że na czoło środowiska wysunęli się cudzoziemcy: Holendrzy, Flamandowie, Francuzi i Hiszpanie.Po 1620 r. (faza trzecia) międzynarodowe środowisko caravaggionistów uległo stopniowemu rozproszeniu. Głównym ośrodkiem ruchu we Włoszech stał sięNeapol, na Północy podobną rolę zaczął odgrywaćUtrecht.
Caravaggio oddziałał też przejściowo na wielu wybitnych artystówbaroku, m.in.:Petera Paula Rubensa,Jana Lievensa,Rembrandta,Diego Velazqueza.
 | Zobacz hasłocaravaggionizm w Wikisłowniku |