.jpg)
System zdalnie sterowanego manipulatora promu kosmicznego (ang.Shuttle Remote Manipulator System,SRMS) lubCanadarm – robotyczne ramię stosowane na pokładziewahadłowców NASA w celu wyjmowania ładunku (satelitów lub modułów stacji) z ładowni promu, a następnie ich wypuszczenia na orbitę okołoziemską. Używane było również do zdejmowania ładunku z orbity i ponownego umieszczenia w ładowni promu[1]. Taka procedura miała miejsce podczas misjiSTS-32, której celem było przechwycenie satelityLDEF.
Canadarm miał długość całkowitą 15,24 metrów, 38 centymetrów średnicy oraz sześć stopni swobody. Masa ramienia wynosiła 410 kg. W stanie spoczynku było oparte na trzech podporach z zatrzaskowymi zamkami, umocowanymi do podłużnicy przy lewej burcie komory towarowej. Teoretycznie możliwe było wyposażeniewahadłowca w drugie ramię zamocowane przy prawej burcie ładowni symetrycznie do pierwszego. Istniała również możliwość odstrzelenia manipulatora w przypadku awarii uniemożliwiającej zamknięcie pokrywy ładowni. Posiadał on sześć stopni swobody, dzięki czemu ruchy ramienia były podobne do ruchów ludzkiej ręki. Chwytak ramienia działał na podobnej zasadzie jak przysłona w obiektywie aparatu fotograficznego. Początkowo Canadarm mógł obsługiwać ładunki o masie około 330 kilogramów, ale modernizacja w latach 90. zwiększyła jego udźwig dziesięciokrotnie. Takie możliwości cechują manipulator jedynie na orbicie, w warunkachnieważkości, na Ziemi Canadarm jest na tyle słaby, że nie zdołałby podnieść sam siebie[2].
Został zaprojektowany, zbudowany i przetestowany we współpracy zNASA przezkanadyjską firmęSPAR Aerospace.
Canadarm po raz pierwszy został użyty w 1981 roku na pokładziepromu Columbia podczas misjiSTS-2.Szacuje się, że był użyty w ponad 50 misjach wahadłowców. Wyprodukowano 5 ramion SRMS, prócz ramienia dla promu Columbia były jeszcze ramiona dla promów (w nawiasach numer misji, podczas których użyto manipulatora po raz pierwszy):
Za pomocą SRMS na orbitę trafiły m.in.Kosmiczny Teleskop Hubble’a,Ulysses,Solar Max (naprawa w czasie misjiSTS-41-C),Chandra,TDRS, Lacrosse oraz modułyMiędzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Po instalacji ramieniaCanadarm2 na ISS w wielu misjach wahadłowców do rozbudowy stacji wykorzystywana była współpraca obu ramion (tzw.Canadian Handshake, czyli „kanadyjski uścisk dłoni”).
Po katastrofie misjiSTS-107 w 2003 roku, NASA zaleciła, aby od misjiSTS-114 do końca programu STS wahadłowce prócz ramienia Canadarm miały również instrumentOBSS, czyli specjalną końcówkę z kamerą, która umożliwiała sprawdzenieosłon termicznych promu w przestrzeni kosmicznej[3].
Ramiona Canadarm znajdujące się na promach Discovery i Atlantis oraz końcówki OBSS można do dziś oglądać w muzeum. OBSS z wahadłowca Endeavour został przymocowany do kratownicy ISS, a ramię wymontowano z ładowni promu i przywieziono do siedzibyCSA[4].
W filmieIron SkyKrólewskie Kanadyjskie Siły Powietrzne wykorzystywały zmilitaryzowaną wersjęCanadarma o nazwieCanadarm 3 do walki przeciwkonazistom w walce o Ziemię.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Canadarm |
| Główne artykuły | |
|---|---|
| Komponenty | |
| Systemy | |
| Orbitery STS | |
| STS – Od powstania dopierwszej misji | |
| Przedmioty testów | |
| Miejsca startu | |
| Miejsca lądowań | |
| Przyszłość programu | |
| Instalacje naziemne | |
| Katastrofy | |
| Operacje | |
| Różne | |
| Ośrodki i operacje naziemne | |
| Operacje awaryjne |
